Σκέψεις… από μιαν εθελόντρια
Ημουν φοιτήτρια στην πρωτεύουσα, τότε στην δύσκολη δεκαετία του εβδομήντα όταν διάβασα κάπου-δεν θυμάμαι που-για μια θαυμαστή μαρμάρινη σύνθεση που βρισκόταν στο Α’ νεκροταφείο Αθηνών. Μνημείο επιτύμβιο μιας νεαρής που έφυγε από τον κόσμο μόλις δέκα οκτώ χρονών. Το κείμενο ήταν τόσο πειστικό ώστε με παρακίνησε να επισκεφτώ την πολιτεία των νεκρών για να ιδώ το περί ου ο λόγος μνημείο. Μένει ακόμα στη θύμησή μου ακόμα και μετά από τόσα χρόνια ο θαυμασμός που ένοιωσα όταν μετά από κάμποσο ψάξιμο βρήκα τον τάφο της Σοφίας Αφεντάκη και είδα τη μαρμάρινη ξαπλωμένη κόρη που τον κοσμούσε. Δεν ήξερα και πολλά πράγματα για την γλυπτική αλλά μου έκανε εντύπωση η αληθοφάνεια που εξέπεμπε το έργο. Μπορούσες ακόμα και να ξεσηκώσεις το κέντημα που ήταν σμιλεμένο στο μαξιλάρι που ακουμπούσε το κεφάλι της η νεαρή κοπέλα. Και αισθανόσουν ότι έπρεπε να κάνεις ησυχία μην τυχόν και την ξυπνήσεις από αυτόν τον βαθύ ύπνο που σφάλιζε τα βλέφαρά της.
Πολλά χρόνια μετά το 2007, επηρεασμένη από την παλιά αυτή θύμηση, επισκέφτηκα στην Εθνική γλυπτοθήκη μια συνολική έκθεση έργων του δημιουργού της Κοιμωμένης, Γιαννούλη Χαλεπά. Περίμενα πως θα βρω παρόμοιες με την Σοφία συνθέσεις. Όμως έκανα λάθος. Τα περισσότερα έργα της έκθεσης ήτανε διαφορετικά, αλλιώτικα, παράξενα. Και παρόλο που δεν είχαν το απίστευτο ρεαλισμό της Κοιμωμένης σου έβγαζαν αισθήσεις και συναισθήματα. Τότε έμαθα ότι ο καλλιτέχνης είχε μια πρώτη και μια δεύτερη περίοδο δημιουργίας που η κάθε μια από αυτές είχε διακριτό και διαφορετικό τρόπο δημιουργίας. Αλλά και πάλι έμεινα εκεί. Στην επιφάνεια.
Ώσπου αυτές τις μέρες έπεσα πάνω σε μια φωτογραφία. Απεικόνιζε έναν ηλικιωμένο άνδρα ψηλό, αδύνατο, με άσπρα μαλλιά και γένια. Το πρόσωπό του σκαμμένο με ρυτίδες και ένα βλέμμα… δεν μπορώ να περιγράψω το βλέμμα του. Σαν να έκλεινε μέσα του όλη τη δυστυχία του κόσμου. Συγχρόνως ήταν βλέμμα γεμάτο εγκαρτέρηση. Και καλοσύνη. Σε πονούσε αυτό το βλέμμα. Θλιμμένο, μαζί σοφό και καρτερικό. Το δεύτερο πράγμα που πρόσεχες πάνω σ αυτόν τον ηλικιωμένο άνδρα ήταν τα χέρια του. Μεγάλα χέρια για τόσο λιπόσαρκο άνθρωπο. Και γερά. Χέρια δουλεμένα!
Από κάτω ένα σύντομο κείμενο όπου παρουσίαζε τη ζωή του μεγαλύτερου σύγχρονου γλύπτη μας, δημιουργού συν τοις άλλοις και της διάσημης Κοιμωμένης. Του Γιαννούλη Χαλεπά. Μια ζωή αντιθέσεων από την κορυφή της δόξας μέχρι το χάος της τρέλας. Και λίγο πριν το τέλος, οκτώ ευτυχισμένα χρόνια. Τότε δικαιολόγησα στην αποτυπωμένη φωτογραφία αυτό το βλέμμα που λαβώνει και τα χέρια που έχουν πιάσει το μάρμαρο, το γύψο, τον πηλό και τους έχουν δώσει πνοή.
