Στο προηγούμενο άρθρο μιλήσαμε για την αδυναμία του ελληνικού λαού να δημιουργήσει μία στοιχειώδη πολιτική κοινωνία. Μπορεί να συμφωνήσαμε στη διαπίστωση, μα αναπόφευκτα οδηγηθήκαμε στο επόμενο ερώτημα: Καλέ μου άνθρωπε, εντάξει, ο λαός δεν έχει δημιουργήσει μία στοιχειώδη πολιτική κοινωνία και πρέπει κάποτε να το κάνει. Δεκτό. Υπάρχουν όμως επιλογές για να το πράξει;
Η απάντηση μοιάζει να είναι αδύνατη και είναι αδύνατη διότι δομικά στοιχεία του πεδίου εφαρμογής της πολιτικής λειτουργούν αποτρεπτικά προς την εύρεση μιας λύσης. Ας πούμε πως προσπαθούμε να φυτέψουμε σε ένα χωράφι που δεν είναι καλλιεργημένο και που δεν έχει σύστημα άρδευσης για να αποδώσει τους καρπούς του…
Συνεπώς πάση θυσία, το πολιτικό πεδίο δράσης πρέπει να γίνει παραγωγικό, δηλαδή να δημιουργήσει προϋποθέσεις για να φυτρώσουν πολιτικές επιλογές ώστε ο λαός να μπορεί με την ψήφο του να δημιουργήσει μία στοιχειώδη πολιτική κοινωνία.
Αυτό θα μπορούσε, κατά την ταπεινή μου γνώμη, να γίνει, αν ληφθούν δύο μεγάλες πολιτικές αποφάσεις:
α. Να υπάρξει αλλαγή του δημοκρατικού μας πολιτεύματος από αντιπροσωπευτικό σε ένα πιο αμεσοδημοκρατικό ή συμμετοχικό πολίτευμα.
β. Να υπάρξει αλλαγή στον τρόπο αντιμετώπισης των προβλημάτων της χώρας μας, δηλαδή να αντικατασταθεί η διαχειριστική αντιμετώπιση των προβλημάτων αυτών με μια πολιτική αντιμετώπιση.
Οι προτάσεις αυτές, γυμνές όπως αναφέρθηκαν, δεν μπορούν να προσδώσουν το σκεπτικό του συγκεκριμένου άρθρου. Πρέπει να αναλυθεί η συγκεκριμένη πτυχή τους, με απλό και λιτό τρόπο, μέσω της οποίας -ίσως- γίνει κατανοητό πως μπορεί να γίνει γόνιμο το πολιτικό πεδίο της χώρας μας.
Ας ξεκινήσουμε με την πρώτη, δηλαδή με την αλλαγή του δημοκρατικού μας πολιτεύματος από αντιπροσωπευτικό σε αμεσοδημοκρατικό ή συμμετοχικό.
Κατ’ αρχάς σας προειδοποιώ ότι η πρόταση είναι ύπουλη.
Δεν στοχεύει σε αυτό που ο καθένας μας θα καταλάβαινε, πως δηλαδή το αντιπροσωπευτικό σύστημα που έχουμε τώρα είναι αποτυχημένο και ότι το συμμετοχικό θα ήταν καλύτερο.
Οχι.
