Η βιολόγος Γκλόρια Κωνσταντουδάκη µιλά για τη µεγάλη µάχη της εποχής που πρέπει να δώσουµε συλλογικά αλλά και ατοµικά
Μία νέα γυναίκα µε σπουδές και προσωπική εµπειρία, κρούει τον κώδωνα του κινδύνου για τις διατροφικές διαταραχές και µοιράζεται µαζί µας ότι η µάχη ενάντια σε αυτές τις ψυχοσωµατικές παθήσεις έχει για εκείνη ΚΑΙ προσωπικό πρόσηµο.
Η Γκλόρια Κωνσταντουδάκη, βιολόγος και δηµιουργός της BodyLove προσέγγισης στη διατροφή, έχοντας περάσει και νικήσει διατροφικές διαταραχές, µιλά στα “Χανιώτικα νέα” και εξηγεί, πως η γενικότερη κατάσταση όσον αφορά αυτές διαταραχές, έχει επιδεινωθεί άνευ προηγούµενου, και µας προτρέπει να κινητοποιηθούµε άµεσα ως κοινωνία συνολικά αλλά και ατοµικά.
Γκλόρια, θα ήθελες να µας δώσεις µια εικόνα για την κατάσταση που επικρατεί σήµερα όσον αφορά τις διατροφικές διαταραχές;
Βεβαίως. ∆υστυχώς τα στατιστικά στοιχεία δείχνουν ότι τα πράγµατα χειροτέρευσαν κατά την διάρκεια αλλά και µετά την έξαρση της επιδηµίας του κορονοϊού. Τα νούµερα των νέων περιστατικών έχουν εκτοξευτεί, τόσο πανελλαδικά όσο και παγκοσµίως. Παράλληλα, άτοµα που πάσχουν ήδη, αναφέρουν επιδείνωση της συµπτωµατολογίας µε αποτέλεσµα η ανάγκη για νοσηλεία να έχει υπερβεί το σύνηθες. Καταλαβαίνουµε λοιπόν, ότι τα πράγµατα ήρθαν σε χείριστη κατάσταση και δυστυχώς βρήκαν µια κοινωνία µε εξαιρετικά χαµηλά αντανακλαστικά. Αυτό µε παρακινεί να αναλάβω δράση και να µιλήσω ανοιχτά για αυτό.
Είναι λυπηρό όλο αυτό. Όταν όµως λέµε διατροφικές διαταραχές τι εννοούµε και τι να έχουµε κατά νου;
Οι διατροφικές διαταραχές περιγράφουν καταστάσεις στις οποίες το άτοµο έχει διαταραγµένη σχέση µε το φαγητό του. Οι πιο βασικές κατηγορίες διατροφικές διαταραχές είναι:
•η νευρογενής ανορεξία
•η ορθορεξία
•η νευροβουλιµία
•η διαταραχή υπερφαγίας
Στις δύο πρώτες κατηγορίες έχουµε υψηλό έλεγχο στην πρόσληψη τροφής, στην ανορεξία µε γνώµονα τις θερµίδες και στην ορθορεξία µε γνώµονα το «υγιεινό». Στη νευροβουλιµία και την υπερφαγία αντίθετα, έχουµε απώλεια ελέγχου µε εκδήλωση υπερφαγικών επεισοδίων, ασταµάτητου τσιµπολογήµατος και\ή συναισθηµατικού ξεσπάσµατος στο φαγητό.
Ποια η διαφορά νευροβουλιµίας από υπερφαγία και τι εννοείς όταν λες πως η ορθορεξία έχει υπέρµετρο έλεγχο στο υγιεινό;
Πολύ ωραίες και οι δύο απορίες σου. Η νευροβουλιµία είναι σαν υπερφαγία που επιπλέον όµως έχει και την υιοθέτηση αυτοσχέδιων διορθωτικών «κόλπων» από το άτοµο. Αυτό το κάνει εκουσίως σε µία, συχνά βίαιη, προσπάθεια να αναιρέσει την διατροφική υπερβολή στην οποία επιδόθηκε. Πρόκληση εµετών, πλήρης νηστεία, χρήση καθαρτικών ή αδυνατιστικών χαπιών είναι µερικά παραδείγµατα.
