Σε ένα διαρκώς μεταβαλλόμενο περιβάλλον πολυπλοκότητας όπου οι βεβαιότητες αποτελούν παρελθόν, η απαξίωση της ανθρώπινης ύπαρξης, η απομόνωση και η περιθωριοποίηση όλο και διευρύνονται, ιδιαιτερα σε ευάλωτες ομάδες πληθυσμού όπως είναι τα παιδιά και οι έφηβοι που ζουν σε κλειστές δομές, ο ρόλος του Κέντρου Κοινωνικής Πρόνοιας Κρήτης περιλαμβάνει τη στήριξη και προστασία της παιδικής ηλικίας με την υλοποίηση προγράμματος φιλοξενίας διαμονής διατροφής κάλυψης ψυχοκοινωνικών αναγκών τους υποκατάστασης της γονεϊκής φροντίδας και την παροχή εκπαιδευτικής στήριξης ευπαθών παιδιών και νέων.
Kεντρικό πρόβληµα, κατά την εκτίµηση της ανεξάρτητης αρχής του συνηγόρου του παιδιού είναι η απουσία ενός ενιαίου πλαισίου και ελάχιστων εθνικών προδιαγραφών λειτουργίας τόσο για τα δηµόσια ιδρύµατα παιδικής προστασίας όσο και για τις αντίστοιχες µονάδες του ιδιωτικού τοµέα, οι οποίες παρουσιάζουν τεράστια ανοµοιογένεια ως προς τον τρόπο λειτουργίας τους και την ποιότητα της παρεχόµενης φροντίδας.
Ο Συνήγορος έχει διαπιστώσει σε πολλές περιπτώσεις σοβαρά προβλήµατα όσον αφορά:
• τη στελέχωση των ιδρυµάτων, ιδίως µε επιστημονικό προσωπικό, τη συχνή εναλλαγή των εργαζόµενων και την επιµόρφωση, εποπτεία και υποστήριξή τους
• την τήρηση στοιχείων για τα ιδρύµατα και τα παιδιά που µένουν σε αυτά
• την αδειοδότηση και πιστοποίηση των µονάδων του ιδιωτικού τοµέα
• τον εξωτερικό έλεγχο και την εποπτεία των µονάδων παιδικής προστασίας συνολικά
• τη διασφάλιση του δικαιώµατος ενηµέρωσης, συµµετοχής και έκφρασης γνώµης των παιδιών για θέµατα που τα αφορούν
• την επικοινωνία των παιδιών µε τις φυσικές οικογένειές τους
• την κάλυψη ειδικών ιατρικών, εκπαιδευτικών ή πολιτισµικών αναγκών
Περαιτέρω, πέραν των προβληµάτων στην οργάνωση και λειτουργία των µονάδων παιδικής προστασίας η Αρχή έχει διαπιστώσει και επισηµάνει σοβαρά κενά στο πεδίο της παιδικής προστασίας γενικότερα, όπως:
• η απουσία πολιτικής και µέριµνας για την ανάπτυξη εναλλακτικών λύσεων στην ιδρυµατική φροντίδα, όπως η αναδοχή, και η ελαχιστοποίηση της διάρκειας παραµονής των παιδιών σε ιδρύµατα
• η απουσία δοµών επείγουσας φιλοξενίας για την υποδοχή παιδιών που αποµακρύνονται από το οικογενειακό τους περιβάλλον µε τον χαρακτήρα του επείγοντος, µε αποτέλεσµα τα παιδιά συχνά να «φιλοξενούνται» και να παραµένουν ορισµένες φορές επί µακρόν σε νοσοκοµεία
• οι σοβαρές ελλείψεις σε ιδρύµατα για παιδιά µε αναπηρίες και χρόνιες παθήσεις
• η απουσία δοµών µε εξειδικευμένη στελέχωση και θεραπευτικό προσανατολισµό για τη φιλοξενία και θεραπευτική αντιμετώπιση εφήβων µε ψυχικές διαταραχές ή/και σοβαρές διαταραχές συμπεριφορές
• η απουσία πολιτικής για την υποστήριξη των παιδιών που μεγαλώνουν σε ιδρύµατα µετά την ενηλικίωσή τους και την αποχώρησή τους από αυτά.
