• «Γινόμαστε πλούσιοι και μέσα από τις δυστυχίες μας» (Antoine de Saint-Exupéry, στο έργο “Νυχτερινή Πτήση”)
ΖΩΗ δεν είναι μόνο αυτό που μας συμβαίνει. Είναι και το πώς το διαχειριζόμαστε. Η σωστή διαχείριση της ζωής είναι θέμα γνώσεων και εμπειριών. Ετσι, κάνουμε σωστότερες μελλοντικές επιλογές. Βέβαια, για τον Αϊνστάιν, η φαντασία μετράει περισσότερο απ’ τη γνώση, αφού μ’ αυτή ξεπερνούμε τα όριά μας, δημιουργούμε νέες συνθήκες ή σχέσεις που επιτρέπουν να ξεφύγουμε από μιζέριες και στενόχωρες λύσεις.
ΟΜΩΣ, πρόοδος και καινοτομία στη ζωή, χωρίς τις γυναίκες δεν νοείται. Η ευρηματικότητά τους, τώρα με την κρίση, είναι σωτήρια στα νοικοκυριά. Εξάλλου, όλοι γνωρίζουμε γυναίκες με ιδιαίτερο σθένος, τεράστια ψυχοσωματική αντοχή και επική ζωή! Άλλες πάλι, είναι ήπιων τόνων, καλοσυνάτες, με καθάρια σκέψη. Όχι ότι δεν υπάρχει και η κακή πλευρά των γυναικών. Ο (οποιοσδήποτε) πόνος έχει πάντα διπλή όψη
ΔΕΝ ξέρω, αν ο Θεός έχει πλάσει έτσι τις γυναίκες, ώστε να είναι αποτελεσματικότερες των ανδρών στην αντιμετώπιση των δυσκολιών. Το παραδέχονται κι οι ψυχολόγοι αυτό: οι γυναίκες, λένε, φαίνεται να διαθέτουν μεγαλύτερη ωριμότητα στις αποφάσεις τους, ρεαλιστικότερη αντιμετώπιση των γεγονότων, μακροημέρευση, ισχυρότερη υγεία και ικανότητα ταχύτερης προσαρμογής στις ποικίλες αλλαγές της ζωής!
ΜΕΡΙΚΕΣ μάλιστα διακρίνονται και για τη διαίσθησή τους, με την οποία αντιλαμβάνονται ευθύς αμέσως τί είναι καλό και τί κακό για τις ίδιες και τα αγαπημένα τους πρόσωπα. Γενικά οι γυναίκες είναι μάλλον πιο «προγραμματισμένες» απ’ τη φύση για ψυχραιμότερη αντιμετώπιση κάθε προβλήματος. Χωρίς να είναι απόλυτο αυτό, ούτε να ισχύει για όλες.
ΠΟΛΛΟΙ επίσης ισχυρίζονται πως η ανθεκτικότητα των γυναικών στον ψυχοσωματικό πόνο πηγάζει από τη φύση τους (γέννα), τον τρόπο ζωής και τον προορισμό τους (επιβίωση-διαιώνιση).
Η αλήθεια είναι ότι στην απώλεια ενός αγαπημένου προσώπου, ο Θεός τις προίκισε με μεγαλύτερη καρτερικότητα, αξιοπρέπεια, (αυτο)παραμυθία, στωϊκότητα. Συμπονούν περισσότερο από τους άνδρες τα άτομα που βιώνουν καταστάσεις πένθους. Αντίθετα, οι άνδρες, μετά από μια απώλεια, κλείνονται στον εαυτό τους ή επιλέγουν τη “φυγή” πενθώντας μόνοι τους.
ΘΑ άξιζε να εξάρουμε εδώ την περίπτωση της Χανιώτισσας κας Γιάννας Κ. που, αν και σε σύντομο σχετικά χρονικό διάστημα, έχασε τον άντρα και τα δυο υπέροχα παληκάρια της -τα λαμπρά παιδιά της, αντιμετώπισε (και αντιμετωπίζει) την προσωπική τραγωδία της με μοναδική και αξιοθαύμαστη αξιοπρέπεια: η στωικότητα, η ψυχραμία, η φιλοσοφική ολιγόλογη μα γεμάτη γαλήνη και σοφία κουβέντα της, ο ενθαρρυντικός, ο πάντα αισιόδοξος και γλυκός της λόγος, την καθιστούν μια σπάνια γυναίκα-πρότυπο. Αντί να δέχεται τον παρηγορητικό λόγο των άλλων, η ίδια εκπέμπει προς όλους λόγο ορθολογικό, θεϊκό, δυνατό. Αποτελεί, για μας που την γνωρίζουμε χρόνια, μια «γυναίκα του πόνου» που μόνο σε αρχαίες ελληνικές τραγωδίες συναντάς.
ΟΛΟΙ, αργά ή γρήγορα, ερχόμαστε αντιμέτωποι με την απώλεια: «το μεράδι θλίψης του καθενού» που έλεγε η χαροκαμένη, η πολυβασανισμένη μάνα μου. Όμως, κανείς μας δεν εκπαιδεύεται στο πώς να αντιμετωπίσει ή να διαχειριστεί το πένθος του. Έτσι, πολλοί βυθίζονται (σε αντίθεση με την κα Γιάννα) σε βαριά κατάθλιψη. Γίνονται εσωστρεφείς, παράξενοι και δεν δέχονται βοήθεια από κανένα.