Όσον αφορά την ορθορεξία, αυτή είναι νέα διατροφική διαταραχή και είναι σε άνοδο τα τελευταία χρόνια – ειδικά µε την όλο και µεγαλύτερη απήχηση του βιγκανισµού. Εδώ να πω ότι δεν παίρνω θέση σε σχέση µε την αποφυγή προϊόντων ζωικής προέλευσης, αυτό µπορεί να γίνει σε επόµενο άρθρο. Αυτό που θέλω να επικοινωνήσω είναι πως όταν βλέπουµε οµάδες τροφίµων ή πρακτικές µαγειρικής ως κάτι απαγορευτικό ή ακόµα και δαιµονοποιηµένο, υπάρχουν περιπτώσεις ανθρώπων που αποκτούν µία εµµονή γύρω από αυτό. Με αυτή τους τη στάση, καταλήγουν τελικά να βλάπτουν την υγεία τους, αντί να την αναβαθµίζουν και πολύ συχνά περιθωριοποιούνται εκουσίως, ζώντας τελικά µοναχικές ζωές.
Γενικά τώρα µιλώντας, χρειάζεται να τονίσουµε ότι σε όλες τις κατηγορίες διατροφικών διαταραχών τα πράγµατα είναι σοβαρά και το άτοµο που πάσχει αντιµετωπίζει, πέρα από ένα υποβαθµισµένο τρόπο ζωής και τον κίνδυνο πρόωρου θανάτου. Αυτό χρειάζεται να γίνει σαφές και να το καταλάβουµε όλοι. Οι διατροφικές διαταραχές είναι σοβαρές καταστάσεις υγείας και χρήζουν θεραπευτικής προτεραιότητας!
Οπότε τα πράγµατα είναι σοβαρά και χρειάζεται να το ξέρουµε ώστε να τα διαχειριστούµε αντίστοιχα. Υπάρχει ελπίδα για αυτά τα άτοµα;
Φυσικά! Οι διατροφικές διαταραχές είναι µεν σοβαρές καταστάσεις υγείας, ωστόσο µε κατάλληλη θεραπευτική παρέµβαση και υποστήριξη από τον περίγυρο µπορούν να είναι πλήρως ιάσιµες. ∆ηλαδή, το άτοµο µπορεί να βρει την πλήρη ισορροπία στη διατροφή του, µε τρόπο µόνιµο και παγιωµένο. Αρκεί να το θέλει.
Η θεραπεία είναι σίγουρη όταν χρησιµοποιούνται επίσης τα κατάλληλα µέσα από εξειδικευµένους πρακτικούς και υποµονετικούς θεραπευτές. Αυτό το λέω γιατί η αλλαγή δεν γίνεται από τη µια µέρα στην άλλη. Θα απαιτήσει χρόνο, επιµονή και εστίαση. Βοηθά επίσης πολύ, και ειδικά σε περιπτώσεις ανηλίκων κρίνεται απαραίτητη, η εµπλοκή του στενού ή του ευρύτερου κύκλου του ατόµου (οικογένεια, καθηγητές, προπονητές, φίλοι, συνάδελφοι).
Τέλος, όσο νωρίτερα ξεκινήσει η θεραπευτική παρέµβαση τόσο το καλύτερο για το άτοµο και την ίαση του! Για αυτό, είναι καίριας σηµασίας να γίνει αναγνώριση της κατάστασης έγκαιρα, µε τα πρώτα σηµάδια και χωρίς να περιµένουµε να οξυνθεί η κατάσταση µέχρι να απευθυνθούµε στους ειδικούς για βοήθεια.
