Μέρος Β΄
Κάποιοι ρωτούν: «Ο Χριστός είπε να νηστεύουμε; Αν δεν το είπε Εκείνος, αλλά μόνο οι Πατέρες της Εκκλησίας, δεν το δέχομαι, γιατί αυτοί ήταν απλοί άνθρωποι».
Δηλαδή, αδελφέ μου, θέλεις να κατεβεί ο Ίδιος ο Χριστός απ’ τον ουρανό και να σου πει τι θα κάνεις; Δεν καταδέχεσαι να σε συμβουλεύσουν οι συνάνθρωποί σου, έστω κι αν είναι έμπειροι, σοφοί και άγιοι, όπως οι Πατέρες της Εκκλησίας μας; Αυτό όμως πρέπει να το προσέξεις, γιατί σε οδηγεί σε λάθος δρόμο.
Να εξηγήσουμε εδώ ότι οι Πατέρες της Εκκλησίας δεν είναι οι απλοί ιερείς των ενοριών μας, αλλά οι άγιοι που εξήγησαν τη χριστιανική πίστη και, βασισμένοι στη διδασκαλία του Ιησού Χριστού και το φωτισμό του Αγίου Πνεύματος, καθιέρωσαν τις γιορτές, τις νηστείες και τις τελετές της Ορθόδοξης Εκκλησίας, με τέτοιο τρόπο που να βοηθούν κάθε άνθρωπο να καλλιεργήσει την ψυχή του, να διατηρήσει ή να ξαναβρεί την ηθική και πνευματική του ισορροπία στη σχέση του με τον εαυτό του, με τους συνανθρώπους του και με το Θεό και να φέρει και πολλούς καρπούς, καρπούς σωτηρίας, φτάνοντας αν θέλει μέχρι και στο σημείο να γίνει μεγάλος άγιος και να βρίσκεται μέσα στο Φως του Θεού ενώ ακόμη ζει εδώ στη γη.
Να πούμε επίσης ότι βέβαια ο Χριστός είπε να νηστεύουμε (π.χ. κατά Ματθαίον, κεφ. 5, στίχοι 16-18, κεφ. 9, 14-15, κεφ. 17, στ. 21), ο Ίδιος νήστεψε σαράντα μέρες στην έρημο, εκεί αντιμετώπισε το σατανά και κατόπιν άρχισε να διδάσκει (κατά Ματθαίον και κατά Λουκάν, κεφ. 4 – γι’ αυτό έχουμε περιόδους νηστείας με βάση τις σαράντα ημέρες), οι πρώτοι χριστιανοί νήστευαν (Πράξεις των αποστόλων, κεφ. 13, στ. 2) και στην Παλαιά Διαθήκη βλέπουμε και άλλα άγια πρόσωπα να νηστεύουν σαράντα ημέρες πριν κάνουν κάτι σημαντικό, π.χ. ο Μωυσής πριν πάρει από το Θεό τις 10 εντολές και ο προφήτης Ηλίας πριν συναντηθεί με το Θεό στο όρος Χωρήβ (Σινά). Δες τα βιβλία της Παλαιάς Διαθήκης Έξοδος, κεφ. 24, στίχος 18, και 34, στίχ. 27-28, και Γ΄ Βασιλειών, κεφ. 19, στίχοι 5-8.
(Πώς είπες; Δεν δέχεσαι την Παλαιά Διαθήκη; Τότε προφανώς θεωρείς τον εαυτό σου πιο σοφό ή πιο άγιο από το Χριστό και τους Πατέρες της Εκκλησίας, που τη δέχονταν – η Παλ. Διαθήκη στο χριστιανισμό είναι δεκτή ως το πρώτο στάδιο της φανέρωσης του Θεού στους ανθρώπους και οι 10 εντολές, αν εφαρμοστούν, είναι αρκετές για να χτίσουν μια σωστή ανθρώπινη κοινωνία, αλλά οι χριστιανοί δεν περιοριζόμαστε στο νόμο της Παλαιάς Διαθήκης, γιατί έχουμε την εντολή της αγάπης από τον Ιησού Χριστό, αγάπης προς το Θεό και τον πλησίον, και υποτίθεται ότι βαδίζουμε ένα δρόμο ανώτερο από εκείνον της Παλαιάς Διαθήκης, το δρόμο προς τη βασιλεία των ουρανών).