Το σκεπτικό είναι βασισμένο στην εξής παραδοχή: Ο λαός δεν έχει αυτές τις επιλογές που χρειάζεται για να δημιουργήσει μια στοιχειώδη πολιτική κοινωνία. Οι δε άξιοι, δεν πλησιάζουν το υφιστάμενο πολιτικό σύστημα, λόγω της απαξίωσης, αλλά και της δυσοσμίας του. Πώς, λοιπόν, θα μπορούσαν να ενεργοποιηθούν όλοι αυτοί οι άξιοι ώστε να μπουν μπροστά χωρίς να εγκλωβιστούν – εκβιαστούν από αυτό το υφιστάμενο πολιτικό σύστημα και έτσι να αποτελέσουν, μελλοντικά, επιλογή τέτοια που να μπορεί να την υποστηρίξει ο λαός για να δημιουργηθεί επιτέλους μία στοιχειώδης πολιτική κοινωνία;
Αυτό μπορεί να γίνει μόνο με ένα σύστημα που δεν θα αποφασίζουν μόνο οι βουλευτές -όπως γίνεται τώρα με το αντιπροσωπευτικό μας σύστημα- αλλά θα έχουν λόγο και δύναμη οι ίδιοι οι πολίτες (π.χ. έχει τέτοιο σύστημα η Ελβετία). Το σύστημα αυτό αν είναι αμεσοδημοκρατικό ή συμμετοχικό ετούτης της μορφής ή της άλλης, αυτό δεν μας ενδιαφέρει σε πρώτη φάση. Κυρίως δεν έχουμε χώρο στο άρθρο να το αναλύσουμε. Το ζητούμενο αυτήν τη στιγμή είναι να μπορεί να δίδεται η δυνατότητα αποφάσεων στον ίδιο τον λαό ή σε πρωτοβάθμιους τοπικούς σχηματισμούς του. Μόνο έτσι θα μπορούν να εμπλακούν οι άξιοι στα κοινά και μέσα από αυτό να δημιουργηθούν πιθανότητες παρουσίας νέων πολιτικών επιλογών. Αυτές τις νέες πολιτικές επιλογές μπορεί μετά να τις εκμεταλλευτεί ο λαός για να αλλάξει την καταστροφική πορεία της χώρας μας. Αυτό βέβαια δεν σημαίνει ότι το αμεσοδημοκρατικό ή το συμμετοχικό σύστημα είναι καλύτερο από το αντιπροσωπευτικό. Δεν έχω εξάλλου τις γνώσεις για να ξεστομίσω μία τέτοια κουβέντα. Εννοώ ότι αυτήν τη στιγμή είναι πασιφανές πως το αντιπροσωπευτικό μας σύστημα μπλοκάρει και τελματώνει μία κατάσταση χωρίς να μπορεί να προσδώσει λύση. Τούτη τη στιγμή λύση μπορεί να δώσει μόνο ένα σύστημα που θα σπρώξει τη βάση να αναδείξει τους άξιους της.
Ας δούμε συνδυαστικά και τη δεύτερη πρόταση, δηλαδή την αλλαγή στην αντιμετώπιση των προβλημάτων της χώρας μας: Στην πολιτική τους αντιμετώπιση και όχι στη διαχειριστική…
Ολοι μας γνωρίζουμε ότι ο πολιτικός σχεδιασμός είναι είδος προς εξαφάνιση. Τη θέση των πολιτικών την πήραν οι λογιστές. Και σαν λογιστής σας το αναφέρω αυτό το γεγονός μετά λόγου γνώσεως. Αυτός είναι ο λόγος που βομβαρδιζόμαστε καθημερινά με απολιτίκ δείκτες και πράξεις, ενώ η άσκηση πολιτικής είναι άφαντη. Ας προσδιορίσουμε όμως τι είναι άφαντο..: «Η άσκηση της πολιτικής (politics) αποτελεί τέχνη και επιστήμη που αφορά σε παραγωγή ιδεών και στον τρόπο εφαρμογής τους τόσο σε ζωτικά ζητήματα της ανθρώπινης ύπαρξης και υπόστασης (ελευθερία, ασφάλεια, δικαιοσύνη, πολιτισμός κ.λπ.)». Αυτό το… τόσο «ασήμαντο» είναι άφαντο…
Αντ’ αυτού, όταν η πολιτική αποσκοπεί μόνο στη διαχείριση ξένων συμφερόντων, τότε υπεισέρχεται η κατάχρηση εξουσίας και οι περισσότεροι πολίτες απογοητεύονται και παύουν να ενδιαφέρονται γι’ αυτά που τους αφορούν, με κίνδυνο τα αποτελέσματα να είναι ολέθρια σε όλους τους τομείς.