Γεννημένος τον Αύγουστο του 1851 στον Πύργο της Τήνου. Το πρώτο παιδί μέσα στα έξι του μαρμαρογλύπτη αρχιτέκτονα και πρωτομάστορα Ιωάννη Χαλεπά και της Ειρήνης Λαμπαδίτη. Και οι δυό οικογένειες με παράδοση στο δούλεμα και την επεξεργασία του μαρμάρου. Ο Γιαννούλης από μικρός δείχνει να συνεπαίρνεται από τη δουλειά και την τέχνη του πατέρα. Μεγαλώνοντας όμως οι γονείς του ανακοινώνουν ότι τον προορίζουν για την ξεκούραστη δουλειά του εμπόρου και όχι την κοπιαστική του μαρμαρογλύπτη. Καταφέρνει με πολύ κόπο να πείσει τον οικογενειακό περίγυρο ότι δεν πρόκειται ποτέ να γίνει έμπορος. Ότι η μόνη του επιθυμία είναι να σπουδάσει και να ασχοληθεί με την τέχνη. Η οικογένεια μετακομίζει στην Αθήνα και ο πρωτότοκος εγγράφεται στο Σχολείο των Τεχνών (αργότερα Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών) όπου τελειώνει τα πέντε χρόνια των σπουδών σε τρία. Καταφέρνει να αποκτήσει μια υποτροφία από το Πανελλήνιο Ίδρυμα Ευαγγελιστρίας Τήνου και συνεχίζει τις σπουδές του στην Ακαδημία Καλών Τεχνών του Μονάχου. Κατά την διάρκεια των σπουδών του κατασκευάζει και εκθέτει έργα που κερδίζουν διεθνή αναγνώριση και βραβεία. Όπου παρουσιάζει δουλειές του γίνεται αμέσως αντιληπτό το έμφυτο ταλέντο και η καλλιτεχνική ευφυΐα του.
Η υποτροφία του όμως διακόπτεται ξαφνικά πριν τελειώσει τις σπουδές του-οι κακές γλώσσες λένε ότι με παρεμβάσεις τρίτων η υποτροφία χορηγήθηκε σε άλλον σπουδαστή με μεγαλύτερο πολιτικό δόντι.
Ο Γιαννούλης επιστρέφει στην Αθήνα όπου σε ηλικία είκοσι πέντε χρονών ανοίγει δικό του εργαστήριο. Την επόμενη χρονιά δουλεύει το πιο γνωστό του έργο. Την Κοιμωμένη, που τον κάνει διάσημο. Όμως κάτι δεν πάει καλά με τον νεαρό γλύπτη. Παθαίνει νευρικό κλονισμό, καταστρέφει έργα του και επιχειρεί κατ επανάληψη να αυτοκτονήσει. Η οικογένειά του δεν μπορεί να καταλάβει τι του συμβαίνει. Τον στέλνουν στην Ιταλία μήπως και συνέλθει. Με την επιστροφή του στην Ελλάδα τα συμπτώματα επιτείνονται: θυμός, καταβύθιση στη σιωπή, απομόνωση, παραμιλητό και αναίτιο γέλιο. Σήμερα εξηγούμε την ψυχασθένειά του ως οφειλόμενη εκτός άλλων στην τελειομανία του καλλιτέχνη, στην υπερκόπωση από την συνεχή δουλειά και σε μια ερωτική απογοήτευση. Υπάρχουν δε, υπόνοιες και για κάποια οικογενειακή κληρονομικότητα.
Ο πατέρας θέλει να τον κλείσει σε φρενοκομείο αλλά η μητέρα που έχει τεράστια αδυναμία στον πρωτότοκό της αντιστέκεται και αρνείται. Τον παίρνει υπό την προστασία της και επιστρέφουν οι δυό τους στην Τήνο. Περνούν οκτώ χρόνια. Ο καλλιτέχνης δεν δείχνει σημάδια βελτίωσης. Αντιθέτως. Όταν η μητέρα αντιλαμβάνεται ότι ο γιός της κινδυνεύει να αυτοκτονήσει, ενδίδει στην πρόταση του πατέρα και ο τριανταεφτάχρονος πια Γιαννούλης στέλνεται στην Κέρκυρα στο πρώτο ψυχιατρείο της Ελλάδας. Ιατρική διάγνωση: άνοια.
