Bιότοπος – περιγραφή
Η λατινική ονομασία του βοτάνου είναι Glycyrrhiza glabra (γλυκύρριζα η λεία) και τη συναντούμε στη χώρα μας με τις ονομασίες γλυκόριζα, ρεγκολίτσα και αγλυκόριζα. Ανήκει στην οικογένεια των Παπιλιονιδών ή Ψυχανθών. Κατάγεται από την Ιταλία, την Ισπανία και την Περσία.
Είναι θάμνος ύψους 50-100 εκατοστών, με ρίζες που φτάνουν τα 1-2 μέτρα, κυλινδρικές, διακλαδισμένες, εσωτερικώς χρώματος κίτρινου και σαρκώδεις. Αυτές είναι που χρησιμοποιούνται για θεραπευτικούς σκοπούς. Οι βλαστοί του φυτού είναι όρθιοι, ραβδωτοί, ισχυροί και χνουδωτοί. Τα φύλλα είναι πτεροειδή και αποτελούνται από 9-17 ζεύγη φυλλαρίων. Τα άνθη του φυτού έχουν συνήθως χρώμα κυανό και εμφανίζονται στις αρχές του καλοκαιριού. Τη γλυκόριζα την συναντούμε σε μεγάλες αποικίες σε χαμηλό υψόμετρο και σε εδάφη χέρσα και ακαλλιέργητα.
Ιστορικά στοιχεία
Βότανο γνωστό εδώ και χιλιάδες χρόνια. Οι Αιγύπτιοι είχαν γράψει από την εποχή τους τις θεραπευτικές ιδιότητες του φυτού. Στην κινέζικη ιατρική είναι ένα από τα πιο αρχαία φυτά. Τη χρησιμοποιούν εδώ και 3000 χρόνια και σύμφωνα με την άποψή τους η γλυκόριζα ανανεώνει τον οργανισμό.
Σήμερα οι Kινέζοι χρησιμοποιούν το βότανο ως αποχρεμπτικό, μαλακτικό και ήπιο καθαρτικό σε περιπτώσεις φυματίωσης των πνευμόνων και στην ξηρά βρογχίτιδα. Ακόμη το χρησιμοποιούν στη θεραπεία ελκών του στομάχου και του δωδεκαδακτύλου, σαν αντίδοτο σε δηλητηριάσεις από μανιτάρια ή κρέας.
Σήμερα η γλυκόριζα συμμετέχει στην παραδοσιακή θεραπευτική του Θιβέτ στο 98% των σύνθετων σκευασμάτων.
Χαρακτηριστικό είναι ότι οι Θιβετιανοί στην αξιολόγηση των βοτάνων που έχουν όσον αφορά την θεραπευτική τους αξία έχουν την γλυκόριζα στην πρώτη θέση, ενώ το γνωστό σε όλους μας Τζίνσενγκ βρίσκεται στην 15η θέση!
Ήταν βέβαια γνωστή και στους αρχαίους Ελληνες. Ο Θεόφραστος ο Λέσβιος (περίπου το 30 π.Χ.) έγραφε για το βότανο αυτό ότι «…έχει την ιδιότητα να σβήνει τη δίψα, όταν την κρατά κανείς στο στόμα». Δεν είναι λοιπόν παράξενο ότι καλλιεργήθηκε παλιότερα για τις γλυκές ρίζες του που τις μασούσαν ως τσίχλα. Λέγεται μάλιστα ότι ο Ναπολέων κατανάλωνε μεγάλες ποσότητες με τον τρόπο αυτό.
Συστατικά – χαρακτήρας
Η γλυκόριζα περιέχει γλυκοσίδια (γλυκυρριζίνη και γλυκυρριζινικό οξύ), σαπωνίνες, φλαβονοειδή, πικρό στοιχείο, πτητικό έλαιο, οργανικά οξέα, άλατα καλίου και ασβεστίου, κουμαρίνες, ασπαριγίνη και οιστρογόνες ουσίες, που ενεργοποιούν τη δραστηριότητα των ωοθηκών. Η γλυκυρριζίνη είναι 50-60 φορές γλυκύτερη από την κρυσταλλική ζάχαρη, αλλά δεν χαλάει τα δόντια καθώς είναι εξίσου υγιεινή με την οδοντόκρεμα. Αν όμως φάμε γλυκόριζα μετά τα παιδιά πρέπει να πλένουν τα δόντια τους.
