Σε μια εποχή που κάθε τι ρωσικό μοιάζει απαγορευμένο, το ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ. Κρήτης στην πρώτη του παραγωγή για το 2022, ξορκίζει κάθε υπόνοια “σκοταδισμού” ανεβάζοντας Ντοστογιέφσκι και μάλιστα υπό την σκηνοθετική καθοδήγηση του νέου και πολλά υποσχόμενου νέου σκηνοθέτη Γιώργου Κουτλή. Με σπουδές στη Μόσχα, ο Γ. Κουτλής τα τελευταία χρόνια -παρά τις αντιξοότητες και τα lockdown που προκάλεσε η πανδημία- παρουσίασε κάποιες από τις πιο πολυσυζητημένες παραστάσεις στην Αθήνα, όπως το “Παίζοντας το θύμα” των Αδελφών Πρεσνιακόφ, το 2020 στο Εθνικό Θέατρο, τους “Παίχτες” του Γκόγκολ το 2021 στο θέατρο “Κιβωτός” και τώρα, το “Talk Show” του Βασίλη Μαγουλιώτη (αλλιώς Suyako) στο θέατρο “Αποθήκη”.
Με αφορμή, λοιπόν, “Το όνειρο ενός γελοίου”, του Φιόντορ Μ. Ντοστογιέφσκι που ανεβάζει το ΔΗΠΕΘΕΚ σε μετάφραση, διασκευή και σκηνοθεσία του Γιώργου Κουτλή, οι “διαδρομές” μιλούν με τον ταλαντούχο σκηνοθέτη για τις απανωτές δυσκολίες των τελευταίων χρόνων, για το θέατρο στην Περιφέρεια και τη συνεργασία με το ΔΗΠΕΘΕΚ, για τη σημασία, εν τέλει, του να συνεχίζει κανείς, παρά τις αντιξοότητες, να ξυπνά με όρεξη κάθε μέρα.
Το σκηνοθετικό σου ντεμπούτο, το 2020 στο Εθνικό Θέατρο, έπεσε πάνω στην πανδημία και οι επόμενες παραστάσεις ανέβηκαν υπό τον φόβο του κορωνοϊού. Τώρα, η συνεργασία με το ΔΗΠΕΘΕ Κρήτης επισκιάζεται από τον πόλεμο στην Ουκρανία, όπου κάθε τι ρωσικό, σχεδόν αυτομάτως δαιμονοποιείται. Πως αισθάνεσαι γι’ αυτό;
Και η πανδημία και ο πόλεμος, είναι δύο γεγονότα που συγκλόνισαν και συγκλονίζουν ακόμη, την παγκόσμια πραγματικότητα. Επηρεάζουν περισσότερο ή λιγότερο τις ζωές όλων μας. Προφανώς, κι εγώ έχω σιχτιρίσει το τελευταίο διάστημα πολλές φορές και πάρα πολύ. Αλλά νομίζω είναι τρομερά εγωκεντρικό να δούμε αυτά τα γεγονότα από το δικό μου προσωπικό πρίσμα. Όσο για τη “δαιμονοποίηση” της ρωσικής κουλτούρας, μου φαίνεται τόσο γελοία που δεν αξίζει καν σχολιασμό.
Πως προέκυψε η συνεργασία με το ΔΗΠΕΘΕ Κρήτης και ποια είναι η εντύπωσή σου για το θέατρο στην Περιφέρεια.
Η καλλιτεχνική διευθύντρια του ΔΗΠΕΘΕΚ, Έφη Θεοδώρου με προσέγγισε και μου έκανε πρόταση να συνεργαστώ με τον οργανισμό, και μετά από αρκετές συζητήσεις μας, βρέθηκε το έργο και το διάστημα για να πραγματοποιηθεί αυτή η συνεργασία. Δεν είναι μυστικό ότι το θέατρο στην Περιφέρεια, πέρα από κάποιες εξαιρέσεις υπολειτουργεί. Είναι πλήγμα του πολιτισμού της χώρας μας η τόσο επικεντρωμένη καλλιτεχνική δημιουργία κατά κύριο λόγο στην Αθήνα. Πολιτεία και περιφέρεια οφείλουν να ασχοληθούν σοβαρά με τα ΔΗΠΕΘΕ σε όλη την επικράτεια, να δημιουργήσουν τις κατάλληλες υποδομές και να δώσουν οικονομικό και καλλιτεχνικό λόγο στους επαγγελματίες του χώρου για να αρχίσει μια αποκέντρωση. Δεν γίνεται σε όλη την Ευρώπη να ακούς τόσο συχνά για πόλεις μακριά από τις πρωτεύουσες, με τρομερή καλλιτεχνική παραγωγή και στην χώρα μας να είμαστε σε αυτή την κατάσταση. Ξανά λέω υπάρχουν εξαιρέσεις, αλλά γενικά το θέατρο στην Περιφέρεια χρειάζεται ανάνηψη και οφείλουμε να βοηθήσουμε όλοι σε αυτό.
“Το όνειρο ενός γελοίου” είναι ένα κείμενο του 1877, στο οποίο ο ήρωας, ενώ έχει φτάσει στο σημείο να βάλει τέλος στη ζωή του, μετά από ένα αναπάντεχο όνειρο αλλάζει τον τρόπο με τον οποίο αντιλαμβάνεται τα πράγματα και κατά συνέπεια την ίδια τη ζωή. Πως έγινε η επιλογή του συγκεκριμένου έργου;
Στο τρίτο έτος στη σχολή σκηνοθεσίας στη Μόσχα είχαμε εξάμηνο που ασχοληθήκαμε με πεζογραφία. Διάβασα όσο περισσότερο μπορούσα και κάπως έπεσε στα χέρια μου κι αυτό το διήγημα. Θυμάμαι ακόμη τον ενθουσιασμό που ένιωθα διαβάζοντάς το. Το επέλεξα και δούλεψα ένα μικρό απόσπασμα στα πλαίσια των σπουδών μου. Από τότε το είχα στο μυαλό μου και έψαχνα την κατάλληλη συγκυρία για να το δουλέψω πλέον όλο.