Θες να µας πεις ποια είναι τα ανησυχητικά σηµάδια που αναφέρεις;
Θα σας πω κάποια γενικά σηµάδια που θα πρέπει σίγουρα να µας ανησυχήσουν:
•Η έντονη ενασχόληση µε το φαγητό
•Η καταµέτρηση ή ο φόβος των θερµίδων
•Τα να υπάρχουν απαγορευµένα τρόφιµα (πχ τα λιπαρά, τα ζωικά, τα µη ωµά κοκ)
•Το να ζυγίζεται συχνά το άτοµο – πολλές φορές τη βδοµάδα ή ακόµη και καθηµερινά
•Η άσκηση έντονου ελέγχου στο τι θα φάει το άτοµο και πώς θα το φάει ή αντίθετα η πλήρης απώλεια του ελέγχου του γύρω από το φαγητό
•Τα ξεσπάσµατα στο φαγητό -υπερφαγικό, ασταµάτητο τσιµπολόγηµα, συν/κο φαγητό
•Αυξοµειώσεις του βάρους, συχνά επαναλαµβανόµενες ανά τα έτη
•Μόνιµη δυσκολία µε το φαγητό που επηρεάζει την ψυχολογία, κατατρώει την ενέργεια του ατόµου, πολλές φορές χωρίς καν να το αντιλαµβάνεται
•∆υσκολία σε κοινωνικές περιστάσεις ή ακόµη και αποφυγή αυτών (πχ δεν θα βγω µε φίλους γιατί δεν θα έχω κάτι κατάλληλο να φάω ή δεν θα βγω για να µην πέσω µε τα µούτρα).
Σε προχωρηµένο στάδιο έχουµε εκδήλωση και άλλων συµπτωµάτων, το βασικό κοινό όµως είναι ότι σε όλες τις διατροφικές διαταραχές το φαγητό είναι ένα πεδίο αρένας για το άτοµο. Μιλάµε για µεγάλη ταλαιπωρία και ψυχικό φόρτο, µιας και η σχέση µε το φαγητό είναι καθηµερινή και συνάµα, πολύ προσωπική για τον καθένα µας – δεν θα έπρεπε να είναι ούτε αγκυλωµένη, ούτε χαοτική.
Θα µπορούσαµε να υποψιαστούµε κάτι από το βάρος κάποιου;
Η σύντοµη απάντηση είναι πώς όχι. ∆εν είναι ασφαλές, ούτε δίκαιο να συµπεραίνουµε πράγµατα απλά από το βάρος κάποιου.
Στις διατροφικές διαταραχές το βάρος θα είναι πολύ κάτω ή πολύ πάνω, µόνο σε οξείες περιπτώσεις ή αν το πρόβληµα είναι χρόνιο. Πολύ συχνά, έχουµε άτοµα µε πολύ διαταραγµένη σχέση µε το φαγητό σε φυσιολογικό βάρος. Και το αντίθετο, δηλαδή να έχουµε έναν άνθρωπο σε µεγαλύτερο σώµα µε πολύ φυσιολογική σχέση µε το φαγητό. Ως κοινωνία λοιπόν, χρειάζεται να πάψουµε να φτάνουµε σε αυθαίρετα συµπεράσµατα και να στιγµατίζουµε ανθρώπους κρίνοντάς τους από το βάρος τους.
Άρα, αυτό που µας λες είναι πως µια διατροφική διαταραχή µπορεί να µην είναι ορατή και πως χρειάζεται να προσέχουµε τη στάση του ατόµου γύρω από το φαγητό, όποιο βάρος κι αν έχει.
Ακριβώς. Η διαταραγµένη σχέση µε το φαγητό µπορεί να είναι καλυµµένη. Πολύ συχνά το άτοµο µπορεί να το κρατά κρυφό από ντροπή. Αντίθετα, αν νιώθει πως έχει τον έλεγχο, µπορεί να το παρουσιάζει ως ιδανικό τρόπο διατροφής, συχνά διατυµπανίζοντάς το και προτρέποντας κι άλλο κόσµο να δοκιµάσει ακραίες λύσεις.