Τις θεραπευτικές μεθόδους του φρενοκομείου Κερκύρας τον καιρό εκείνο που η ψυχιατρική βρισκόταν ακόμα στα σπάργανα, μόνο να τις φανταστούμε μπορούμε σήμερα. Μαρτυρούνται το ξύλο με μαστίγιο, το δέσιμο με χοντρές αλυσίδες, τα ζεστά και κρύα μπάνια, η απομόνωση και οι ανώφελες αγγαρείες όπως το να κουβαλούν οι ασθενείς νερό με το κοφίνι. Ο καλλιτέχνης σταδιακά αναμορφώνεται και με τον καιρό μεταφέρεται στην πτέρυγα με τα ελαφρότερα περιστατικά. Κάπου μέσα σε όλα αυτά τα χρόνια ψάχνει να βρει ένα μολύβι ένα χαρτί ή λίγο πηλό και φτιάχνει σχέδια και προπλάσματα. Οι γιατροί επιμένουν ότι αυτά είναι η αιτία της αρρώστιας του και τα καταστρέφουν. Έχει διασωθεί, πιο πολύ από τύχη, ένα μόνο αγαλματάκι, που κοσμεί σήμερα το μουσείο του ασύλου. Μια προτομή ανδρός με ύψος ως 10 εκατοστά.
Το 1901 ο πατέρας πεθαίνει και η κυρά Ρήνη, η μάνα του Γιαννούλη, σπεύδει στην Κέρκυρα. Ο γιός της θεωρείται πια θεραπευθείς και καταφέρνει να τον πάρει μαζί της. Χρόνος εγκλεισμού στο φρενοκομείο: 13 έτη 10 μήνες και 27 ημέρες. Ο Γιαννούλης είναι πια πενήντα ενός χρονών.
Γυρίζουν με την μάνα στην Τήνο. Στο πατρικό σπίτι. Εκεί για να μπορέσουν να συντηρηθούν βόσκει τα λίγα τους πρόβατα, κάνει αγγαρείες. Είναι ο τρελός του χωριού, μόνιμος αποδέκτης πειραγμάτων και κακοηθειών. Σιγά σιγά αρχίζει να ασχολείται ξανά με την τέχνη του. Μια και δεν έχει υλικά σκιτσάρει στα παλιά κατάστιχα του πατέρα πάνω από τα δούναι και λαβείν. Ψάχνει ανάμεσα στα βράχια για λίγο βρεγμένο χώμα που θα το κάνει αγαλματάκια. Αν δεν το βρει του καλλιτεχνικού ύψους που το επιθυμεί, το σπάει ο ίδιος. Αν το κρατήσει και το βρει η κυρά Ρήνη το καταστρέφει αυτή. Οι γιατροί είναι κατηγορηματικοί: ο γιός της αρρώστησε από την γλυπτική. Για να είναι καλά δεν πρέπει να ασχολείται με αυτήν. Ο Γιαννούλης όμως δεν μπορεί πια να ζήσει μακριά από την τέχνη του. Κατεβαίνει στο υπόγειο του σπιτιού και δημιουργεί κρυφά, σα να θέλει να κερδίσει τον χαμένο χρόνο. Η μάνα του φωνάζει πως καταστρέφει τον εαυτό του, τον παραμονεύει και του χαλά ό,τι δημιούργημα πέφτει στην αντίληψή της.
Άλλα δέκα τέσσερα χρόνια περνούν μέσα στις λοιδορίες του κόσμου και το κυνήγημα των έργων του από την μητέρα, φύλακα και δυνάστη μαζί. ‘Ώσπου στα εξήντα πέντε του πεθαίνει η μάνα και τον αφήνει μόνο.
-Μην κλαίτε, λέει σε κάποιες μακρινές συγγένισσες που μοιρολογούνται κι αναρωτιούνται τι θα απογίνει ο σαλεμένος. Τώρα εγώ θα δουλέψω, θα ξαναπιάσω την τέχνη μου.
Πραγματικά. Συνεχίζει να βόσκει πρόβατα. Συνεχίζει να δουλεύει στο υπόγειο καινούργια γλυπτά. Κάποιοι παλιοί φίλοι από την Αθήνα θυμούνται τον ξεχασμένο γλύπτη και τον επισκέπτονται. Γράφουν γι αυτόν και την περιπέτεια της ζωής του. Παρουσιάζουν στην Ακαδημία Αθηνών έκθεση με τα έργα του. Το 1927 ο γλύπτης βραβεύεται με το Αριστείο των τεχνών. Στα εβδομήντα εννιά του χρόνια το 1930 ακολουθεί τ’ ανίψια του στην Αθήνα όπου συνεχίζει ακάματα να δημιουργεί μέχρι το τέλος του, το 1938.
