»Ο κορυφαίος Κρητικός Καθηγητής µιλά για την Παιδεία και για την έρευνα ταυτοποίησης θυµάτων των Ναζί
«Η ανάµειξη των πολιτικών κοµµάτων στην καθηµερινή λειτουργία των Πανεπιστηµίων για µια περίοδο είχε ολέθρια αποτελέσµατα στην Ελλάδα», λέει σε συνέντευξή του στα “Χανιώτικα νέα”, ο κορυφαίος Κρητικός καθηγηγής, Γιώργος Κ. Αλεξανδράκης.
Με καταγωγή από το Άδελε Ρεθύµνης, ο κ. Αλεξανδράκης ακολούθησε λαµπρή καριέρα στην Κρήτη και στις ΗΠΑ. Είναι διακεκριµένος οµότιµος καθηγητής του Πανεπιστηµίου του Μαΐάµι των ΗΠΑ, επίτιµος διδάκτωρ Φυσικής του Πανεπιστηµίου Κρήτης, πρώην πρόεδρος της Συγκλήτου του Πανεπιστηµίου του Μαΐάµι και επί εικοσιπενταετία πρόεδρος του Τµήµατος Φυσικής του Ίδιου Πανεπιστηµίου. Υπήρξε οργανωτής και πρώτος πρόεδρος του Τµήµατος Φυσικής του Πανεπιστηµίου Κρήτης.
Μία πρόσφατη δραστηριότητά του συνδέεται µε την ταυτοποίηση των κρανίων των δεκαοκτώ εκτελεσθέντων, από τους Ναζί στις 2 Ιουνίου 1941 στο Άδελε Ρεθύµνης. Η µελέτη της ταυτοποίησης έγινε από οµάδα ερευνητών του Πανεπιστηµίου Κρήτης και του Ιδρύµατος Έρευνας και Τεχνολογίας (ΙΤΕ), υπό την ηγεσία του καθηγητή Νίκου Πουλακάκη.
Η µελέτη υποστηρίχτηκε από το Κέντρο υγείας Περάµατος µε την συλλογή δειγµάτων αίµατος από τους απογόνους των θυµάτων.
Η µελέτη αυτή ήταν η πρώτη του είδους της στη Ελλάδα, ήταν πλήρως επιτυχής και κατέληξε στην ταυτοποίηση και των δεκαοκτώ Θυµάτων.
Παρασκευάς Περάκης και Μιχαήλ Λαμπαθάκης κάνουν… unboxing την επικαιρότητα
• Μιλήστε µου για την πορεία σας από την Κρήτη έως τις ΗΠΑ. Πότε φύγατε από εδώ και πώς εξελίχθηκε η καριέρα σας;
«Από το Γυµνάσιο Ρεθύµνης πήγα στο Τµήµα Φυσικής του Πανεπιστηµίου Αθηνών, τελείωσα το ’61 και µετά πήγα στον ∆ηµόκριτο για 2 χρόνια. Η ιστορία του ∆ηµόκριτου είναι ενδιαφέρουσα· από εκεί είχε έρθει κάποιος φυσικός από την Αµερική από τα εργαστήρια της RCA. Το σχέδιο για εµένα τον 2ο χρόνο ήταν να πάω στη Γαλλία για µεταπτυχιακές σπουδές αλλά την παραµονή που θα έφευγα – µάλιστα ήταν η βαλίτσα µου έτοιµη – ήρθε ο προϊστάµενος και µού είπε: «Γιώργη, οι µεταπτυχιακές σπουδές στη Γαλλία είναι λίγο παλαιού τύπου, οπότε καλύτερα να περιµένεις να πας στην Αµερική του χρόνου».
• Πήγατε στην Αµερική και εκεί ακολουθήσατε µια λαµπρή καριέρα, ωστόσο ποτέ δεν χάσατε την επαφή µε την Κρήτη και µάλιστα ήσασταν από τους πρωτεργάτες δηµιουργίας του Πανεπιστηµίου Κρήτης αλλά και του Τµήµατος Φυσικής. Πώς έγιναν λοιπόν εκείνα τα πρώτα βήµατα;
Είναι γεγονός. Υπήρξε πρόβληµα γιατί εγώ ήµουν κάθετα αντίθετος προς τον τεµαχισµό του Πανεπιστηµίου κι έστειλα µια επιστολή στις εφηµερίδες της Κρήτης και τη δηµοσίευσαν όλες.
