Γυρίζοντας, με βαθιά συγκίνηση 78 χρόνια πίσω

Αγαπητοί αναγνώστες
Καλημέρα σας!
Το τελευταίο δεκαήμερο του Μάη του ‘41, για την Κρήτη μας, μάς συγκλονίζει όλους! (Και για την συνέχεια 1941-45, θα αναφερθούμε σε επόμενες εργασίες μας, όπως κάνομε, χρόνια τώρα!).
Είμαστε λοιπόν στο τελευταίο του Μάη, δεκαήμερο, αλλά 78 χρόνια πριν, νοερά!
Σαν παλιός συνταξιούχος δάσκαλος, σκέφτηκα κι έβαλα τελικά στόχο, μιας κι αναθυμήθηκα τα χρόνια μου εκείνα· ήμουν δεκάχρονο παιδί το Μάη του ‘41 -να γράψω, τι έλεγα, αργότερα, στους μαθητές μου, γι’ αυτές τις μέρες. Κι ας έχουν περάσει εξήντα επτά (67) ολόκληρα χρόνια από τότε. Κοινοτικός δάσκαλος, έτσι μας έλεγαν τότε, στο Δημ. Σχολείο Επανωχωρίου – Σελίνου, το Μάη του 1953. Κι οι μαθητές μου όλοι, έξυπνα παιδιά, με γονιούς και συγχωριανούς σκοτωμένους στην σκληρή αυτή, 1941-1945, τετραετία, από τους δυνάστες Γερμανούς.
Τους έλεγα λοιπόν, μέρα τη μέρα, το τι τράβηξεν η Κρήτη μας από τον απρόσμενο αιμοχαρή δυνάστη:

20 ΜΑΪΟΥ 1941
Στις εξήμισι το πρωί οι σταθμοί επιτήρησης αέρος ανέφεραν την προσέγγιση αεροσκαφών. Μετά από λίγο σμήνη βομβαρδισμού και αεροπορίας διώξεως τον 8ου Σώματος Αεροπορίας αρχίσαν σφοδρούς βομβαρδισμούς στη Σούδα και στα Χανιά και στη συνέχεια άρχισε η ρίψη των αλεξιπτωτιστών.
***
Στις τρεις τ’ απόγευμα περί τα πενήντα αεροπλάνα αρχίζουν να βομβαρδίζουν και να πολυβολούν τις δυνάμεις που βρίσκονται στο Ηράκλειο, επιφέροντας σημαντικές καταστροφές στην πόλη. Στις τέσσερις η ώρα άρχισαν να καταφθάνουν οι μεταφορικοί σχηματισμοί, από τους οποίους ερίχτηκαν οι αλεξιπτωτιστές του συνταγματάρχη Μπρόγερ.
Μετά το μεσημέρι πέφτουν οι πρώτοι αλεξιπτωτιστές στην περιοχή Ρεθύμνου και συγκεκριμένα πάνω και ανατολικά τον λόφου Κεφάλα και ακριβώς στις θέσεις των Αυστραλών.
***
Οι Γερμανοί πραγματοποιούν αποβάσεις με ανεμοπλάνα στον Προφήτη Ηλία και στο Καμπάνι Ακρωτηρίου με σκοπό την εξουδετέρωση την πυροβολείων, που βρίσκονταν στη θέση Φρούδια. Ομοια απόβαση με ανεμοπλάνο έγινε και στην περιφέρεια Μουζουρά – Στέρνων. Ολοι οι Γερμανοί που αποβιβάστηκαν στον Προφήτη Ηλία εξουδετερώθηκαν από τους Αγγλους και τους ντόπιους.

21 ΜΑΪΟΥ 1941
Από τις έξι το πρωί άρχισε να εκδηλώνεται η από αέρος και εδάφους γερμανική επίθεση προς πλήρη κατάληψη και κατοχή του αεροδρομίου Μάλεμε και της περιοχής. Στις εννιάμισι, ο υποστράτηγος Σλεμ αρχηγός του Επιτελείου του στρατηγού Στούντετ έχοντας ανησυχήσει, προσγειώνεται δυτικά του αεροδρομίου.
***
Ο συνταγματάρχης Μπρόγερ, παρά την τεράστια φθορά, την οποία έπαθαν οι δυνάμεις του, αποφάσισε να επιτεθεί κατά τη διάρκεια της νύχτας από 20 έως 21 Μαΐου και από δυτικά και από ανατολικά για την κατάκτηση της πόλης του Ηρακλείου και του εκεί αεροδρομίου.
***
Τα γερμανικά αναγνωριστικά παρατηρούν προσεχτικά και αναφέρουν όλες τις κινήσεις τον Βρετανικού Στόλου.