Τα οκτώ αυτά τελευταία χρόνια της ζωής του γνώρισε την αποδοχή της αξίας και του ταλέντου του. Οι ειδικοί λένε πως η νεοελληνική γλυπτική βρήκε την κορυφαία της έκφρασή στο έργο του Γιαννούλη Χαλεπά, που εξελίχτηκε σε έναν δημιουργό μοναδικής ποιότητας. Το γνήσιο ταλέντο του, αλλά και η φήμη του τρελού γλύπτη που ξαναβρήκε τα λογικά του, τον καθιέρωσαν ως τον «Βαν Γκογκ», τον «Ροντέν» ή τον «Πικάσο» των καλλιτεχνών.
Η ζωή γράφει μυθιστορήματα πιο ευρηματικά από αυτά του καλύτερου λογοτέχνη, σκέφτομαι. Και προβληματίζομαι πάνω στον άνθρωπο και τη μοίρα του. Ταλαντούχος ο Χαλεπάς. Η καλλιτεχνική του αξία ξεπερνά τα όρια της μικρής μας χώρας. Αλλά ποιο ήταν το τίμημα του δώρου με τον οποίο ήταν προικισμένος; Μια ζωή δύσκολη, στερημένη και για μεγάλα διαστήματα μακριά από ό,τι περισσότερο αγαπούσε. Τη δημιουργία.
Σκέφτομαι κι αυτή την έρμη την μάνα που πίστευε ότι γιάτρευε το παιδί της, καταστρέφοντας τα έργα που με τόση αυτοθυσία έφτιαχνε. Που νόμιζε ότι ήξερε το καλό του τέκνου της και έβαζε τη δική της γνώμη πάνω από τη δική του θέληση.
Αναλογίζομαι όμως και τη δύναμη του ανθρώπου. Που καταφέρνει ακόμα και μετά από μια τέτοια ζωή να ξαναπιάσει από την αρχή το νήμα της τέχνης του. Και σε ηλικία βαθιών γηρατειών να την προχωρήσει και να την εξελίξει. Και εν τέλει να δικαιώσει την ύπαρξή του.
Μπεμπλιδάκη Αγγελική
Παγκόσμια ημερα ανθρωπιστικής δράσης και ολοι όσοι δραστηριοποιούνται και αγωνίζονται για τα ανθρώπινα δικαιώματα, οσοι εχουν ταχτει και κανουν τον ανθρωπισμό τρόπο ζωής τους, νιώθουν από κοντά τον κίνδυνο και το θάνατο που ελλοχεύει κάθε μέρα στα πεδια δράσης.. Καποιοι επιμενουν να κοφευουν και μεθοδεύουν απαράδεχτες ταχτικές και πραχτικές επιδυκνυοντας υπεροχή, αυταρχισμό, πολεμικη διαθεση… το Ισραηλ είναι μια τετοια δυναμη….
Την Παγκόσμια Ημέρα Ανθρωπιστικής Δράσης, οι Γιατροί του Κόσμου καλούν το Ισραήλ
ΝΑ ΣΤΑΜΑΤΗΣΕΙ ΤΙΣ ΒΙΑΙΟΠΡΑΓΙΕΣ ΚΑΤΑ ΤΟΥ ΥΓΕΙΟΝΟΜΙΚΟΥ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΥ ΣΤΗ ΓΑΖΑ
Οι επιθέσεις σε εργαζόμενους στον τομέα της υγειονομικής περίθαλψης, τις δομές και τα ασθενοφόρα δεν πρέπει να συμβαίνουν ποτέ: ούτε σε περιόδους ειρήνης ούτε σε περιόδους πολέμου. Αφορούν σοβαρές παραβιάσεις του Διεθνούς Ανθρωπιστικού Δικαίου και του Διεθνούς Δικαίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων.
Από τις 30 Μαρτίου έως τις 16 Ιουνίου 2018, οι εργαζόμενοι στον τομέα της υγείας, οι εθελοντές, τα ασθενοφόρα και οι δομές στη Γάζα υπήρξαν θύματα έντονων επιθέσεων που όμοια έχουν παρατηρηθεί μόνο κατά τη διάρκεια πολέμου.
