Κύριε διευθυντά,
επιτρέψτε μου να γράψω λίγα λόγια για τα γκράφιτι στην πόλη μας -που τα θεωρώ ως τον μεγαλύτερο εχθρό της ομορφιάς της. Δεν είναι μόνο η καταστροφή που προκαλούν τα ίδια, είναι και που οι ιδιοκτήτες των σπιτιών διστάζουν πια να βάφουν τα σπίτια τους, γιατί ξέρουν πως θα μουτζουρωθούν αμέσως πάλι, και έτσι τα σπίτια γίνονται εκτός από μουτζουρωμένα όλο και πιο βρόμικα, τα χρώματα τους σκασμένα και ξεθωριασμένα. Αν φανταστούμε τα Χανιά χωρίς μουτζούρες και φρεσκοβαμμένα, καταλαβαίνουμε πως η απώλεια ομορφιάς από τις μουτζούρες στην πόλη μας είναι τεράστια. Αν προσθέσουμε σε αυτήν τη φαντασία τα πεζοδρόμια καθαρά και χωρίς λακκούβες, θα δούμε πόσο ωραία θα μπορούσαν να ήταν τα Χανιά.
Μόνο οι περιοχές της παλιάς πόλης στις οποίες οι μαγαζάτορες φροντίζουν να μένουν καθαρά τα κτήρια που στεγάζουν τα μαγαζιά τους, είναι σχετικά ελεύθερες από γκράφιτι. Όλη η άλλη πόλη, παλιά και καινούρια, είναι βυθισμένη στη μουτζούρα. Διότι για μουτζούρα πρόκειται. Ακόμα και ο φίλος και υποστηριχτής των γκράφιτι πρέπει να παραδεχτεί πως στα Χανιά το 99,9% των γκράφιτι είναι απαίσιες μουτζούρες. Υπογραφές, απλά ψηφία, ποδοσφαιρικά συνθήματα, εξυπνάδες των αντιεξουσιαστών που, με το μαύρο μελάνι να σουρώνει και με τεράστια γράμματα, μας λένε με διάφορες παραλλαγές το μόνο που έχουν να μας πουν, πως είμαστε βλάκες που δουλεύουμε.
Αλλά και μουτζούρες να μην ήταν αλλά αξιόλογα γκράφιτι, ή ακόμα και μεγάλα έργα τέχνης, δεν θα υπήρχε και τότε πρόβλημα νομιμότητας; Δηλαδή ο καθένας μπορεί να κάνει χρήση ξένης περιουσίας για δικούς του σκοπούς, φτάνει να το κάνει όμορφα;
Διάβασα έναν δημοσιογράφο να γράφει πως τα γκράφιτι στα μνημεία είναι σκάνδαλο αλλά σε άλλες επιφάνειες δεν είναι πρόβλημα διότι δίνουν στους νέους την δυνατότητα να εκφραστούν. Άλλες επιφάνειες είναι όμως και τα αυτοκίνητα, τα μηχανάκια, οι εσωτερικοί χώροι των σπιτιών μας, γιατί όχι και τα πρόσωπα μας. Εμπρός λοιπόν, ελεύθερη έκφραση στους νέους! Γκράφιτι όχι μόνο στους τοίχους, αλλά παντού!
Ακούω τώρα τον αναγνώστη της επιστολής μου να γελά και να λέει, ε, όχι να γράφουν και να ζωγραφίζουν στα αυτοκίνητα μας, στα μηχανάκια μας και μέσα στα σπίτια μας, όποιον πάει να κάνει κάτι τέτοιο θα τον σαπίσω στο ξύλο. Ο αναγνώστης δεν νομίζω να κάνει αυτές τις σκέψεις σχετικά με την καλλιτεχνική ποιότητα των γραμμάτων ή της ζωγραφιάς, είναι μάλλον απόλυτος στην άποψη του πως στις περιπτώσεις αυτές πρόκειται για βανδαλισμό.
Ελεύθερη έκφραση δεν σημαίνει λοιπόν πως μπορώ να εκφράζομαι όπως θέλω, δηλαδή με όποιον τρόπο θέλω, αλλά να μπορώ να εκφράζω αυτό που θέλω. Και ο Τζιχαντιστής που κόβει κεφάλια απλά εκφράζει την άποψη του πως οι χριστιανοί δεν έχουν αξία. Δεν νομίζω να δικαιολογήσει κανείς αυτήν την πράξη με την απαίτηση για ελεύθερη έκφραση. Μιλώντας για ελευθερία έκφρασης, οι άνθρωποι παγιδεύονται για άλλη μια φορά από την ανθρώπινη γλώσσα ακολουθώντας την κατά γράμμα, χωρίς να ψάχνουν την πραγματική της έννοια.
Γιατί όμως οι άνθρωποι αντιδρούν όταν κάποιος γράψει ή ζωγραφίσει πάνω στο αυτοκίνητο τους, το μηχανάκι τους ή το εσωτερικό του σπιτιού τους, και δεν αντιδρούν όταν μουτζουρώνεται όλη τους η πόλη;
Η απάντηση μπορεί να είναι μόνο μία: Η απόλυτη καταστροφή της αισθητικής της πόλης μας, η πανούκλα των γκράφιτι, που εξαπλώνεται ανεξέλεγκτα, δεν τους στενοχωρεί ιδιαίτερα. Δεν αξίζει τον κόπο να την κυνηγήσουν. Το αυτοκίνητο να είναι όμορφο και καθαρό. Η πόλη πασαλειμμένη με κόπρανα να ήταν, θα έκαναν πως δεν το βλέπουν, ή θα σκεφτόταν πως πρόκειται για καλλιτεχνικό πρότζεκτ. Τα γκράφιτι, λοιπόν, είναι πρόβλημα αξιών. Οχι τόσο των βάνδαλων που καταστρέφουν με αυτά τις πόλεις -αυτοί βρίσκονται σε ένα δικό τους αυτάρεσκο και παράλογο σύμπαν που δεν το φτάνει καμιά λογική κριτική- αλλά πιο πολύ της κοινωνίας που τα ανέχεται, και ακόμα πιο πολύ των αρχών- δημάρχου, λιμενικού, αρχαιολογίας και αστυνομίας- που είναι υπεύθυνες για την εφαρμογή των νόμων και την προστασία της πόλης.
Στην δημόσια διεθνή συζήτηση μετριέται πλέον το πόσο σοβαρός και πετυχημένος είναι ένας δήμαρχος από την επιτυχία του να κρατήσει την πόλη του ελεύθερη από γκράφιτι.
Η διεθνής κοινότητα έχει αντιληφθεί πως τα γκράφιτι είναι κοινός βανδαλισμός με ολέθριες συνέπειες για την αισθητική των πόλεων. Ξέρουμε όμως πως ό,τι αντιλαμβάνεται ο υπόλοιπος πολιτισμένος κόσμος (πολλές φορές και ο λιγότερο πολιτισμένος), εμείς συνήθως το αντιλαμβανόμαστε δεκαετίες αργότερα.
Ως τότε συχνά θεωρούμε μαγκιά μας αυτό που ο υπόλοιπος κόσμος έχει ρίξει στον κάδο των αχρήστων.
Γιώργος Κιαγιάς
Συμφωνώ απολύτως. Τοθέμα όμως είναι ότι είμαστε λίγοι αυτοί που το θεωρούμε σαν πρόβλημα και αντιδρούμε.