«Δεμένοι με το δράμα της Ιστορίας, οι ήρωες του μυθιστορήματος πασχίζουν να επιβιώσουν και να ονειρευτούν μέσα από τη βία του πολέμου και τις ιδιομορφίες της τύχης: Ο Αντώνης μεγαλώνει στην προπολεμική Θεσσαλονίκη και το 1953 πηγαίνει εθελοντής στον πόλεμο της Κορέας, ο αριστερός πατέρας του που εκτοπίζεται από τους Γερμανούς σε στρατόπεδο θανάτου, η νεαρή Εβραία Ελιάνα που γίνεται ερωμένη του Αντώνη και καταλήγει στους θαλάμους αερίων του Άουσβιτς. Η αφήγηση δεξιοτεχνικά φτάνει ως τα τέλη του 20ου αιώνα, ξεδιπλώνοντας πτυχές ενός κόσμου που ενώ αλλάζει ραγδαία, κρατάει ατόφια τα πρωταρχικά του στοιχεία, το πάθος της ζωής, τον έρωτα, την απώλεια, την τελική ήττα». Στο οπισθόφυλλο του βιβλίου, όπως το συνηθίζω, η πρώτη στάση. Για το νέο (το 8ο) μυθιστόρημα του και “ιστορικού” πρύτανη του Πολυτεχνείου Κρήτης Γιάννη Α. Φίλη, που κυκλοφόρησε πρόσφατα απ’ τις εκδόσεις “Έναστρον” (τιμή για μένα ότι μου το χάρισε εξ ημισείας με την Ευδοκία) “Πολεμούσαμε Σκιές”, ο λόγος. Σίγουρος ότι δεν πρόκειται να το αφήσω απ’ τα χέρια μου, αν δεν φτάσω στην τελευταία σελίδα.
Το ξέρω, όπως και όλοι οι αναγνώστες του, στην Ελλάδα και όχι μόνο, άλλωστε. Ξεχωριστός ο “φίλιος”, μικροπερίοδος λόγος. Και στα ποιήματα και στα πεζά του. “Μαθητεία” η ανάγνωση τους… Εργαστήρι γραφής… Ταξίδι στην “Ιθάκη του Λόγου… Ένα ταξίδι που δεν θέλεις να τελειώσει… Κι όταν τελειώσει, επιστρέφεις για να το ξαναζήσεις! Αρχίζω με το μολυβάκι ανά χείρας, σαν καλός μαθητής. «Πόσα πρέπει να ξέρεις για να γράψεις ένα βιβλίο όπως αυτό!», μια απ’ τις σημειώσεις μου. Η ανάγνωση της περιπέτειας ή η περιπέτεια της ανάγνωσης, μια άλλη. Ο τίτλος, ωστόσο, “επιμένει να με απασχολεί”. Όπως είναι γραμμένος στο “ομιλητικό” εξώφυλλο…
«Ο Αντώνης κάθεται στη θέση του. Το αεροπλάνο απογειώνεται δυτικά, ύστερα στρίβει βόρεια και μετά ανατολικά. Ο ωκεανός, η πόλη σαν αρχιτεκτονική μακέτα, τα βουνά. Ίσως σ’ αυτό το ύψος να πετούν οι ψυχές. Μπορεί να τον βλέπουν κιόλας, αόρατες. “Μια ζωή” συλλογίζεται, κι ένας κόμπος ανεβαίνει στον λαιμό του. “Είναι σαν ένα χοντρό βιβλίο. Ένα κεφάλαιο κλείνει, ένα άλλο ανοίγει”. Ρίχνει μια τελευταία ματιά κάτω. Σκουπίζει βιαστικά τα μάτια του. Προσπαθεί να κοιμηθεί. Πώς βιώνει κανείς το τελευταίο κεφάλαιο;» Έχω κάνει αρκετές στάσεις στο βιβλίο, ενώ το διαβάζω για να στοχαστώ πάνω σε αποσπάσματά