Για τον Κωστή Παλαμά

Φέτος (27.02.2019), συμπληρώθηκαν 76 χρόνια από το θάνατο του Κωστή Παλαμά. Ο Παλαμάς, όπως είναι παγκοίνως γνωστό, είναι μια από τις σημαντικότερες μορφές των Ελληνικών Γραμμάτων και έχει αφήσει πίσω πολυσχιδές έργο και πλούσια λογοτεχνική “κληρονομιά”.
Το παρόν σημείωμα ας είναι ένα αφιέρωμα στη μνήμη του. Θα αναδημοσιεύσουμε και θα σχολιάσουμε αποσπάσματα από δημοσιεύματα Αθηναϊκών εφημερίδων που αναφέρονται στον Κωστή Παλαμά στη διάρκεια του βίου του. Δημοσιεύματα που μαρτυρούν, κατά τη γνώμη μας, πώς τον αντιμετώπιζαν οι συγκαιρινοί του.
Τον Ιούνιο του 1915, η εφημερίδα ΣΚΡΙΠ μάς πληροφορεί (βλ. φύλλο της 7.6.1915, σελ. 3), οι επισκέπτες του Ζαππείου Μεγάρου για την έκθεση του “Συλλόγου των Ελλήνων Καλλιτεχνών” μπορούν να θαυμάσουν και την προτομή του Κωστή Παλαμά που είχε σμιλέψει ο γλύπτης Μιχάλης Τόμπρος. Διαβάζουμε σχετικά, μεταξύ άλλων, “[…] Ο ποιητής πλασμένος από τα χέρια του τεχνίτη όχι απλώς ως φυσιογνωμία, αλλά με όλη τη δύναμι της ψυχής του να αποδώση με τον πηλό τον μεγάλον ποιητήν του “Δωδεκαλόγου”, της “Φλογέρας”, της “Ασάλευτης Ζωής”, των “Ιάμβων και Αναπαίστων” και τόσων άλλων αριστουργημάτων, ο Παλαμάς,  εις τον γύψον δεν είνε άλλο παρά ο ποιητής με τα μάτια, τα βαθειά, τα γεμάτα φωτιά, δύναμι και καλωσύνη, ο ποιητής που σκέπτεται και ο Ποιητής που γράφει και μεγαλουργεί […]”.
Όπως καταλαβαίνουμε, είναι σημαντική η αναγνώριση που τυγχάνει από τους συγχρόνους του ο Κ. Παλαμάς, εφόσον ζων απολαμβάνει τη δημιουργία της προτομής του από έναν εξαίρετο καλλιτέχνη, η οποία, κατά την εφημερίδα, αποτελεί ένα λαμπρό αριστούργημα, το οποίο “ζωντανεύει” στα μάτια όλων όσοι το αντικρίζουν το βλέμμα του μεγάλου ποιητή…
Σε πρωτοσέλιδο άρθρο του υπό τον τίτλο “Ο Κωστ. Παλαμάς και οι ξένοι” στην εφημερίδα ΕΜΠΡΟΣ, στις 4.4.1927,  ο Αντώνιος Φ. Χαλάς, ανάμεσα στα άλλα, γράφει και “Όσον παρέρχεται ο καιρός, τόσον και η σημασία και η σπουδαιότης των έργων του κ. Παλαμά θα καθίσταται περισσότερο γνωστή και βαρύνουσα[…] Ο Παλαμάς θα λάβει την ουρανογείτονα θέσιν, εις το Πάνθεον των ευεργετών της Ανθρωπότητος, όταν αναγνωρισθή όχι μόνον ως Ποιητής, αλλά κυρίως ως Προφήτης , ως Μύστης. Και τούτο διότι παραμονεύει ξεσκέπαστη  πίσω απ’ το στίχο του η Αλήθεια…”.
Με τα γραφτά αυτά του Α. Φ. Χαλά, αντιλαμβανόμαστε πόσο πραγματικά ισχύει το από πολλούς γραφέν και ρηθέν ότι όταν οι Έλληνες συνειδητοποιήσουν τη λογοτεχνική αξία του παλαμικού έργου, θα αντιληφθούν και πόσο σημαντική ήταν και η συμβολή του στην καθημερινή ζωή της κοινωνίας μας αφενός και ότι η βαριά “σκιά” του Παλαμά στη λογοτεχνική και κοινωνική ζωή της εποχής του, αλλά και των μεταγενέστερων χρόνων είναι αναμφισβήτητη, εφόσον είναι θεράπων της αλήθειας αφετέρου…
Τέλος, το Μάιο του 1920, ο Κωστής Παλαμάς εκδίδει τα “Δεκατετράστιχά” του. Με αφορμή την έκδοση αυτή, στη σελ. 3  στην εφημερίδα ΕΜΠΡΟΣ (25.5.1920)  διαβάζουμε μεταξύ άλλων: “Εις τον επί ευγονία και πολυγονία διακρινόμενον αριστοτέχνην τόσων και τόσων όλως εξαιρετικών έργων της νεωτέρας Ελληνικής ποιήσεως, εις τον όλως ξεχωριστόν, πολύτροπον, εκλεκτόν και τον ποιητήν των πολλαπλών και ωραίων ποιητικών συλλογών, αι οποίαι άρχονται από τα “Τα τραγούδια της Πατρίδος μου”, οφείλομεν και νεωτάτην τοιαύτην υπό τον ως άνω τίτλον “Τα Δεκατετράστιχα” , ανταξίαν εντελώς της όλης προ αυτής λαμπράς παραγωγής. Αείποτε η έκδοσις ποιητικού έργου του κ. Κωστή Παλαμά απετέλεσε γεγονός φιλολογικόν εν τω κόσμω των γραμμάτων και η εμφάνισις τώρα των “Δεκατετραστίχων” βεβαίως δεν θα έχη ολιγωτέραν σημασίαν[…]”
Όπως παρατηρούμε, ο ανώνυμος σχολιαστής της εφημερίδας μαζύ με την αναγγελία της έκδοσης της νέας συλλογής του Κ. Παλαμά δεν χάνει την ευκαιρία να εγκωμιάσει και την πλούσια ποιητική του παραγωγή και την καλλιτεχνική και λογοτεχνική αξία τού ως τότε παλαμικού έργου.  Μας βοηθούν τα γραφόμενα του κριτικού, αναμφίβολα, να κατανοήσουμε, να προσλάβουμε και να αναγνωρίσουμε και εμείς πόσο ξεχωριστό και σημαντικό και από πλήθος, και από κάλλος, και από μηνύματα που μεταδίδει και από, λογοτεχνική, αξία είναι το έργο του Κωστή Παλαμά εν γένει, τόσο για την εποχή που ο μεγάλος μας ποιητής έζησε και έγραψε όσο και για τα κατοπινά χρόνια.