Για τον ίδιο, η τέχνη υπάρχει για να μας υπενθυμίζει όσα έχουμε ξεχάσει πια. Αυτό που εκείνος έχει σίγουρα χάσει με τα χρόνια είναι το τρακ της πρεμιέρας των έργων του, έργα που όπως τονίζει αγαπά κατά την προεργασία τους κι όχι τόσο όταν παίζονται στη σκηνή. Ο λόγος για τον Γιώργο Κιμούλη, ηθοποιό, σκηνοθέτη, μεταφραστή, το κεντρικό πρόσωπο πίσω και μπροστά από την θεατρική παράσταση “Η Συνάντηση”, ένα νέο έργο της μετά-covid εποχής.
Οι διαδρομές “συναντούν” τον καλλιτέχνη λίγες μόλις μέρες πριν τον ερχομό του στα Χανιά και την υπόλοιπη Κρήτη με αφορμή την παράσταση και μιλούν μαζί του για το θέατρο και τις αντιδράσεις του κόσμου στα έργα του, την καλλιτεχνική δημιουργία, την έπαρση αλλά και την αδιαφορία των πολιτικών στον χώρο του πολιτισμού.
Μετά από τόσα χρόνια στον χώρο της υποκριτικής έχει αλλάξει ο τρόπος που βλέπετε την τέχνη; Τι είναι για εσάς το θεατρικό σανίδι;
Είναι πάρα πολύ δύσκολο να βλέπεις τις αλλαγές όταν είσαι μέσα σε αυτές. Δεν μπορείς να παρατηρήσεις τον εαυτό σου και τον περιβάλλοντα χώρο όταν είσαι μέσα σε αυτό. Είναι σαν να ζητάμε από ένα κουκούτσι μήλου να βγει έξω από αυτό και να εξηγήσει πώς είναι. Ο καθένας μας προσαρμόζεται σε κάποιες αλλαγές που συμβαίνουν, από εκεί και πέρα το θέατρο για μένα είναι μία τέχνη η οποία όπως όλες έχει έναν συγκεκριμένο στόχο: το να υπενθυμίζει• έχει υπομνηστικό ρόλο. Δεν καθοδηγεί, δεν εφησυχάζει, ούτε γλυκαίνει τους ανθρώπους, αλλά τους υπενθυμίζει αυτά που ξεχνούν, τις αξίες.
Είπατε πρόσφατα ότι σας λείπει πια το δημιουργικό τρακ της πρεμιέρας. Αυτό όμως δεν σας δίνει μια σιγουριά όταν βγαίνετε στη σκηνή;
Η σιγουριά έχει μία δισυπόστατη έννοια, πολλές φορές λειτουργεί εναντίον σου, όπως κι η ανασφάλεια. Κάποιες φορές μας προστατεύει και άλλες προσδίδει στην πράξη μας κάτι το ιδιαίτερα τρυφερό. Δυστυχώς όμως μεγαλώνοντας, μαζί με όλα τα αρνητικά που συμβαίνουν στον άνθρωπο, συμβαίνει κι αυτό. Απομακρύνεται ένας ηθοποιός από το δημιουργικό αυτό τρακ. Όπως ζούμε με τα υπόλοιπα που συνοδεύουν το “προχώρημα” της ηλικίας μας, έτσι πρέπει και με αυτό.