Ανθιση – Χρησιμοποιούμενα Μέρη – Συλλογή
Το βότανο ανθίζει Ιούνιο και Ιούλιο. Για θεραπευτικούς σκοπούς χρησιμοποιούνται οι ρίζες του φυτού οι οποίες συλλέγονται από φυτά ηλικίας 3 ετών και άνω.
Θεραπευτικές ιδιότητες και ενδείξεις
Δρα ως αποχρεμπτικό, μαλακτικό, αντιφλεγμονώδες, επενεργεί στα επινεφρίδια, αντισπασμωδικό και ήπιο υπακτικό.
Στα παρασκευάσματα με βάση τη σκόνη της γλυκόριζας, η δράση των φλαβονοειδών είναι σπασμολυτική. Το μαύρο εκχύλισμα είναι κυρίως αντιβηχικό και αποχρεμπτικό. Και στις δύο μορφές το γλυκορριζικό οξύ είναι αντιφλεγμονώδες. Το βότανο έχει αξιοσημείωτη δράση στο ενδοκρινικό σύστημα. Τα γλυκοσίδια που περιέχει έχουν παρόμοια δομή με τα φυσικά στεροειδή που υπάρχουν στον οργανισμό. Ετσι εξηγείται η ευεργετική δράση της γλυκόριζας σε προβλήματα των επινεφριδίων όπως η νόσος του Άντισσον. Επίσης τα γλυκοσίδια αυτά αναστέλλουν την παραγωγή κορτιζόλης στον οργανισμό, της ορμόνης που εκκρίνεται στο αίμα όταν αγχωνόμαστε. Με τον τρόπο αυτό το φυτό επενεργεί θετικά σε προβλήματα στρες. Παράλληλα, σύμφωνα με πρόσφατα επιστημονικά ευρήματα, η γλυκόριζα μιμείται τη δράση της κανέλας και βοηθάει στον έλεγχο της γλυκόζης του αίματος δραστηριοποιώντας την ινσουλίνη στο να μετατρέπει πιο γρήγορα τη γλυκόζη των τροφών σε ενέργεια.
Το βότανο είναι ωφέλιμο σε προβλήματα γαστρίτιδας και πεπτικού έλκους. Εχει θετική δράση σε καταρροή, βρογχίτιδα και βήχα. Σε προβλήματα αρθρίτιδας όπου λαμβάνονται κορτικοειδή σκευάσματα, βοηθά για την καλύτερη λειτουργία των επινεφριδίων.
Εδώ πρέπει να σημειώσουμε ότι για τη γλυκόριζα ισχύει ό,τι για όλα τα βότανα. Είναι απαραίτητο να γνωρίζουμε τη σωστή δοσολογία για να δράσει θετικά στον οργανισμό μας. Η γλυκόριζα για τις βρογχικές παθήσεις συνδυάζεται με το Βήχιο ή το Μαρούβιο. Για τα γαστρικά προβλήματα με Αλθέα, Σύμφυτο και Σπειραία.
Προφυλάξεις
Η γλυκόριζα δεν πρέπει να λαμβάνεται σε δόση μεγαλύτερη των 10 γραμμαρίων ημερησίως διότι μπορεί να προκαλέσει κατακράτηση υγρών και αύξηση της πίεσης. Επίσης δεν πρέπει να την καταναλώνουν οι γυναίκες που εγκυμονούν. Τέλος δεν πρέπει να την καταναλώνουν άτομα που λαμβάνουν φάρμακα με βάση την διγοξίνη (digoxin).
Παρασκευή και δοσολογία
Παρασκευάζεται ως αφέψημα. Ρίχνουμε μισό έως ένα κουταλάκι του τσαγιού από τη ρίζα σε ένα φλιτζάνι νερό και το σιγοβράζουμε για 10-15 λεπτά. Σουρώνουμε και πίνουμε τρεις φορές τη ημέρα.
Υ.Σ. Όλα τα προηγούμενα άρθρα της στήλης μπορούμε να τα βρούμε στη διεύθυνση www.herb.gr.
Επίσης αν κάποιος φίλος αναγνώστης γνωρίζει οποιαδήποτε θεραπευτική ιδιότητα βοτάνου του τόπου μας που δεν είναι ευρέως γνωστή ή έχει κάποιο ερώτημα μπορεί να το απευθύνει στην ηλεκτρονική διεύθυνση info@herb.gr