…ΝΑΙ! Οι σημερινές γυναίκες αγωνίζονται, καθεμιά με τον τρόπο της, για να ξεπεράσουμε τη σωρεία προβλημάτων που φορτωνόμαστε κάθε μέρα. Σε πολλές, η εθελοντική προσφορά προς τους άλλους δίνει «άλλο» νόημα στη ζωή τους. Συνήθως πρόκειται για κυρίες μιας κάποιας ηλικίας. Και είναι αυτές που κρατούν την κοινωνία όρθια. Θα τις βρείτε σε γυναικείους συνεταιρισμούς, πολιτιστικούς συλλόγους, εθελοντικές ομάδες (Δήμος Χανίων, «Ερυθρός Σταυρός», «Ορίζοντας», «Πολυδράση», «Γιατροί του Κόσμου», συσσίτια Σπλάντζιας, Στέκι μεταναστών, Κύτταρο Χαλέπας κ.λπ.). Αν πάτε δε στο Νοσοκομείο Χανίων, θα δείτε ερυθροσταυρίτισσες –χρόνια τώρα- να εξυπηρετούν τον κόσμο (επισκέπτες και ασθενείς) πάντα με το χαμόγελο στα χείλη και την καλή κουβέντα τους.
ΟΙ ΓΥΝΑΙΚΕΣ που συμπαραστέκονται τους άλλους προσφέρουν εμπειρική «ψυχοθεραπεία». Απ΄το περίσσευμα της καρδιάς και του χρόνου τους. Φροντίζουν ώστε τα δεινοπαθούντα άτομα να έρχονται σε επαφή με ειδικούς (εκπαιδευτικούς, γιατρούς, αρμόδιους φορείς κ.λπ.) λειτουργώντας διπλά: με λόγο και πράξη, με λογική και συναίσθημα, με ρεαλισμό και φαντασία. Υποκαθιστούν ένα ακριβοπληρωμένο από όλους κράτος που στον τομέα αλληλεγγύη/αλληλοβοήθεια αποδεικνύεται ανίκανο κι ανύπαρκτο. Για ορισμένες γυναίκες, η συμπαράσταση κι ο ανθρωπισμός είναι προσωπικο τους στοίχημα, για άλλες είναι τρόπος ζωής, ενώ για κάποιες -χωρίς αυτό να είναι απόλυτο- γίνεται για να καλύψουν κάποιο συναισθηματικό τους κενό! Ό,τι και να συμβαίνει, μια είναι η αλήθεια: ότι η βοήθεια που προσφέρουν στον άλλο είναι πάντα ουσιαστική.
ΛΕΝΕ πως οι «ώριμες» γυναίκες (45-65 ετών) διαθέτουν μεγάλη υπομονή, ξέρουν να «ακούν», αντιδρούν άμεσα, είναι αποτελεσματικές. Είναι γυναίκες που γνώρισαν δύσκολα παιδικά χρόνια και που, με το πέρασμα του χρόνου, αντιλαμβάνονται ότι το πραγματικό νόημα της ζωής είναι να υπάρχουμε μέσω των άλλων. Αυτό το «χάρισμα» προσφοράς δεν το έχουν όλες. Όμως, όσες το διαθέτουν, αναπτύσσουν ταυτόχρονα και τη μεγάλη αρετή της «ενσυναίσθησης» (empathy): συμπάσχουν, παρηγορούν, βοηθούν. Συμπεριφέρονται όπως ακριβώς θα ήθελαν να τους συμπεριφερθούν οι άλλοι, αν τυχόν βρεθούν κι αυτές σε παρόμοια κατάσταση αδυναμίας.
ΣΤΗ ζωή δεν μας έρχονται όλα όπως το επιδιώκουμε: κυριαρχεί το απρόβλεπτο που φέρνει ευχάριστες ή δυσάρεστες εκπλήξεις. Το αμετάκλητο του θανάτου καθιστά τη ζωή μοναδική, σεβαστή, αξιολάτρευτη. Η ίδια η ζωή μεγεθύνει τα ευχάριστα, εκμηδενίζει τα σημαντικά, χρωματίζει έντονα τα δυσάρεστα, ισοπεδώνει τους αδύναμους στο πέρασμά της. Έτσι, οι δυσάρεστες στιγμές είναι πάντα περισσότερες από τις ευχάριστες. Και δεν οφείλονται όλες σε «κακοτυχίες» ή κακές επιλογές. Υπάρχουν και μοιραίες συγκυρίες. Υπάρχει η αμέλεια, όπως και η υπεροψία σχετικά με τις πραγματικές δυνατότητές μας. Η ζωή τα σαρώνει όλα αφήνοντας μόνο ελεύθερη την καλοσύνη των ανθρώπων. Και είναι αυτή που προσφέρουν οι γυναίκες.
ΕΙΝΑΙ ευτύχημα ότι πολλές γυναίκες υιοθετούν ως τρόπο ζωής αυτό που λέει απλά μια μεγάλη Αμερικανίδα ποιήτρια, η Emily Dickinson (1830-1886) στο ποίημά της “Αν μπορώ” (If I can, 1865):
«Αν μπορώ να σταματήσω
μια καρδιά που πάει να σπάσει
δεν θα ζήσω μάταια.
Αν μπορώ να απαλύνω
μιας ζωής την Οδύνη
ή να ηρεμήσω άλλου τον Πόνο
ή να βοηθήσω ένα μισολιπόθυμο
Κοκκινολαίμη
να μπει ξανά μες στη Φωλιά του
δεν θα ζήσω μάταια».
ΚΑΙ δεν ζουν μάταια…
(Στ.Γ.Κ.)