Στη δική μας τη χώρα έχουμε σταματήσει να ασκούμε πολιτική χρόνια τώρα επειδή πρέπει να κανονίσουμε-λέει- τις… δόσεις μας. Αναπόφευκτα επήλθε και ο εθισμός…
Ο πολιτικός θα έπρεπε να αφιερώνει 20 ώρες την ημέρα για να μελετήσει για παράδειγμα τη θεωρία της «Ισότητας των Ευκαιριών», η οποία παρεμπίπτοντος έχει λάβει Νόμπελ οικονομίας το 1998, χωρίς όμως αυτό πιθανότατα να ιδρώσει το αυτί κανενός πολιτικού ηγέτη.
Ο Amartya Sen, στη θεωρία του αυτή, αναφέρει πως οι πολιτικοί πρέπει να επικεντρώνουν όλους τους ισχυρούς μηχανισμούς που έχουν στη διάθεσή τους (κρατική μηχανή) για να διασφαλίζουν -κατά το δυνατόν- την ύπαρξη δυνατότητας ίσων ευκαιριών για τους πολίτες τους. Για παράδειγμα να προστατεύουν τη δωρεάν ποιοτική δημόσια εκπαίδευση, διότι, αν δεν γίνει αυτό, τότε τα φτωχά στρώματα δεν θα έχουν ίσες ευκαιρίες πρόσβασης στην εκπαίδευση με τα ευκατάστατα. Και βεβαίως αναγνωρίζει ότι, παρά την πολιτική επιδίωξη για ίσες ευκαιρίες, η ισότητα των ατόμων δεν θα επιτευχθεί και αυτό διότι αποδεχόμενος την ανθρώπινη ποικιλομορφία θεωρεί αδύνατο να υπάρξει ισότητα στα άτομα. Εκεί, λοιπόν, θα έρθει ξανά το κράτος με την Κοινωνική του Πολιτική να ισορροπήσει σε δεύτερο βαθμό τις βέβαιες ανισότητες.
Αναφέρω τη συγκεκριμένη θεωρία ενδεικτικά και με το σκεπτικό ότι οι πολιτικοί θα πρέπει να ασχολούνται με τέτοια θέματα κυρίως όταν αυτά φεύγουν από την πεπατημένη. Αν προσέξατε, η θεωρία αυτή μπορεί να αποτελέσει πολιτική πρόταση και μάλιστα με μεγάλες αποστάσεις από τις διάφορες υφιστάμενες Νεοφιλελεύθερες ή Σοσιαλιστικές. Δεν θα ήθελα να συμφωνήσετε με τη συγκεκριμένη θεωρία -που εξάλλου παρουσιάστηκε υπερβολικά λιτά και σύντομα- αλλά με το σκεπτικό για το ποια πρέπει να είναι η ενασχόληση του πολιτικού. Οτι πρέπει να είναι η πολιτική σκέψη και μάλιστα η νεωτεριστική πολιτική σκέψη και όχι η διαχειριστική ενασχόλησή του με δόσεις και επιτόκια. Αυτά είναι αντικείμενο ενασχόλησης κάποιου τεχνοκράτη υποδεεστέρου του πολιτικού.
Δίδοντας έναν επίλογο στις δύο αυτές προτάσεις κατανοώ πως το να «αγγίξεις» το πολίτευμα της χώρας ή τον τρόπο σκέψης του πολιτικού ήδη αγγίζει τη σφαίρα του ονείρου, μα από όνειρα θαρρώ πως ξεκινά η επιδίωξη και από την επιδίωξη πετυχαίνεται ο στόχος.
Τέλος πάντων αγαπητοί μου αναγνώστες, ίσως σας κούρασα πάλι σήμερα, μα μέχρι να βρεθεί η σωστή λύση είτε είναι αυτή του Γιώργου, της Νανώς ή του Κώστα, ας βασιζόμαστε στα όνειρα, αρκεί αυτά να είναι γλυκά…
Καλή εβδομάδα να έχουμε!!
*οικονομολόγος Ανωτάτης
Βιομηχανικής Σχολής Θεσ/κης
E-mail: eurohania@yahoo.gr