Φαντάζομαι ότι στην πορεία σας μέχρι τώρα έχετε εισπράξει τον θαυμασμό αλλά και τις επικρίσεις του κόσμου. Πλέον πόσο σας αγγίζει η αντίδραση του θεατή και αποδέκτη του έργου σας;
Καταρχάς, την ώρα της παράστασης ο ηθοποιός δεν μπορεί να εισπράξει τι συμβαίνει στον κάθε θεατή ξεχωριστά, που η τέχνη “μιλά” ούτως ή άλλως διαφορετικά. Κι αυτό ίσως είναι κι ένα κρυφό παράπονο, το οποίο όμως θα παραμείνει ως τέτοιο για πάντα – από την μεριά του καλλιτέχνη. Όσον αφορά στην αρνητική γνώμη, αυτή συνήθως έρχεται από τις κριτικές ανθρώπων που βλέπουν τον εαυτό τους ως ειδήμονα κι αυτό ουδέποτε με ενδιέφερε κι αυτό γιατί πάντα πίστευα ότι η κριτική στον χώρο της τέχνης δεν έχει σχέση με τον παρόντα χρόνο, καθώς η θεατρική πράξη -δυστυχώς- πεθαίνει εν τη γενέσει της. Ο κόσμος τώρα πολλές φορές με έχει πλησιάσει γιατί η διασημότητα δημιουργεί μία σχέση οικειότητας με τον θεατή, αν και ψευδής στην πραγματικότητα. Το εισπράττω ως μια συναισθηματική έκρηξη, είτε θετική είτε αρνητική, δεν μπορώ ούτε να θυμώσω ούτε να χαρώ ιδιαίτερα. Εξάλλου η δουλειά μας είναι να εκφράσουμε ένα ποίημα στην σκηνή κι ο κάθε θεατής χωριστά να δημιουργήσει το δικό του στη ζωή. Αυτό είναι το σημαντικό.
Κάποιοι ρόλοι τείνουν να είναι εμβληματικοί. Το θέατρο και ο κινηματογράφος φαίνεται πως είναι μέχρι τώρα το “γήπεδό” σας. Ξεχωρίζετε κάποιον ρόλο σε αυτό και γιατί;
Θα σας λυπήσω, αλλά όχι. Ξέρετε ο κάθε καλλιτέχνης, όπως και κάθε ποιητής το ίδιο ποίημα λέει πάντα, απλά με διαφορετικό τρόπο κι αυτό έχει σχέση με την κοσμοθεωρία του και την ανάγκη να θέσει ερωτήματα δημοσίως κ.ο.κ. Εγώ βλέπω σαν ένα σύνολο όλα τα έργα και τους ρόλους που έχω παίξει. Για μένα είναι πολύ σημαντική η προεργασία και πιο σημαντική θα έλεγα από την ίδια την παράσταση όσο περνά ο καιρός. Έχω αγαπήσει κι είμαι πιστός στην κοσμοθεωρία μου.
Έχετε περάσει από όλα τα στάδια θα έλεγε κανείς· ηθοποιός, σκηνοθέτης, με δική σας δραματική σχολή κ.λπ. Νιώθετε πιο άνετα σε κάποιο από αυτά; Ή η καλλιτεχνική σας δημιουργία δεν έχει όρια;
Μπορεί να έχει όρια, απλώς εγώ το βλέπω σαν όλον. Όταν αποφασίζω να ασχοληθώ με ένα έργο, αυτό πάντα έχει σχέση με την περίοδο που επιλέγω το έργο. Ερωτήματα δηλαδή για τα οποία θέλω να μιλήσω. Το έργο για μένα είναι μία λέμβος για να πω αυτά που θέλω. Όταν το βλέπω έτσι, πρέπει να το σκηνοθετήσω, αλλιώς δεν είναι τίμιο απέναντι στον σκηνοθέτη καθώς θα προσπαθώ να περάσω τη δική μου άποψη. Ίσως αυτό, σε εκείνους που δεν έχουν ασχοληθεί με το συγκεκριμένο αντικείμενο, να ακουστεί ως ακραία εγωιστικό, αλλά δεν είναι. Θέλω να πω κάτι με τις δικές μου λέξεις.
Στη “Συνάντηση” του Stephen Belber, ένας μοναχικός καλλιτέχνης έχει αποσυρθεί ουσιαστικά από την ενεργό δράση. Γιατί επιλέξατε αυτό το έργο; Έχετε κοινά στοιχεία με τον ήρωα ή δεν αποτελεί έτσι κι αλλιώς αυτό ζητούμενο;
Δεν είναι καθόλου ζητούμενο. Το ζητούμενο είναι το ίδιο το έργο να έχει άμεση σχέση με τα δικά μου ερωτήματα κι όχι εγώ με τον ήρωά μου. Η “Συνάντηση” κουβαλά το ερώτημα το μετά-πανδημικό και μετά-καραντινικό. Μέσα στη σύντομη περίοδο της καραντίνας εμφανίστηκε ένα τέρας, αυτό της ακραίας μοναξιάς, με το ένδυμα της μοναχικότητας: Δηλαδή είμαστε μόνοι γιατί εμείς το επιλέγουμε, ως σωστό, ασφαλές κ.λπ. κι αυτό είναι ακραία επικίνδυνο. Το να μετατρέψουμε δηλαδή σε δική μας επιλογή την απομόνωση του κοινωνικού χώρου.