Θησαυροί της Μεγάλης Σαρακοστής
Εκτός από αυτά, η Εκκλησία με τη νηστεία προσπαθεί να βοηθήσει τον άνθρωπο να μην περιορίζεται στις γήινες χαρές και απολαύσεις, αλλά να βάλει έντονα στη ζωή του και ουράνιες και πνευματικές χαρές και απολαύσεις, που είναι αιώνιες, άρα πολύ σημαντικότερες, αλλά και ωραιότερες από τις γήινες. Αυτές τις χαρές και τις απολαύσεις η Εκκλησία τις φέρνει στη ζωή μας κατ’ εξοχήν με τις ξεχωριστές τελετές που γίνονται στους ναούς μας την περίοδο της Μεγάλης Σαρακοστής.
Οι πρόγονοί μας – αλλά ευτυχώς και σήμερα αρκετοί άνθρωποι – συμμετείχαν στις τελετές αυτές με μεγάλη συνέπεια και απολάμβαναν τη συμμετοχή τους, ακριβώς όπως ο σύγχρονος άνθρωπος, και μάλιστα ο έφηβος, απολαμβάνει τη συμμετοχή του στη συναυλία του αγαπημένου του συγκροτήματος. Και, συμμετέχοντας, οι πρόγονοί μας έρχονταν σε επαφή (κάθε μέρα και κάθε εβδομάδα της Μ. Σαρακοστής, κάθε χρόνο) με ορισμένα από τα σημαντικότερα λογοτεχνικά, φιλοσοφικά και μουσικά επιτεύγματα του ελληνικού πολιτισμού, γεμάτα κάλλος, σοφία και διαχρονικά μηνύματα για την τελειοποίηση του ανθρώπου και ολόκληρης της ανθρωπότητας.
Πρόκειται για αξεπέραστα αριστουργήματα θεολογίας και ανθρωπολογίας (δηλ. άποψης για τον άνθρωπο), γραμμένα από ορισμένους από τους σημαντικότερους Έλληνες ποιητές, μουσικούς, θεολόγους και φιλοσόφους (που συγχρόνως είναι και άγιοι και Πατέρες της Εκκλησίας μας), όπως οι άγιοι Ιωάννης Δαμασκηνός, Κοσμάς ο Μελωδός, Ρωμανός ο Μελωδός, Ιωσήφ ο Υμνογράφος, Κασσιανή η Υμνογράφος, Ανδρέας Κρήτης κ.ά.
Από τα αριστουργήματα του ορθόδοξου χριστιανικού πολιτισμού της Μ. Σαρακοστής, θα απαριθμήσουμε τα εξής:
Το Μεγάλο Απόδειπνο, μια τελετή που τελείται στις εκκλησίες μας τη Μ. Σαρακοστή κάθε απόγευμα, από Δευτέρα έως Πέμπτη, στο οποίο ψάλλεται και ένα από τα πιο αγαπημένα στο λαό μας «τραγούδια του Θεού», το τροπάριο «Κύριε των δυνάμεων», που οι πρόγονοί μας (και οι σημερινοί χριστιανοί που ζουν αυτή την παράδοση) γνώριζαν και έψαλλαν από στήθους. Εκεί επίσης διαβάζεται και η θρυλική ευχή (προσευχή) του αγίου Εφραίμ του Σύρου, ενός από τους μεγάλους συρόφωνους Πατέρες της Εκκλησίας, που το έργο του μεταφράστηκε στα ελληνικά ήδη κατά τη βυζαντινή εποχή, ευχή με μεγάλο ηθικό και φιλοσοφικό βάθος, στην οποία περιλαμβάνεται και το περίφημο «Ναι, Κύριε Βασιλεύ, δώρισαί μοι του οράν τα εμά πταίσματα και μη κατακρίνειν τον αδελφόν μου» (= Κύριε, δώσε μου το δώρο να βλέπω τα δικά μου αμαρτήματα και να μην καταδικάζω τον αδελφό μου, δηλ. το συνάνθρωπό μου). Ομοίως, η αγαπημένη του λαού μας ευχή προς την Παναγία «Άσπιλε, αμόλυντε» κ.τ.λ. και η ακόλουθή της προς τον Ιησού Χριστό.
Το άρθρο μας θα ολοκληρωθεί στο 3ο μέρος.
