«Το σωστό και το αισθητικά άρτιο στον σχεδιασμό ενός βιβλίου είναι ό,τι δεν “πικραίνει” το μάτι». Mε αυτή τη φράση ο εκδότης Γιάννης Μαμάης συμπύκνωσε τη γνώση που αποκόμισε από την πολύχρονη εμπειρία και διαδρομή του στον κόσμο της καλλιτεχνικής τυπογραφίας, πτυχές της οποίας φώτισε στη διάλεξη που έδωσε την περασμένη Παρασκευή στο Μουσείο Τυπογραφίας Γιάννη και Ελένης Γαρεδάκη στο πλαίσιο του 2ου Θερινού Πανεπιστημίου. Ξεκινώντας από παιδί ακόμα να μαθαίνει τα μυστικά της τυπογραφικής τέχνης, βρέθηκε κοντά σε εμβληματικές μορφές της ελληνικής τυπογραφίας και των γραμμάτων. «Τότε οι τυπογράφοι γνώριζαν πολλά γράμματα και είχα την τύχη σε αυτή τη διαδρομή να γνωρίσω σπουδαίους ανθρώπους.
Τον Νίκο Σκιαδά έναν καλλιτέχνη τυπογράφο που μου έμαθε απίστευτα μυστικά. Τον Γιώργο Βαρλάμο μεγάλο ζωγράφο και χαράκτη που ήταν λάτρης της παραδοσιακής τυπογραφίας, τον Μ. Κάζδαγλη πρόεδρο και διευθυντή στο ΜΙΕΤ, τον Αιμίλιο Καλιακάτσο των εκδόσεων “Στιγμή”, τον Φίλιππο Βλάχο των εκδόσεων “Κείμενα” κ.ά. Aνθρωποι όλοι αυτοί που είχαν το μεράκι και το κέφι που απαιτεί η καλλιτεχνική τυπογραφία», σχολίασε ο κ. Μαμάης, μιλώντας στα “Χ.N.”, στο περιθώριο της ομιλίας που πραγματοποίησε με θέμα “Αισθητική και Τυπογραφία”.
Τον ρωτάμε αν η σύγχρονη τεχνολογία “σκότωσε” την αισθητική στα βιβλία: «Κι ο Γουτεμβέργιος αν ζούσε τώρα σε υπολογιστές θα έκανε τη δουλειά του. Είμαι υπέρ των υπολογιστών. Κερδίσαμε αρκετά πράγματα. Oμως το πρόβλημα είναι ότι με την ταχύτητα και την ευκολία που μας έδωσαν οι υπολογιστές άρχισαν να σχεδιάζουν βιβλία άνθρωποι που απλώς γνωρίζουν να χειρίζονται υπολογιστές. Συνεπώς δεν σκότωσε την τέχνη της τυπογραφίας και την αισθητική η τεχνολογία αλλά άνθρωποι που είναι απαίδευτοι(…) γι’ αυτό και στις μέρες μας κυριαρχεί η άγνοια, η αδιαφορία και το πιο σοβαρό ο ερασιτεχνισμός». Συνεχίζοντας ο κ. Μαμάης υπογραμμίζει ότι το βιβλίο αποτελεί ένα κομμάτι του πολιτισμού μας. «Γιατί πρέπει να είναι σχεδιασμένο καλά;
Για να είναι καλόγουστο αλλά και ευκολοδιάβαστο», επισημαίνει, ενώ σχολιάζοντας όσους υποστηρίζουν ότι οι περίτεχνες, φροντισμένες παλιές εκδόσεις αποτελούν “παλιομοδίτικες” προσεγγίσεις, τονίζει: «Για εμένα τα παλιομοδίτικα πράγματα που άντεξαν στους αιώνες είναι και τα πιο μοντέρνα, γιατί είναι διαχρονικά». Τι, όμως σημαίνει, σωστός σχεδιασμός ενός βιβλίου; «Τα ωραία κείμενα και ο σωστός σχεδιασμός είναι σαν τη μουσική: πρέπει αν έχουν αρμονία μέχρι τις λεπτομέρειές τους. Σκεφτείτε για παράδειγμα το εξής: Τι θα γινόταν μια συμφωνική ορχήστρα αν το πρώτο βιολί είναι φάλτσο; Μουσική είναι λοιπόν και τα τραγούδια του Γκάτσου, του Χατζιδάκι, του Λειβαδίτη, μουσική είναι και πολλά από αυτά που ακούμε σήμερα και έχουν ημερομηνία λήξης.
Oμως τα πρώτα μας κάνουμε να λέμε ότι έχουμε πολιτισμό. Αυτά είναι η σφραγίδα μας κι αλίμονο αν τα ξεχάσουμε». Να υπενθυμίσουμε ότι το 2ο Θερινό Πανεπιστήμιο με θέμα: “2ο Θερινό Πανεπιστήμιο: Ελληνική Γλώσσα και Μέσα Μαζικής Επικοινωνίας: Ανάδειξη Πολιτιστικών και Εκπαιδευτικών Δράσεων”, πραγματοποιείται στις εγκαταστάσεις της Ορθοδόξου Ακαδημίας Κρήτης και συνδιοργανώνεται από το Παιδαγωγικό Τμήμα Νηπιαγωγών της Σχολής Επιστημών Αγωγής του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων και την Ο.Α.Κ., με την υποστήριξη του Κέντρου Ελληνικών Σπουδών (Ελλάδος), του Πανεπιστημίου Harvard, του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου – Γραφείο Ελλάδος, της Ευρωπαϊκής Επιτροπής – Αντιπροσωπεία Ελλάδος και την Ένωση Ευρωπαίων Δημοσιογράφων.