Μπορώ να νιώσω πόσο πολύ συµπονάς αυτά τα άτοµα. Τι σου δίνει τόση ενσυναίσθηση γύρω από αυτό το θέµα;
Έχοντας και η ίδια ταλαιπωρηθεί αρκετά από διατροφικές διαταραχές, ξέρω από µέσα την ταλαιπωρία σε ψυχικό και σωµατικό επίπεδο. Θέλω πραγµατικά να δώσω στον κόσµο που υποφέρει την βοήθεια που εγώ δεν είχα. Για αυτό έκανα ειδίκευση στην αντιµετώπιση διατροφικών διαταραχών και τώρα στο BodyLove πολεµάµε τις διατροφικές διαταραχές σε δύο µέτωπα. Την πρόληψη, όπου µεταµορφώνοµαι σε νεράιδα και δουλεύω µε τα παιδιά, αλλά και την αντιµετώπιση σε εφήβους και ενήλικα άτοµα, όπου κάνουµε συνεδρίες βιολογίας και ψυχολογίας φαγητού.
Όλα όσα µοιράζεσαι ακούγονται εντελώς καινούργια και ταυτόχρονα πολύ ενδιαφέροντα. Μας έχεις στείλει και το προσχέδιο ενός φωτογραφικού λευκώµατος όπου εξιστορείς το δικό σου ταξίδι ίασης. Οφείλω να οµολογήσω ότι είναι ένα πραγµατικό ξεγύµνωµα ψυχής. Πότε µπορούµε να περιµένουµε να εκδοθεί;
Πρόκειται όντως για ξεγύµνωµα, κυριολεκτικά και µεταφορικά. Σε αυτό κάνω µια κατάθεση συµπυκνωµένων βιωµάτων και αναµνήσεων από εκείνα τα χρόνια ταλαιπωρίας.. Σκοπός µου είναι το λεύκωµα αυτό να αποτελέσει ένα σύντοµο και περιεκτικό ανάγνωσµα που θα φέρει τον αναγνώστη πιο κοντά στην ψυχολογία των ατόµων που παλεύουν µε µια διατροφική διαταραχή. Επίσης, θέλω να δώσω ελπίδα και να πω ότι, όσο δύσκολη κι αν είναι η σχέση κάποιου µε το φαγητό, όλα µπορούν να φτιάξουν. Όσον αφορά την έκδοση, εκτός απροόπτου θα το έχουµε µέσα στο χειµώνα.
Κλείνοντας την συνέντευξη µας, υπάρχει κάποιο µήνυµα που θα ήθελες να µεταφέρεις;
Ναι. Στον κόσµο που ταλανίζεται θα βροντοφωνάξω µε πολύ αγάπη, πως η λύση ∆ΕΝ είναι στην επόµενη δίαιτα, δεν είναι στην πειθαρχία και στην στέρηση! Χρειάζεται ο καθένας να δει το πρόβληµα του στη βάση του και να ζητήσει βοήθεια χωρίς να ντρέπεται.
Στους επιστήµονες υγείας, θα ήθελα να τονίσω την αξία της καλύτερης ενηµέρωσης γύρω από αυτά τα θέµατα και την µεγάλη βοήθεια που µπορούν να προσφέρουν κάνοντας όπου χρειάζεται τις κατάλληλες παραποµπές.
Κατά τα άλλα, τόσο εγώ όσο και οι συνεργάτες µου, θα είµαστε εδώ µε την εµπειρία, τη γνώση και την αγάπη µας για να συµβάλλουµε στην ευρύτερη κινητοποίηση της κοινωνίας, µε κάθε δυνατό µέσο, αλλά και µέσα από την 1η διοργάνωση ενός µεγάλου ενηµερωτικού διηµέρου γύρω από τις διατροφικές διαταραχές στο τέλος της ερχόµενης άνοιξης.
Μέχρι τότε, ο κόσµος µπορεί να µας βρει στην ιστοσελίδα µας BodyLove.gr ή και στα µέσα κοινωνικής δικτύωσης BodyLove Health Coaching.