22 ΜΑΪΟΥ 1941
Τρίτη μέρα της Μάχης. Οι Βρετανοί εξαπολύουν αντεπίθεση για ανακατάληψη του Μάλεμε αλλά αποτυγχάνουν κι έτσι η πρωτοβουλία περιήλθε και πάλι στους Γερμανούς στην περιοχή αυτή.
***
Γερμανικά αεροπλάνα βυθίζουν δύο βρετανικά καταδρομικά κι ένα αντιτορπιλικό, τα οποία ήταν επιφορτισμένα με την άμυνα της Κρήτης, για τυχόν εισβολή από τη θάλασσα.
***
Οι Ιταλοί εκτίμησαν την κατάσταση στην Κρήτη και ζήτησαν από τους συμμάχους των Γερμανούς συμμετοχή στην κατάκτηση του νησιού.
Στη βόρεια ακτή του Ακρωτηρίου και συγκεκριμένα στ’ Αγίου τ’ Αυλάκι φάνηκε ένα καΐκι με ογδόντα Γερμανούς. Αποβιβάστηκαν, αφήκαν φρουρά στον τόπο της αποβίβασης και στη συνέχεια περνώντας το Αυλάκι ανέβηκαν στη Μονή Γουβερνέτου.

23 ΜΑΪΟΥ 1941
Με διαταγές της Μεραρχίας η 5η Νεοζηλανδική Ταξιαρχία συνέταξε τις διαταγές της με τις οποίες πληροφορούσε ότι τα τάγματα θ’ αποχωρούσαν από τις θέσεις τους.
***
Βομβαρδίζεται με σφοδρότητα το Καστέλλι, όπου βρίσκεται το 1ο Ελληνικό Σύνταγμα, και το Ορεινό Τάγμα Σκαπανέων, του ταγματάρχη Σέττε, το κατέλαβε το βράδυ.
***
Τα γερμανικά τμήματα που ξεκίνησαν το πρωί από το κύριο μέτωπο, με αποστολή να ελέγξουν το δρόμο προς την Παλιόχωρα, αποδεκατίζονται στην Κίσαμο, στα Μεσαύλια και στα Φλώρια, όπου η μάχη κράτησε ως αργά το απόγευμα.
Οι Γερμανοί γύρω από το Μάλεμε προωθούνται ανατολικά κατά μήκος της βόρειας ακτής της Κρήτης και νότια στα βουνά της κεντρικής. Ο βασιλιάς της Ελλάδας Γεώργιος φεύγει προς την Αίγυπτο.
***
Ο στρατηγός Φράυμπεργκ κάνει γνωστό στον Γουέιβελ πως η κατάσταση στο Μάλεμε είναι πολύ κρίσιμη και ότι πρέπει να του σταλεί όση αεροπορική βοήθεια υπάρχει διαθέσιμη.

24 ΜΑΪΟΥ 1941
Κατά τη διάρκεια της ημέρας νέες γερμανικές ενισχύσεις αποβιβάστηκαν αεροπορικώς στην περιοχή του Μάλεμε.
***
Η μάχη συνεχίζεται στο Φαράγγι της Καντάνου.
***
Από το πρωί ο βομβαρδισμός καταστροφής εναντίον του Ηρακλείου επαναλαμβάνεται με μικρές διακοπές.
***
Κατά χιλιάδες οι στρατιώτες των συμμάχων διαφεύγουν με πλοία από τη νότια Κρήτη, καθώς οι Γερμανοί σταθεροποιούν την κατάληψη του βόρειου τμήματος της νήσου.
***
Εκτέλεση στα Περβόλια Ρεθέμνου εξήντα γυναικόπαιδων και αντρών.
***
Γύρω στο μεσημέρι πενήντα οπλισμένοι από το Μουζουρά, το Καλόρρουμα, τις Στέρνες, τα Καθιανά και το Χωρδάκι επιτέθηκαν κατά των Γερμανών, οι οποίοι είχαν εγκαταλείψει το Γουβερνέτο. Στη μάχη που έγινε στ’ Αυλάκι σκοτώθηκε ο αγροφύλακας από το Μουζουρά Καζάκος.