Είπα «αυτό που κάνετε, το να το “κόψετε” κοµµατάκια δεν είναι καλό» κι έχασα το ενδιαφέρον µου πλέον στο Πανεπιστήµιο Κρήτης αλλά µετά, είχα δύο φίλους αδερφικούς που γίνανε καθηγητές στο Πολυτεχνείο στην Αθήνα κι ήταν σε επαφή εκεί µε παράγοντες του Πανεπιστηµίου Κρήτης που θα ξεκινούσε και κάπως έτσι µε “καταφέρανε” να αναµειχθώ.
Έτσι λοιπόν, ήρθαµε το καλοκαίρι του ’78 όλη η οικογένεια και βάλαµε µπρος το Τµήµα Φυσικής, τον Νοέµβριο του 1978.
• Πώς βλέπετε σήµερα την πορεία της Ανώτατης εκπαίδευσης στην Κρήτη;
«Νοµίζω οι επιστήµες στο Πανεπιστήµιο Κρήτης κι η Ιατρική πάνε αρκετά καλά. Για τα τµήµατα στο Ρέθυµνο αλλά και το Πολυτεχνείο δεν έχω λεπτοµερή εικόνα αλλά ελπίζω να πηγαίνουν καλά».
• Η Φυσική µπορεί να δώσει απαντήσεις σε προβλήµατα του σήµερα; Αν ναι, ποια είναι αυτά;
«Η Φυσική είναι η θεµελιώδης επιστήµη για να καταλάβουµε πώς δουλεύει το σύµπαν κι η φύση γενικά. Στην πορεία αυτή επιτυγχάνει λύσεις προβληµάτων που έχουν πρακτικές εφαρµογές, π.χ. οι επικοινωνίες βασίζονται στο τρανζίστορ που ήτανε ανακάλυψη της Φυσικής.
Επίσης, οι διαγνωστικές µέθοδοι της Ιατρικής του σήµερα στηρίζονται στη Φυσική, η µεγάλη ανάπτυξη της αντίληψής µας για τη δηµιουργία κι εξέλιξη του σύµπαντος που επετεύχθη τα τελευταία 50 χρόνια οφείλεται στη Φυσική.
Μεγάλες, λοιπόν, αδιανόητες πρόοδοι που ταυτόχρονα παράγουν και εφαρµογές που δηµιουργούν βιοµηχανίες και µεγάλη τεχνολογική πρόοδο».
• Είχατε διατελέσει και πρόεδρος της Συγκλήτου του Πανεπιστηµίου στο Μαϊάµι. Πώς ήταν η πολύχρονη εµπειρία σας στις ΗΠΑ και τι διαφορές έχετε εντοπίσει στο Ανώτατο Εκπαιδευτικό Σύστηµα των ΗΠΑ σε σχέση µε την Ελλάδα.
«Ηµουνα πρόεδρος από το ’88 µέχρι το ’91, τα τρία προηγούµενα χρόνια υπήρξα αντιπρόεδρος. Οι διαφορές εντοπίζονται σε δύο µεγάλες κατηγορίες.
Η µία αφορά στο ότι στην περιοχή των Επιστηµών δεν υπάρχουν µεγάλες τεχνολογικές προσπάθειες που θα βοηθούσαν τους νέους επιστήµονες να βρούνε δουλειά και ταυτόχρονα θα τους δείχνανε ότι τα πράγµατα είναι σοβαρά κι αν είναι καλή η δουλειά πρέπει να δουλεύουν σκληρά.
Η δεύτερη διαφορά που έχει σοβαρά αποτελέσµατα είναι η ανάµειξη των πολιτικών κοµµάτων στην καθηµερινή λειτουργία των Πανεπιστηµίων. Αυτό, µάλιστα, για µια περίοδο είχε ολέθρια αποτελέσµατα στην Ελλάδα. Η έλλειψη εστιών προηγµένης τεχνολογίας στις Επιστήµες και στη Μηχανική κι η ανάµειξη των κοµµάτων στην πανεπιστηµιακή λειτουργία είναι θεωρώ οι βασικότερες διαφορές.
Στις ΗΠΑ, ήµουν 47 χρόνια καθηγητής, 25 χρόνια πρόεδρος Τµήµατος, Συγκλητικός πολλά χρόνια, ουδέποτε ήρθε κάποιος φοιτητής ή οργάνωση να µου πει «ξέρετε, η παράταξή µας λέει αυτό ή εκείνο, να κάνουµε απεργία» κλπ. Είναι αδιανόητα πράγµατα.