του. Εδώ, όμως, στη σελ. 264, που είναι στο τελευταίο κεφάλαιο του τέταρτου και τελευταίου μέρους και μένουν μόνο πέντε σελίδες για να φτάσω στο τέλος, δεν λέω να ξεκολλήσω. Ο κεντρικός ήρωας του Συγγραφέα, ο “εθελοντής”, στον πόλεμο της Κορέας, αφήνει τη ζωή τριών δεκαετιών στο Λος Άντζελες όπου είχε μεταναστεύσει, την οικογένεια του, γυναίκα και παιδιά, την επιχείρηση του, μια αλυσίδα καταστημάτων εστίασης, και την ομάδα ψυχοθεραπείας, κι επιστρέφει στην Ελλάδα. Με όλους τους “ήρωες” του “φίλιου” μυθιστορήματος ωσεί παρόντες. Βέβαια και τον Τζακ Μπράουν με τον οποίο γνωρίστηκαν τελευταία, «σαν ναυαγοί στην ίδια σωσίβια λέμβο…» “Πολεμούσαμε σκιές…” Γιατί, άραγε, επέλεξε αυτόν τον τίτλο ο Γιάννης Α. Φίλης στο τελευταίο μυθιστόρημα του; «Στο Παρίσι αλλάζει αεροπλάνο. Νομίζει ότι η Μεσόγειος του νεύει»… Συνεχίζω την ανάγνωση…
“Πόλεμος η μάστιγα του πολιτισμού”, το θέμα της ομιλίας που θα δώσει την προσεχή Κυριακή 30 Απριλίου (ώρα 8 μ.μ.) στο Μεγάλο Αρσενάλι της πόλης των Χανίων ο Γιάννης Φίλης, στο πλαίσιο της παρουσίασης του περί ου ο λόγος βιβλίου του. Ενός βιβλίου που ευαγγελίζεται την “επί γης ειρήνη” και την “εν ανθρώποις ευδοκία”…
Ο υποψήφιος βουλευτής του ΚΚΕ παρουσιάζει θέσεις – προτάσεις εν όψει εκλογών
Και… στα πεταχτά
«Οι σχέσεις οι ανθρώπινες έχουνε δυσκολέψει/ η ζήλια κι ο εγωισμός τις έχουν καταστρέψει», μας λέει η Νεκταρία Θεοδωρογλάκη στην πρώτη σημερινή της μαντινάδα. «Εχάθηκε ο σεβασμός και οι καλοί οι τρόποι,/ κρίμα που με αγένεια φέρνονται οι ανθρώποι», μας λέει στη δεύτερη. Για να καταλήξει στην τρίτη απευθυνόμενη στον άνθρωπο: «Η αρετή τσ’ ευγένειας προτού χαθεί στοχάσου,/ να βελτιώσεις, άνθρωπε, τη συμπεριφορά σου». Όσο θέλεις βρόντα στων κουφών τις πόρτες; Ο καθένας για την πάρτη του; Ρητορικές ερωτήσεις.
Όσο πλησιάζουμε στις εκλογές, τόσο θα πλησιαίνουν οι δημοσκοπήσεις. Τόσο το ένα κόμμα, τόσο το άλλο, τόσο το παράλλο, τόσα τα υπόλοιπα. Ψηφίζω ναι σ’ αυτήν που θα βγάλει η κάλπη, όλες οι άλλες απλές… οδοντόπαστες.
«Εβάλετε και νέον αρχηγόν εις το φρούριον της Κόρθος. Αχιλλέα τον έλεγαν, λογιώτατον, κι ακούγοντας το όνομα Αχιλλέα παντηχαίνετε ότ’ είναι εκείνος ο περίφημος Αχιλλέας. Και πολέμαγε τ’ όνομα τους Τούρκους. Δεν πολεμάγει τ’ όνομα ποτέ, πολεμάγει η αντρεία, ο πατριωτισμός, η αρετή». Από τα απομνημονεύματα του Γιάννη Μακρυγιάννη. Χωρίς σχόλια…