25 ΜΑΪΟΥ 1941
Τα τμήματα του 8ου Ελληνικού Συντάγματος Πεζικού που παραμείναν στ’ ανατολικά υψώματα τ’ Αλικιανού και οι ομάδες ενόπλων χωρικών οι οποίες αμύνονταν στη γραμμή Αλικιανού – Βατόλακκου, μετά από σφοδρούς βομβαρδισμούς υπέστησαν καθ’ όλη την ημέρα την ισχυρή πίεση των επιθετικών αναγνωρίσεων του συγκροτήματος Κρακάου.
***
Η Ελληνική Ανώτερη Στρατιωτική Διοίκηση Κρήτης στα Χανιά χάνει κάθε επαφή με τις ελληνικές μονάδες λόγω αποκοπής των επικοινωνιών.
***
Στις 11 το πρωί οι Γερμανοί μπαίνουν στην Κάντανο και αφού πυρπόλησαν μερικά σπίτια και σκότωσαν όσους ευρήκαν στο πέρασμα τους, προχώρησαν καταλαμβάνοντας τα υπόλοιπα χωριά Πλεμενιανά, Κακοδίκι, Βληθιά, Κάλαμο και το απόγευμα την Παλιόχωρα.
***
Επαναλαμβάνονται από το πρωί οι βομβαρδισμοί στο Ηράκλειο και οι βρισκόμενες δυτικά της πόλης γερμανικές δυνάμεις ενήργησαν επίθεση για την κατάληψη του Ηρακλείου, με την ενίσχυση του Μπρόγερ.
***
Στο θαμποχάραμα της μέρας εμφανίστηκε πάνω από τ’ αεροδρόμιο του Ρεθέμνου ένα αγγλικό βομβαρδιστικό κι έριξε τρόφιμα, σοκολάτες και ιατρικά εφόδια. Τ’ αλεξίπτωτα όμως δεν άνοιξαν κι έτσι τα πολύτιμα εφόδια καταστράφηκαν.

26 ΜΑΪΟΥ 1941
Από το πρωί οι επιδρομές της γερμανικής αεροπορίας εναντίον των θέσεών των.
***
Ο αρχιστράτηγος Μέσης Ανατολής παίρνοντας σήμα του Φράιμπεργκ περί ανάγκης εκκενώσεως, διέταξε ν’ αντεπιτεθεί, χρησιμοποιώντας νεοαφιχθέντα ανέπαφα τμήματα, εάν δεν το κατόρθωνε να συμπτυχθεί.
***
Τα γερμανικά στούκας εξαπολύουν σφοδρό βομβαρδισμό εναντίον του Λουτρού Σφακιών. Αποτέλεσμα η βύθιση όλων των εμπορικών και αλιευτικών σκαφών.

27 ΜΑΪΟΥ 1941
Στέλνεται στο διοικητή των Δυνάμεων Κρήτης από τον αρχιστράτηγο Μέσης Ανατολής η διαταγή για εκκένωση.
***
Ο Ρίγκελ αποφάσισε μια συγκλίνουσα επίθεση κατά των Χανίων με σκοπό να καθηλωθούν οι εκεί βρισκόμενες βρετανικές δυνάμεις, ενώ το συγκρότημα Κρακάου θα συνέχιζε τον ευρύ ελιγμό προς βορειοανατολικά για την αποκοπή των δρομολογίων υποχώρησης των βρετανικών δυνάμεων.
***
Στις 5 τ’ απόγευμα τμήματα του 100ού Ορεινού Συντάγματος και της ομάδας Ράκμε άρχισαν να μπαίνουν από τρία σημεία στα Χανιά.