Απεργίες έχουν γίνει στο παρελθόν για τον πόλεµο του Βιετνάµ και τώρα τελευταία για το Μεσανατολικό· µεγάλα θέµατα δηλαδή, όχι για να πάρουµε άλλη µια περίοδο, να χαµηλώσουµε τις βάσεις στην εξέταση κλπ. Αυτό το θεωρώ θεµελιώδες γιατί µπερδεύει τα πράγµατα».
• Οπότε η απάντησή σας για τις αλλαγές που πρέπει να γίνουν στο ελληνικό εκπαιδευτικό σύστηµα αφορά σε αυτά;
«Εγώ δεν λέω τι να γίνει, λέω ποιο είναι το πρόβληµα. Εννοείται πως αν µπορεί να δοθεί κάποια λύση καλώς αλλά το θέµα της τεχνολογίας δεν είναι κάτι απλό. Ίσως είναι λίγο αργά για µας για να µπούµε σε έναν µεγάλο “καυγά” και να είµαστε ανταγωνιστικοί στην υψηλή τεχνολογία.
Το κοµµατικό ζήτηµα ελπίζω να βελτιώνεται σιγά – σιγά, δίχως να γνωρίζω περισσότερες λεπτοµέρειες».
• Πρόσφατα συντελέσατε στο να γίνει η πρώτη αναγνώριση θυµάτων πολέµου στην Ελλάδα µε χρήση αρχαίου dna. Αυτό πώς έγινε;
«Αυτό το υλοποίησε ο καθηγητής Νίκος Πουλακάκης του Πανεπιστηµίου Κρήτης µε την οµάδα του, εγώ απλώς είχα την ιδέα για να προσπαθήσουµε να το κάνουµε κι ο κ. Πουλακάκης δέχθηκε να ηγηθεί της προσπάθειας. Επετεύχθη η πλήρης ταυτοποίηση 18 θυµάτων.
Για δύο, στο τέλος δεν γινότανε µε το dna και τις µεθόδους που ήταν επιτυχείς στα άλλα 16 κρανία κι ένας από τους λόγους ήτανε ότι το ένα από τα δύο θύµατα δεν είχε αρσενικούς απογόνους.
Το κάνει ευκολότερο για τεχνητούς λόγους να χρησιµοποιήσουν δείγµατα από αρσενικούς απογόνους και να τα συγκρίνουν µε τα dna των θυµάτων. Ευτυχώς για την προσπάθεια, το ένα θύµα ήτανε 16 χρονών και το άλλο προχωρηµένης ηλικίας, περίπου 50, οπότε ήταν πολύ εύκολο για τους ειδικούς να δουν τα κρανία ποιο αντιστοιχεί στον νεότερο και ποιο στον ώριµο άνδρα».
• Συνεπώς 16 από τα 18 θύµατα αναγνωρίστηκαν µε τη χρήση αρχαίου dna. Μιλάµε για το Άδελε ή και για άλλες περιοχές; Είναι η πρώτη φορά που συµβαίνει εδώ κάτι τέτοιο;
«Μόνο στο Άδελε, µέχρι τώρα από ό,τι γνωρίζουµε στην Ελλάδα έχει γίνει µόνο εκεί. Στην Ευρώπη έχει γίνει κι αλλού, αλλά στην Ελλάδα πρώτη φορά, τα τελευταία δύο χρόνια».
• Αυτό µπορεί να επεκταθεί και σε θέµατα πολέµου στα Χανιά και την υπόλοιπη Κρήτη;
«Ναι, αν υπάρχουν ενδιαφέρον κι απόγονοι κάποιου βαθµού – που λογικά θα υπάρχουνε γιατί ίδια εποχή γίνανε οι εκτελέσεις στα Χανιά».
• Αυτό πρακτικά τι σηµαίνει για τις οικογένειες αυτών των ανθρώπων;
«Αυτό που έγινε εγώ προσωπικά δεν περίµενα ότι θα είχε τέτοιο ευρύ αντίκτυπο, πέραν των οικογενειών δηλαδή.
Αισθάνοµαι ότι αυτές οι ανώνυµες εκτελέσεις είναι εντελώς απάνθρωπες και θηριώδεις και πρέπει να είµαστε αντίθετοι όσο το δυνατόν γίνεται.
Εµένα ήτανε στα θύµατα των ναζί, ο πατέρας µου κι ο παππούς µου και δύο αδέρφια της γιαγιάς µου Αλεξανδράκη. Μού γεννήθηκε λοιπόν η ιδέα αν θα µπορούσαµε µε µοντέρνες µεθόδους γενετικής να ταυτοποιήσουµε τα θύµατα».
