Είναι δύσκολο να ανακαλύψεις την αλήθεια και φαίνεται ευκολότερο να εντοπίσεις το ψέμα.
Άλμπερτ Αϊνστάιν
Σήμερα τα βλέμματα πολλών είναι στραμμένα σε ένα ιδιαίτερο σύνολο πολιτών, τους αναποφάσιστους. Ενα σύνολο διόλου ευκαταφρόνητο, χωρίς ομοιογένεια, το οποίο επηρεάζεται από ποικίλους παράγοντες λίγο πριν πάει στην κάλπη.
Στους αναποφάσιστους είναι αφιερωμένο το σημείωμα για να διευκολυνθούν στην απόφασή τους. Συγκεκριμένα θα αναφερθώ σε χαρακτηριστικά σημάδια της γλώσσας σώματος, στην αναπτυγμένη μνήμη εργασίας των ρητόρων και στις τεχνικές των λογογράφων.
Τα χέρια προδίδουν
Οι κινήσεις των χεριών από κάτω προς το πρόσωπο ή γενικά προς το κεφάλι αναδεικνύουν προσπάθεια απόκρυψης στοιχείων ή και ψεύδους. Πριν 2-3 εβδομάδες βουλευτής αγωνιζόταν να πείσει για το δίκιο του. Ολα πήγαιναν πολύ καλά στη συνέντευξή του μέχρι τη στιγμή που μερικές στιγμιαίες κινήσεις του χεριού του που διήρκεσαν 1-2 δευτερόλεπτα ακύρωσαν τα πάντα. Πέρασε το χέρι του μπροστά από το στόμα του, μια χαρακτηριστική κίνηση απόκρυψης στοιχείων.
Ευτυχώς η δικαιοσύνη βρήκε την άκρη βασισμένη σε πραγματικά στοιχεία φυσικά κι όχι στα μη λεκτικά.
Η στάση του σώματος
Η άκαμπτη στάση του σώματος του συνομιλητή – πολιτικού μπορεί να είναι σημάδι μη ευελιξίας, δυσκολίας προσαρμογής στις εξελίξεις και στις απαιτήσεις της συζήτησης.
Παρατηρήστε τη στάση που θα υιοθετήσουν προς το τέλος της συνέντευξης. Αν τους δείτε να έχουν στητή κορμοστασιά ή προς τα πίσω στάση τότε το κάνουν για να δείξουν δύναμη κι αυτοπεποίθηση. Αν παρατηρείστε κάποιο να παίρνει μια ελαφρά κλίση προς τα μπρος και στο πλάι είναι ένδειξη φιλικότητας και προσήνειας προς τους θεατές και τους συζητητές του.
Φυσικά πολλά εξαρτώνται από τον σκηνοθέτη της εκπομπής. Στις εκλογές του 2000 ο Κ. Καραμανλής έχασε την πρώτη θέση για μερικές δεκάδες χιλιάδες ψήφους. Πιστεύω ότι ο λόγος ήταν μια κίνηση εξόφθαλμης αδυναμίας που έκανε σε μια δύσκολη ερώτηση σε συνέντευξή του στον Αντέννα τρεις μέρες πριν τις εκλογές. Ο άτυχος σκηνοθέτης διάλεξε εκείνη τη στιγμή να τον δείξει να πιάνει το μπούτι του!
Τέλος, έμπειροι δημοσιογράφοι μπορούν με τη στάση του σώματός τους να εξαναγκάσουν έναν πολιτικό να φανερωθεί, όπως έγινε προ μηνός με αρχηγό μεγάλου κόμματος.
Μνήμη εργασίας
Ρήτορας είναι το άτομο που έχει αναπτυγμένη σε μεγάλο βαθμό τη μνήμη εργασίας του. Αυτή του επιτρέπει όχι μόνο να μιλάει με ταχύτητα χωρίς κείμενο και σημειώσεις, αλλά το σημαντικότερο να κάνει επίλυση προβλημάτων εκείνη τη στιγμή. Οι ρήτορες είναι ικανοί να κάνουν άλματα στον λόγο τους, να παρεμβάλλουν άλλα θέματα, να καρφώνουν τρίποντα και να επανέρχονται στο αρχικό θέμα.
Η ικανότητά τους να μιλούν με ταχύ ρυθμό δεν βοηθά πάντα τον θεατή – ακροατή να στοχαστεί και να αναζητήσει τα στοιχεία που θα τον βοηθήσουν να θυμάται ότι ειπώθηκε. Αν ο ρήτορας είναι έμπειρος κάνει έξυπνα διαλείμματα, σταματά για λίγο, κοιτώντας μέσω της κάμερας τον τηλεθεατή.
Στον αντίποδα είναι πολιτικοί αρχηγοί μας με ασθενή μνήμη εργασίας, οι οποίοι γνωρίζοντας την αδυναμία τους ζητάνε από τους λογογράφους τους να γράφουν μια πρόταση σε κάθε φύλλο χαρτιού. Πρόσφατα ευρήματα συνδέουν άμεσα τη μνήμη εργασίας με το παράγοντα g που προσδιορίζει τη γενική ευφυΐα ενός ατόμου.
Τι δεν μας λένε…
Οι λογογράφοι των αρχηγών προσέχουν ώστε όχι μόνο να μην τους εκθέσουν, αλλά και να αναδείξουν μια μαχητικότητα. Ετσι, ακούμε λόγους γεμάτους συνθήματα, με ατάκες βασισμένες στο συναίσθημα και πομπώδεις εκφράσεις κενές περιεχομένου. Οι λογογράφοι είναι προβλεπτικοί, έτσι προσθέτουν χώρο για χειροκροτήματα χρησιμοποιώντας το λεγόμενο τριπλό κτύπημα, δηλαδή τρία συνθήματα για να δώσουν την ευκαιρία στον λαό να χειροκροτήσει μόλις ακούσει το τρίτο. Οι λογογράφοι αφουγκράζονται προσεκτικά και τροποποιούν όσα στοιχεία μιας ομιλίας δεν έχουν απήχηση.
Αν γνωρίζουμε όλα αυτά τι μπορούμε να κάνουμε;
Καταγράφουμε αυτά που δεν μας λένε, την απουσία στοιχείων και την έλλειψη λογικού συμπεράσματος και πράττουμε αναλόγως.
Συμπέρασμα
Η εκφορά δημόσιου λόγου ενός πολιτικού φανερώνει πολλά στοιχεία για τη γνωστική του ικανότητα – μνήμη εργασίας και γενική ευφυΐα.
Τα μη λεκτικά μηνύματα ενός πολιτικού αποκαλύπτουν τις μύχιες σκέψεις του, αρκεί ο πολίτης να είναι παρατηρητικός.
Ενας καλός λογογράφος μπορεί να αποκρύπτει με επιμέλεια αυτά που δεν πρέπει να ακουστούν, όμως ένας προσεχτικός ακροατής σημειώνει αυτά που δεν άκουσε.
Ποιους θα ψηφίσετε; Μα αυτούς που θα σας πει το μαξιλάρι σας, δεν κάνει ποτέ λάθος!
