Ο Γιώργος Δημοτάκης και ο Μίνως Νικολακάκης ήταν γνωστοί Χανιώτες, οι οποίοι με τα απομνημονεύματά τους, έδωσαν πολλές πληροφορίες για τα Χανιά των περιόδων της Κρητικής Πολιτείας (1898-1913), της Ένωσης με την Ελλάδα (1913-1922) και του Μεσοπολέμου (1922-1940). Με ύφος γλαφυρό και με δημοτική γλώσσα, η οποία περιείχε τοπικούς ιδιωματισμούς, τουρκικές και ιταλικές (δάνεια από τη Βενετοκρατία) λέξεις, οι δύο συγγραφείς άφησαν πολύτιμη παρακαταθήκη μνήμης και γνώσης για τους μελλοντικούς ιστορικούς ερευνητές. Η συνεισφορά τους είναι τόσο σημαντική που σχεδόν καμία έκδοση, η οποία αφορά τα παλιά Χανιά, δεν παραλείπει να τους αναφέρει.
Ο Γιώργος Δημοτάκης, περιφερικός διευθυντής Τ.Τ.Τ. (τριατατικός, δηλαδή Τηλεγραφείο, Τηλέτυπος, Ταχυδρομείο), πολέμησε και τραυματίστηκε στον Α’ Βαλκανικό Πόλεμο (1912). Το βιβλίο του «Χανιά στο γύρισμα του χρόνου» (1969) περιλαμβάνει προσωπικά βιώματα, σκέψεις, απόψεις, ενώ ταυτόχρονα χαρτογραφεί κτήρια, δρόμους και συνοικίες της πόλης. Η πένα του αποτελεί ένα άριστο ψυχογράφημα για πολλούς συμπολίτες του, ενώ η περιγραφή συνηθειών, ηθών, εθίμων, φιλικών και κοινωνικών σχέσεων, καθώς και γραφικών τύπων δίνουν μια ολοκληρωμένη εικόνα της καθημερινότητας, της νοοτροπίας και της κουλτούρας της τοπικής αστικής κοινωνίας. Στο ίδιο μήκος κύματος και ο Μίνως Νικολακάκης με τα δυο πονήματά του, «Παλιά Χανιά» (1961) και «Πρόσωπα και τύποι των παλιών Χανίων» (1969). Όπως και ο Δημοτάκης, ο Νικολακάκης περιγράφει προσωπικές αναμνήσεις, εικόνες και σχέσεις από το παρελθόν.
Κοινά χαρακτηριστικά και των δυο συγγραφέων είναι η υπέρμετρη αγάπη για την πόλη τους, η νοσταλγία του παλιού τρόπου ζωής και το ενδιαφέρον τους να αφήσουν ένα γραπτό αποτύπωμα της προσωπικής και συλλογικής ζωής των Χανίων της νεότητάς τους.
Ο αναγνώστης μέσα από τα κείμενά τους αντιλαμβάνεται μια πολυεθνοτική αρμονική συνύπαρξη ανθρώπων με διαφορετικές κουλτούρες, ποικίλη μόρφωση, διαφορετικές κοινωνικές τάξεις και θρησκείες. Τα Χανιά των δυο πρώτων δεκαετιών του 20ου αιώνα αποτελούσαν την επιτομή της αντιρατσιστικής νοοτροπίας, καθώς ορθόδοξοι και καθολικοί συνεόρταζαν την γιορτή της Αγίας Δωρεάς των καθολικών, το Πάσχα των ορθοδόξων, ενώ τιμούσαν τους Χανιώτες Εβραίους συμπολίτες τους, οι οποίοι σημειωτέον είχαν αφομοιωθεί μαζί τους, σεβόμενοι και ευχόμενοι στις γιορτές τους. Οι μουσουλμάνοι Κρήτες των Χανίων έπαιζαν τόμπολα με τους ορθόδοξους κατοίκους της πόλης στα καφενεία της Σπλάντζιας με έπαθλο μια γαλοπούλα, έκαναν φάρσες μεταξύ τους, ενώ η μπουγάτσα του μουσουλμάνου Χανιώτη Μπατάλη και τα μαγέρικα των ομοθρησκών του είχαν τακτικούς χριστιανούς θαμώνες.
Βιβλιογραφία
1. Δημοτάκης Γ., Χανιά στο γύρισμα του χρόνου, Αθήνα 1969.
2. Νικολακάκης Μ., Παλιά χανιά, Αθήνα 1961.
3. Νικολακάκης Μ., Πρόσωπα και τύποι των παλιών Χανίων, Αθήνα 1969.
Καλά και χρήσιμα τα κείμενα σας!!