Σε τι βαθμό επηρεάζουν οι σπουδές στη Μόσχα τον τρόπο που αντιμετωπίζεις το θέατρο αλλά την επιλογή των έργων που ανεβάζεις;
Σπουδάζοντας τόσα χρόνια σε μια άλλη χώρα, είναι λογικό να έρχεσαι πολύ κοντά με τον πολιτισμό της. Έτσι κι εγώ ασχολήθηκα πολύ με τη Ρωσική λογοτεχνία και ανακάλυψα πολλά διαμάντια, κάποια παντελώς άγνωστα στη χώρα μας. Όπως είναι και λογικό οι επιλογές μου είναι συχνά από αυτή την πηγή. Από εκεί και πέρα διαβάζω όσο προλαβαίνω ότι μου φαίνεται ενδιαφέρον ανεξαρτήτου προέλευσης. Φυσικά, ο τρόπος δουλειάς μου έχει καθοριστεί από τις σπουδές μου. Ευτυχώς όμως όχι σε περιοριστικό βαθμό. Εννοώ πήρα από τις σπουδές εργαλεία για να μπορώ να δοκιμάζω διαφορετικά πράγματα ανάλογα με το υλικό και τον τρόπο που θέλω να το προσεγγίσω.
Εχεις αναφέρει σε παλαιότερη συνέντευξή, τα λόγια ενός καθηγητή σου: «Πιο σημαντικό είναι το έτος που ανεβαίνει ένα έργο, από το έτος που γράφτηκε». Ποια η σημασία να ανέβει αυτή η παράσταση τη συγκεκριμένη χρονική στιγμή;
Αρχικά, για μένα έχει τρομερό ενδιαφέρον πως -πέρα από κάποια κοψίματα- χωρίς να αλλάξουμε ένα κείμενο που γράφτηκε σχεδόν 150 χρόνια πριν, ακούγεται τόσο σύγχρονο. Είναι ένα έργο ωδή στην ανθρώπινη ζωή. Σου δίνει κουράγιο, ελπίδα και ένα χαμόγελο για να συνεχίσεις, παρά τις αντιξοότητες, να ξυπνάς με όρεξη κάθε μέρα. Και οι αντιξοότητες είναι νομίζω τελευταία πραγματικά πολλές. Οπότε, είχα ανάγκη να ασχοληθώ με ένα τέτοιο έργο. Εντύπωση μου είναι ότι θα ισχύει το ίδιο και για τους υπόλοιπους ανθρώπους.
Ποια είναι τα επόμενα σχέδια και οι προσδοκίες σου για το μέλλον;
Σχέδια πολλά! Είμαι από τους τυχερούς και έχω κλεισμένες αρκετές δουλειές το επόμενο διάστημα, και το καλοκαίρι και το χειμώνα. Θέλω να έχω χρόνο, ψυχραιμία και διαύγεια να κάνω τη δουλειά μου χωρίς εκπτώσεις. Θέλω να μην χάσω κάθε ελπίδα για το θέατρο και εν γένει για τη ζωή παρά τους καθημερινούς λόγους για κάτι τέτοιο. Θέλω το μέλλον να αρχίσει να φαντάζει επιτέλους λίγο πιο αισιόδοξο. Κι αν ακούγομαι λίγο ρομαντικός φταίει μάλλον το έργο που ασχολούμαι και ο αέρας του νησιού, πραγματικά διαφέρει από της Αθήνας.
“Το όνειρο ενός γελοίου”
Το Δημοτικό Περιφερειακό Θέατρο Κρήτης παρουσιάζει από την Τετάρτη 30 Μαρτίου έως και 15 Απριλίου, στο Βενιζέλειο Ωδείο Χανίων, τη θεατρική παράσταση «Το όνειρο ενός γελοίου» του Φιόντορ Μ. Ντοστογιέφσκι σε μετάφραση, διασκευή και σκηνοθεσία του Γιώργου Κουτλή.
Μετάφραση-Διασκευή-Σκηνοθεσία: Γιώργος Κουτλής
Συνεργασία στη διασκευή: Βασίλης Μαγουλιώτης
Σκηνικά – Κοστούμια: Άρτεμις Φλέσσα
Μουσική Σύνθεση: Αλέξανδρος Δράκος Κτιστάκης
Video art – φωτογραφίες: Χρήστος Συμεωνίδης
Φωτισμοί: Σάκης Μπιρμπίλης
Βοηθός σκηνογράφου – ενδυματολόγου: Αγγελική Βασιλοπούλου Καμπίτση
Ερμηνεύει ο Νικόλας Χανακούλας.
Στις παραστάσεις των Χανίων συμμετέχει ζωντανά η χορωδία Cantilena Χανίων υπό τη διεύθυνση του Γιώργου Καλούτση. Ακούγεται ηχογραφημένη η χορωδία Voice Box υπό τη διεύθυνση της Μαργαρίτας Παπαδημητρίου.
Περιοδεία στην Κρήτη: 16 Απριλίου Μάλεμε, 17 Απριλίου Κίσσαμος, 26, 27 Απριλίου Ρέθυμνο, Σπίτι του Πολιτισμού, 8 Μαΐου Βάμος, 9 Μαΐου Κάνδανος, 23, 24, 25 Μαΐου Ηράκλειο, Πειραματικό Θέατρο Πολιτιστικού Κέντρου.