28 MAΪOY 1941
Τις πρώτες πρωινές ώρες ο διοικητής των Δυνάμεων Κρήτης βάσει των οδηγιών εκκένωσης, που είχε πάρει από τη Μέση Ανατολή έστειλε από το στρατηγείο του, που βρισκόταν στ’ Ασκύφου, διαταγή προς τον υποστράτηγο Ουέστον για την εκκένωση και μετά κινήθηκε προς τα Σφακιά όπου στην ακτή και μέσα σε σπηλιά εγκατέστησε το στρατηγείο του.
***
Ο διοικητής της γερμανικής ομάδος συνταγματάρχης Μπρόγερ εξακολούθησε τις προπαρασκευές του για την ισχυρή του επίθεση εναντίον του αεροδρομίου Ηρακλείου.
***
Αποβιβάζεται στη Σητεία ένα ενισχυμένο σύνταγμα Ιταλών μ’ ένα λόχο θωρακισμένων, χωρίς να συναντήσουν αντίσταση, γιατί δεν υπήρχαν εκεί στρατιωτικές δυνάμεις. Προχώρησαν προς Ιεράπετρα – Αγιο Νικόλαο και συναντήθηκαν με τους Γερμανούς.

29 MAΪOY 1941
Στις δεκάμισι το βράδυ κατέπλευσαν στα Σφακιά οκτώ πολεμικά και παρέλαβαν έξι χιλιάδες Βρετανούς.
***
Το πρωί διαπιστώθηκε πως και οι Βρετανοί του τομέα Ηρακλείου είχαν εκκενώσει διά νυκτός την περιοχή.
***
Ο Γερμανός αντισυνταγματάρχης Βίσεμαν από τα δυτικά με την 5η Ορεινή Μεραρχία μπαίνουν το μεσημέρι στο άδειο και κατεστραμμένο Ρέθεμνος και καταλαμβάνουν την πόλη που τη λεηλατούν.

30 ΜΑΪΟΥ 1941
Η νηοπομπή των οκτώ πολεμικών με τους έξι χιλιάδες Βρετανούς αναχωρεί από τα Σφακιά πολύ πρωί. Μαζί της φεύγει και ο διοικητής της Νεοζηλανδικής Μεραρχίας με το στρατηγείο του.
***
Ο υποστράτηγος Λιναρδάκης επήγε στα γραφεία του 43ου Συντάγματος Πεζικού Ρεθύμνου για να συναντήσει το διοικητή των γερμανικών δυνάμεων και να υπογράψει την ανακωχή.
***
Τ’ απόγευμα το απόσπασμα Βίτμαν κινούμενο από το Ρέθυμνο συνάντησε στο Ηράκλειο τo τμήματα του συνταγματάρχη Μπρόγερ και από εκεί συνεχίζοντας την κίνησή του έφθασε τη νύχτα στην Ιεράπετρα.
***
Φάλαγγα από γερμανικές μοτοσικλέτες και πίσω αυτοκίνητα θωρακισμένα με στρατό, προχωρούν και μπαίνουν στην έρημη Νεάπολη. Στην πλατεία οι δυο Γερμανίδες γκουβερνάντες του παλατιού του Γλίξμπουργκ, που είχαν μείνει εκεί, κατεβαίνουν από το ξενοδοχείο και με λουλούδια, αγκαλιές και φιλιά υποδέχονται τους συμπατριώτες τους ναζί…

31 MΑΪΟΥ 1941
Το πρωί αποπλέουν από τα Σφακιά δύο αντιτορπιλικά, που μεταφέρουν 1.500 άντρες.
***
Υπολογίζεται πως η συνολική γύρω από τα Σφακιά δύναμη, που απέμενε για επιβίβαση περιελάμβανε μερικές εκατοντάδες Ελλήνων, από τα διαλυθέντα τάγματα και περί τις 4.000 Νεοζηλανδούς, Αυστραλούς και Βρετανούς όλοι των μάχιμων τμημάτων, όπως και 5.000 άντρες των σωμάτων και υπηρεσιών.

Χρέος μας, να σημειώσουμε, ως βασική πηγή της παρούσας μας συνεργασίας, το μνημειώδες έργο, ειδική έκδοση – αφιέρωμα, των έγκριτων “Χανιώτικων νέων”, προ 20ετίας και πλέον, με τον τίτλο: “Κρήτη, Μάιος 1941”, σε σχήμα 4ο και σελ. 168, πλουσιότατα εικονογραφημένες (εδώ, από σ. 7-11).
Ετσι, για σήμερα τελειώσαμε. Ισως υπάρξει μια ακόμη σχετ. συνεργασία.
Σας ευχαριστούμε, από καρδιάς, για τη μελέτη και της σελίδας μας! Γεια σας!