ΓΙΑΤΙ ΑΠΟΑΣΥΛΟΠΟΙΗΣΗ;
Η ζωή στις κλειστές δομές εκτός του ότι εξαφανίζει την ανθρώπινη υπόσταση, κοστίζει και ακριβά και εν μέσω κρίσης οφείλουμε να λαμβάνουμε υπόψη και τους πόρους, ανθρώπινους και οικονομικούς, προς όφελος όλων.
Σε τελική ανάλυση, οι περιφράξεις, οι εγκλεισμοί και οι αποκλεισμοί, η πανταχού επιτήρηση έχουν αναπόφευκτα επιπτώσεις σε όλη την ζωή των φιλοξενούμενων .
Η πορεία αποϊδρυματοποίησης είναι μία συνεχής διαδρομή με σκοπό και στόχο την συρρίκνωση των λειτουργούντων δομών και την δημιουργία προστατευμένων – προσομοιωμένων κατοικιών –, κατοικίες στην κοινότητα- υπηρεσίες ανοιχτής περίθαλψης (Κέντρο Ημέρας Φιλοξενείο κέντρο διημέρευσης στήριξης οικογενειών σε ακραία φτώχεια . εκτός του πλαισίου των λειτουργούντων δομών έτσι ώστε να λειτουργήσει ως ηθμός για τη μη εισαγωγή νέων περιστατικών στα ιδρύματα σε συνεργασία με ιδιωτικούς και δημοσίους φορείς την κοινωνία των πολιτών την τοπική αυτοδιοίκηση την εκκλησία κλπ..
Παράλληλα πρέπει να ελαχιστοποιηθεί η διάρκεια παραµονής των παιδιών στα ιδρύµατα και να προωθηθούν εναλλακτικές λύσεις, όπως είναι η αναδοχή, που διεθνώς προκρίνεται έναντι της ιδρυµατικής φροντίδας
Η φιλοσοφία της οργανωτικής δομής με ένα συμβούλιο παγκρητιας εμβέλειας δεν αποδίδει γιατί δεν διέπεται από την αρχή διατήρησης των θετικών στοιχείων και της ιδιαιτερότητας του κάθε Φορέα με διοίκηση που γυρίζει ανά την Κρήτη σε δομές με διαφορετικές ανάγκες που λειτουργούν σε όλη τη Κρήτη Χανιά Ρέθυμνο Ηράκλειο Λασίθι έτσι ,διαφορετικες ανάγκες έχουν οι φιλοξενούμενοι έφηβοι γέροντες παιδιά ΑΜΕΑ και η αξιοποίησης καλών πρακτικών και της ανταλλαγής τεχνογνωσίας, ωφέλιμης για όλους τους εμπλεκόμενους,των ιδίων δομών χαράζοντας μία πορεία που οδεύει στη βελτίωση της ποιότητας των υπηρεσιών προς τους εξυπηρετούμενους,
Παράγοντες που συντηρούν τη χρόνια δυσλειτουργία των μονάδων αποτελούν το μέγεθος και η κτιριακή διαρρύθμιση των κτιρίων όπου στεγάζεται κάθε δομή η ανομοιογένεια των φιλοξενουμένων και η σοβαρότητα των προβλημάτων τους, η μακρόχρονη παραµονή στη μονάδα αγοριών και κοριτσιών που ενηλικιώνονται, και η μη σταδιακή προετοιμασία τους για την κοινωνική τους ενσωμάτωση καθώς και προβλήματα συνεργασίας του προσωπικού, που έχουν την αποτελεσματική διαχείριση των αναγκών και των συμπεριφορών των φιλοξενούμενων.
