Με τις κατ’ έτος τελετές και εκδηλώσεις για τη Μάχη της Κρήτης τιμώνται φυσικά όλοι όσοι έλαβαν μέρος σ’ αυτήν, άσχετα από ειδικότητα, πόστο ή εθνικότητα. Για μια κατηγορία όμως, από αυτούς τους ηρωικούς μαχητές, ίσως δεν έχει γίνει η ειδική αναφορά που άξιζαν.
Eίναι οι γιατροί, το προσωπικό των ιατρικών στρατιωτικών υπηρεσιών. Οι γιατροί της Κρήτης τίμησαν πραγματικά τον όρκο του Ιπποκράτη περιθάλποντας με πρωτόγονα μέσα της εποχής
τούς τραυματίες των βάρβαρων βομβαρδισμών, τους τραυματίες της Μάχης.
Μετά την κατάκτηση του νησιού μας σε πάρα πολλές περιπτώσεις περιέθαλψαν με κίνδυνο της ζωής τους τραυματίες συμμάχους, που δεν μπόρεσαν να αναχωρήσουν από την Κρήτη και τους έκρυβαν οι Κρητικοί πατριώτες. Περιέθαλψαν τραυματίες – αντάρτες και πολλές φορές πήραν και οι ίδιοι ενεργό μέρος στην αντίσταση. Στη Μάχη της Κρήτης αναφέρεται νεκρός ο Έλληνας ανθυπίατρος Μιχαήλ Καθοπούλης, που σκοτώθηκε στο Ηράκλειο. Παρακάτω θα αναφερθώ σε συμμάχους στρατιωτικούς γιατρούς που συμμετείχαν στη Μάχη.
Σε αρκετές επιτύμβιες πλάκες του Στρατιωτικού Συμμαχικού Νεκροταφείου Σούδας, διαβάζουμε “Roual Army Medical Corps” και πιο κάτω τα στοιχεία κάποιου γιατρού ή βοηθού ιατρού, που σκοτώθηκε στη Μάχη την ώρα που χειρουργούσε ή κατά τους βομβαρδισμούς ή πέθανε στην Κρήτη αργότερα. Είναι γνωστή η ιστορία του ηρωικού και πολυβασανισμένου Βρετανού Επιάτρου Βίκτωρα Σομερβέλ που δεν κατάφερε να διαφύγει στη Μέση Ανατολή. Βαριά άρρωστο τον περιέθαλψαν ένα διάστημα στο Καλαμίτσι Αποκορώνου και μετά στο Εμπρόσνερο. Στο βιβλίο του “Ο Κρητικός Μαντατοφόρος” ο Γιωργης Ψυχουντάκης περιγράφει την άθλια κατάσταση που βρισκόταν, όταν τον πήγε στην Ασή Γωνιά ο καταγόμενος από τον Αλίκαμπο Κωστής Γρύλλος, φορτωμένος σε έναν γάιδαρο.
Περιγράφει ακόμη τη συγκινητική αφοσίωση του Άγγλου στρατιώτη, ιπποκόμου και γιατρού, που με κανέναν τρόπο δεν ήθελε να τον εγκαταλείψει. Αναφέρει ο Ψυχουντάκης πως έντυσαν τον γιατρό σαν μια κρητικιά γερόντισσα με χαμηλό δεμένο τσεμπέρι κ.λπ. και πάλι φορτωμένο στον γάιδαρο με ημέρες πεζοπορία τον μετέφεραν στο Γερακάρι Αμαρίου μετά από πολλές περιπέτειες. Από εκεί θα τον προωθούσαν στις νότιες ακτές για μεταφορά στην Αίγυπτο. Δεν πρόφτασαν όμως, γιατί ο γιατρός εξαντλημένος από την αρρώστια και την πολυήμερη κακουχία πάνω στον γάιδαρο πέθανε στην Αγία Παρασκευή Αμαρίου στις 24 Νοεμβρίου του 1941.
Η συμμετοχή των χωρικών από όλη την περιοχή στην κηδεία του ήταν πάνδημη και αυτό ευερέθισε τους Γερμανούς που το πληροφορήθηκαν και προέβησαν σε πολλές εκτελέσεις. Σήμερα αναπαύεται στον τάφο No 13 Ε1 του Συμμαχικού Νεκροταφείου Σούδας και στο βιβλίο του νεκροταφείου διαβάζουμε “Σομερβίλ Βίκτωρ 106130 R.A.M.C. 23-11-41 ετών 56, γιος του Ουΐλιαμ και της Ελιζαμπεθ. Σύζυγος Δωρωθέα από το Bournemouth Hampshire”.
Ο Βρετανός αντισμήναρχος Εδ. Χάουελλ, ο τελευταίος υπερασπιστής του αεροδρομίου Μάλεμε, με το μοναδικό αεροσκάφος που είχε μείνει, και που παρέμεινε δυο ημέρες σε ένα χαντάκι του αεροδρομίου με θρυμματισμένα πόδια και χέρια, αναφέρει για τον μοναδικό στρατιωτικό γιατρό στο Μάλεμε, τον ηρωϊκό υπίατρο της αεροπορίας Τόμ Κάλλεν, που παρ’ ό,τι έπασχε από βαριάς μορφής δυσεντερία, κατέβαινε σερνάμενος από το κρεβάτι του για να περιποιείται τους τραυματίες, κάνοντας δουλειά για δέκα, όπως γράφει ο Χάουελλ. Είχε εγκαταστήσει ένα χειρουργείο στην πλαγιά του λόφου στο Μάλεμε και εργαζόταν εκεί μέσα στη φωτιά, ενώ η μάχη λυσσομανούσε τριγύρω. Αυτόν τον εγχείρισε σε ένα μαγαζάκι του Μάλεμε, γιατί εν τω μεταξύ καταστράφηκε το παραπάνω χειρουργείο. Ο γιατρός ήταν στο πόδι τρία μερόνυχτα, όπως αναφέρει, γιατί διαρκώς έφερναν τραυματίες και μοναδικούς βοηθούς είχε άπειρους υπαξιωματικούς πολεμικής ειδικότητας.
Εκεί στο Πολεμικό Νεκροταφείο Σούδας αναπαύονται ακόμα πολλοί από το Ιατρικό Σώμα της Κοινοπολιτείας. Ο επίατρος D. Wardrop 36 χρόνων και ο επίατρος J. Rouse 38 χρόνων που μαζί με τους βοηθούς των Ε. Τέιλορ, Τουλ Φαρντο, Ρ. Μπασταβλε, όλοι 22 ετών, σκοτώθηκαν στις 18 του Μάη κατά τον βομβαρδισμό του ιατρικού σταθμού τους. Ο γιατρός (λοχαγός) R. Easton που σκοτώθηκε στις 25 του Μάη μαζί με τον Ε. Appleby. Ο Γκ. Σέγουαρντ την 6η Ιουλίου 1941 και ο Τζ. Γουντ τον Αύγουστο του ίδιου χρόνου. Ο Εβραίος στο θρήσκευμα από το Ιατρικό Σώμα της Ν. Ζηλανδίας που σκοτώθηκε. Και αρκετοί άλλοι.
Το 1977 που δημοσιεύθηκε στα “Χ.ν.” η άγνωστη αυτή περίπτωση της Μάχης, ο Ιατρικός Σύλλογος με βάση τη δημοσίευση διοργάνωσε εκδήλωση γι’ αυτούς.