Μού ταίριαζε λοιπόν αυτό το έργο σε αυτήν την περίοδο γιατί ο συγγραφέας εστιάζει στο να μην συνηθίσουμε αυτήν την μοναξιά, θεωρώντας την μάλιστα δική μας επιλογή.
Το έργο μεταξύ άλλων θίγει και την ανώφελη προσπάθεια των ανθρώπων να αποκτήσουν υψηλή κοινωνική θέση για να αγαπηθούν από τους άλλους. Εσείς “πιάνετε” τον εαυτό σας να έχετε κάνει το ίδιο; Είναι εύκολο να συνεπάρει η επιτυχία;
Όχι μόνο η επιτυχία, αλλά κι η φαντασίωση ότι αν αποκτήσεις μια σημαντική κοινωνική θέση θα αγαπηθείς από όλους. Βεβαίως κι έχω πέσει σε αυτήν την παγίδα, απλώς καταλαβαίνεις την παγίδα αργά, όπως λέει και στο έργο. Όταν οι άνθρωποι που θα μπορούσαν πράγματι να σε αγαπήσουν γίνονται όλο και πιο λίγοι.
Πρόσφατα βγήκε προεδρικό διάταγμα που υποβαθμίζει τις σπουδές των ηθοποιών. Τι έχετε να σχολιάσετε για αυτό;
Εγώ τόσα χρόνια σε αυτόν τον χώρο, ψάχνω να βρω μία πολιτική σκέψη που να έχει κάποιος για τον χώρο του πολιτισμού κι αυτό που βλέπω είναι το τίποτα. Για τους πολιτικούς – κανόνας είναι αυτός – ο πολιτισμός είναι ένα άγνωστο τοπίο, στο οποίο αντιδρούν όπως οποιοσδήποτε που φοβάται το άγνωστο, είτε εχθρικά δηλαδή είτε σνομπάροντάς το. Τον χρησιμοποιούν μόνο για λόγους ψηφοθηρίας, βγάζοντας μια-δυο φωτογραφίες για να δείξουν ότι είναι κι αυτοί ευαίσθητα πλάσματα που παρακολουθούν τέχνη. Στην ουσία όμως αδιαφορούν. Αρκεί να παρακολουθήσει κανείς στη ΔΕΘ τόσα χρόνια τις ομιλίες των αρχηγών παρατάξεων και να μετρήσει πόσες φορές έχει ειπωθεί η λέξη πολιτισμός… Πώς να επιμορφώσεις τους πολιτικούς να αντιμετωπίζουν τον πολιτισμό ως κάτι σημαντικό;
ΠΑΡΑΣΤΑΣΕΙΣ
Η «Συνάντηση», έργο του Αμερικάνου συγγραφέα Stephen Belber, σε σκηνοθεσία Γιώργου Κιμούλη έρχεται στην Κρήτη την ερχόμενη βδομάδα.
Συντελεστές
Πρωταγωνιστούν: Γιώργος Κιμούλης, Άννα Μονογιού, Στάθης Παναγιωτίδης
Μετάφραση – Σκηνοθεσία: Γιώργος Κιμούλης
Σκηνικά – Κουστούμια: Σοφία Νικολαΐδη
Μουσική: Διονύσης Τσάκνης
Φωτισμοί: Θύμιος Γουδέλης
Παραγωγή: Πόλις Πολιτισμού
Επικοινωνία: Νταίζη Λεμπέση
Πρόγραμμα παραστάσεων
• Πέμπτη 26 Ιανουαρίου, Ώρα 21.00
στο Ρέθυμνο
• Παρασκευή 27 Ιανουαρίου, Ώρα 21.00
στο Βενιζέλειο Ωδείο στα Χανιά
• Σάββατο 28 Ιανουαρίου & Κυριακή 29 Ιανουαρίου, Ώρα 21.00
στο Ηράκλειο