2 εργαζόμενοι στην υγειονομική περίθαλψη σκοτώθηκαν, 362 τραυματίστηκαν, εκ των οποίων τουλάχιστον 27 με πραγματικά πυρά, 12 με θραύσματα, 41 έγιναν απευθείας χτύπημα με γκαζάκια, και 58 ασθενοφόρα έχουν καταστραφεί. Και αυτοί οι απίστευτοι αριθμοί δεν έχουν λάβει την ανάλογη δημοσιοποίηση.
Οι επιθέσεις αυτές έχουν πραγματοποιηθεί σε ένα πλαίσιο όπου το σύστημα υγείας δοκιμάζεται όσον αφορά τη διαχείριση των ατυχημάτων, την ίδια ώρα που επίσης, αντιμετωπίζει και μια βαθιά δομική κρίση η έλλειψης φαρμάκων, αναλώσιμων, μισθών και εξοπλισμού.
Παρά τις τελευταίες προσπάθειες της διεθνούς κοινότητας, δεν κατέστη εφικτό να αντιμετωπιστεί η κατάσταση με επαρκή υπευθυνότητα και να προστατευθεί η υγειονομική περίθαλψη.
Λαμβάνοντας υπόψη τις υποχρεώσεις του Διεθνούς Ανθρωπιστικού Δικαίου και του Διεθνούς Δικαίου για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα στις οποίες δεσμεύεται το κράτος του Ισραήλ, οι Γιατροί του Κόσμου καλούν επειγόντως το Ισραήλ να:
• Εξασφαλίσει ότι οι ισραηλινές δυνάμεις ασφαλείας (ISF) θα συμμορφώνονται με τα διεθνή πρότυπα ανθρωπίνων δικαιωμάτων για την επιβολή του νόμου.
• Θέσει υπό κράτηση όλους τους δράστες, υπεύθυνους για την παράνομη χρήση βίας.
• Εγγυηθεί ότι όλες οι υπηρεσίες και το προσωπικό της υγειονομικής περίθαλψης θα προστατεύονται.
• Ενσωματώσει τις διατάξεις του Διεθνούς Ανθρωπιστικού Δικαίου στα εθνικά νομικά πλαίσια,συμπεριλαμβανομένντωνκυρώσεων.
• Τηρήσει τα ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ που ζητούν την προστασία από και τη λογοδοσία για όλες τις επιθέσεις κατά της υγειονομικής περίθαλψης.
Με ελάχιστη δωρεά 5 ευρώ στηρίζεις τις δράσεις μας
Στήριξε όσους έχουν ανάγκη μετα τις καταστροφικές πυρκαγιές στο Μάτι
.. Κάνε μια Δωρεά
Βοηθήστε μας να είμαστε στο πλάι όσων μας έχουν ανάγκη. Μαζί κάνουμε την ελπίδα πράξη
Ακόμα και η πιο μικρή δωρεά, είναι πολύτιμη ώστε να συνεχίσουμε την προσφορά ανθρωπιστικής βοήθειας και ιατρικής φροντίδας σε όσους την έχουν ανάγκη στην Ελλάδα, αλλά και στον υπόλοιπο κόσμο.
ΣΥΝΕΤΑΙΡΙΣΤΙΚΗΤΡΑΠΕΖΑΧΑΝΙΩΝ
Αρ.Λογ/σμού:124932001
IBAN: GR43 0690 0090 0000 0012 4932 001 / SWIFT: STXAGRA1
.
ΕΘΝΙΚΗΤΡΑΠΕΖΑΤΗΣΕΛΛΑΔΟΣ
Αρ.Λογ/σμού:141/29611217
IBAN: GR27 0110 1410 0000 1412 9611 217 / SWIFT: ETHNGRAA
ALPHABANK
Αρ.Λογ/σμού:199-00-2002-002401
IBAN: GR06 0140 1990 1990 0200 2002 401 / SWIFT: CRBAGRAAXXX
ΤΡΑΠΕΖΑΠΕΙΡΑΙΩΣ
Αρ.Λογ/σμού:5018-005706-640
IBAN: GR03 0172 0180 0050 1800 5706 640 / SWIFT: PIRBGRAA
EUROBANK
Αρ.Λογ/σμού:0026/0003/01/0100789826
IBAN: GR92 0260 0030 0000 1010 0789 826 / SWIFT: EFGPGRAA
Μετά την κατάθεσή σας, παρακαλούμε καλέστε μας στο 2821023110 ώστε να σας αποσταλεί η απόδειξη δωρεάς
Το ιατρείο των Γιατρών του Κόσμου θα είναι κλειστό από 6 έως 26 Αυγούστου.