θα ήταν καλό να υπάρξει ένα Συμβούλιο ανά νομό και δομή που θα μπορεί να είναι ευέλικτο να σχεδιάζει και υλοποιεί πολιτικές που έχουν άμεση σχέση με τους φιλοξενούμενους στη κατεύθυνση ανάδειξης των δικαιωμάτων των φιλοξενουμένων να λογοδοτούν στη τοπική κοινωνία και στη σύνθεση του θα συμμετέχουν άτομα που έχουν εμπειρία από την φιλοξενία τους σε αντίστοιχες δομές και γνωρίζουν το τρόπο λειτουργιάς και όχι άτομα που δεν έχουν γνώση των πραγματικών αναγκών των φιλοξενουμένων και του τρόπου λειτουργιάς της αντίστοιχης δομής .
Για την άµεση βελτίωση της κατάστασης θα πρέπει να περιλαμβάνει τον ορισμό επιστημονικού διευθυντή, με ανοικτή προκήρυξη ανά δομή με βάση τις ανάγκες και τις ιδιαιτερότητες της παιδιά έφηβοι ΑΜΕΑ τρίτη ηλικία ξεχωριστά και ατομικευμένα η ενίσχυση της στελέχωσης της κοινωνικής υπηρεσίας η διεπιστημονική ομάδα έργου η βελτίωση της συνεργασίας και η ενίσχυση της συνοχής του προσωπικού, η λειτουργία εσωτερικού Κανονισµού Λειτουργίας σε κάθε δομη σε συνεργασία και µε τα φιλοξενούµενα παιδιά, η συνεχή ανάπτυξη προγράματος εθελοντών, προώθηση αναδοχών σε περιπτώσεις όπου αυτό είναι εφικτό, η λειτουργία περισσότερων οµάδων και δραστηριοτήτων.
Επίσης, την ανάγκη διασφάλισης επαρκούς και σταθερής στελέχωσης, µε στόχο την εξάλειψη του φαινοµένου της συνεχούς εναλλαγής προσώπων φροντίδας σε τέτοιες δοµές παιδικής προστασίας.
Προτείνεται να θεσπιστούν προδιαγραφές ποιότητας ανά δομή προστασίας µε ενιαίο πλαίσιο κανόνων, δικαιωμάτων και υποχρεώσεων για θέµατα καθημερινής ζωής των φιλοξενούµενων
Είναι αναγκαίος άμεσα ο συνολικός µετασχηµατισµός των δομών Χανίων Νεάπολης Πόρου Ηρακλείου και ΠΙΚΠΑ Πομπιας δεδομένης της σοβαρότητας και χρονιότητας των προβλημάτων, με την σύσταση μικρότερων μονάδων, κατάλληλα στελεχωμένων και οργανωμένων στεγών για την φιλοξενία και την ποιοτική υποστήριξη εφήβων, µε γνώμονα τις ηλικίες και τις ανάγκες τους, και άμεσα την λειτουργία στέγης υποστηριζόμενης διαβίωσης για τις κοπέλες και αγόρια που ενηλικιώνονται και δεν είναι ακόµη έτοιµες-α για την αυτονόµησή τους.
Είναι σημαντική η στήριξη όλων των ατόμων που διαγράφονται από τις δομές μόλις αποχωρήσουν με ψυχοκοινωνική και οικονομική στήριξη εύρεση εργασίας για να αντιμετωπίσουν το νέο περιβάλλον που έρχονται να ζήσουν έως που κι εκείνοι το επιθυμούν με πρωτόκολλο συνεργασίας μεταξύ του πρώην φιλοξενούμενου με τη δομή
Καταγραφή όλων των περιουσιακών στοιχεiων και η αξιοποίηση τους προς όφελος όχι μόνο των φιλοξενούμενων αλλά και της ευρύτερης κοινωνίας όπως καταγραφή κλειστών κτισμάτων παραχώρηση της χρήσης για στέγαση αστέγων διαμορφωση χωρων για λειτουργία σταθμών παιδικών σε απογευματινό ωράριο που θα εξυπηρετεί και εργαζόμενους γονείς δημιουργία και λειτουργία φοιτητικών δωματίων παρασκευή γευμάτων σε απόρους της ευρύτερης περιοχής από το εστιατόριο που λειτουργεί κάθε δομή και άλλα.
Γιατί έτσι θα γλυτώσει το παιδί και θα υπάρχει ελπίδα …
