Γλιστρίδα

1 από 3

Bιότοπος – περιγραφή
Η λατινική ονομασία του βοτάνου είναι PORTULACA oleracea (Πορτουλάκη η λαχανώδης). Η ονομασία portulaca σημαίνει «μικρή πόρτα» και αναφέρεται στον τρόπο που ανοίγει η κάψα του φυτού.
Ανήκει στην οικογένεια των Πορτουλακοειδών. Εκτός από την άγρια μορφή του, υπάρχουν και περίπου 40 καλλιεργημένες ποικιλίες. Κατάγεται από την νότια Ευρώπη. Σήμερα όμως ευδοκιμεί σε πολλά μέρη του κόσμου. Στη χώρα μας την συναντούμε με τις ονομασίες Γλιστρίδα, Αντράκλα, Αντραχλίδα, Σκλιμίτσα, Βυτρίδα, Βιστρίδα, Αδράχνη, Χοιροβότανο, Τρέβλα. Φυτό μονοετές. Το ύψος του φτάνει τα 15 με 20 εκατοστά. Οι βλαστοί του έρπουν, είναι λείοι, κοκκινωποί, σαρκώδεις, διακλαδίζονται και μπορούν να πετάξουν ρίζες και από τους κόμβους τους αν έρθουν σε επαφή με το έδαφος. Τα φύλλα του σχηματίζουν ρόδακα, είναι ατρακτοειδή, σαρκώδη, λεία, σκουροπράσινα, στιλπνά με μήκος 2-3 εκατοστά. Τα άνθη του εμφανίζονται στις κορυφές των βλαστών, είναι μικρά, με λαμπερό κίτρινο χρώμα, με 5 πέταλα και πολλούς στήμονες και οι καρποί του πράσινες κάψες που ανοίγουν και ελευθερώνουν πολλούς μικρούς μαύρους σπόρους που έχουν μέγεθος μισό έως ένα χιλιοστό. Το φυτό είναι ερμαφρόδιτο (έχει αρσενικά και θηλυκά όργανα και επικονιάζεται από τα έντομα. Οι σπόροι είναι εξαιρετικά ανθεκτικοί και μπορούν να μείνουν σε νάρκη στο έδαφος για πολλά χρόνια περιμένοντας τις κατάλληλες συνθήκες για να βλαστήσουν. Η P. oleracea καλλιεργείται ως λαχανικό και η P. grandiflora ως καλλωπιστικό. Στην κουζίνα μας τη χρησιμοποιούμε κυρίως σε σαλάτες που τις νοστιμίζει με την υπόξινη γεύση της. Μπορεί να γίνει και τουρσί για χειμωνιάτικη σαλάτα. Με γλιστρίδα επίσης φτιάχνονται σούπες, ενώ μπορεί να μαγειρευτεί με κρέας ή ψάρι. Και ψημένα μαζί με σπανάκι αποτελούν ένα λαχανικό εκλεπτυσμένου γούστου. Είναι περίφημη τροφή για χοίρους. Oμως η μεγάλη κατανάλωση τους προκαλεί ευκοιλιότητα.

Ιστορικά στοιχεία
Γνωστό βότανο σε Κίνα, Ινδία και Αίγυπτο από αρχαιοτάτων χρόνων. Υπολογίζεται ότι καλλιεργείται περισσότερο από 4.000 χρόνια. Οι αρχαίοι χρησιμοποιούσαν τον εκθλιβόμενο οπό κατά των αιμορραγιών, του σκορβούτου, των λιθιάσεων, και των πυρετικών φλεγμονωδών νοσημάτων. Το θεωρούσαν ακόμη ελμινθοκτόνο και ταινιοκτόνο. Η καθημερινή χρήση του φυτού ως σαλάτα ωφελούσε αυτούς που έπασχαν από αμοιβαδοειδείς κολίτιδες. Ο Ιπποκράτης θεωρούσε τη Γλιστρίδα φάρμακο για γυναικολογικά προβλήματα και ιδιαίτερα για μητρορραγία. Ο Διοσκουρίδης την αναφέρει ως Ανδράκλη ή Ανδράχλη και την συνιστούσε για τον πονοκέφαλο, το έλκος στομάχου και τις παθήσεις σπλήνας και οφθαλμών. Ο Θεόφραστος (372-287 π.Χ.), ο πατέρας της βοτανικής, την αναφέρει ως Αδράχνη και την σύστηνε ως φάρμακο για την καρδιακή ανεπάρκεια, το σκορβούτο, τον πονόλαιμο, τον πόνο στα αφτιά, το οίδημα στις αρθρώσεις και την ξηροδερμία. Οι Ρωμαίοι την έτρωγαν ως λαχανικό. Την χρησιμοποιούσαν όμως και για θεραπεία των πονοκεφάλων, της δυσεντερίας, και των δαγκωμάτων από σαύρες. Ο Πλίνιος την συνιστούσε ως φυλακτό από κάθε κακό και ο Γαληνός αναφερόταν στην δύναμη του χυμού των φύλλων της και τη θεωρούσε κατάλληλη για το μούδιασμα των δοντιών και των ούλων. Ο Ορειβάσιος συνιστούσε το βότανο ως αντιαιμωδιακό (κατά των μουδιασμάτων), ο Αγάπιος ο Κρης ως αντιδυσεντερική και αντιαιμοπτυτική. Την θεωρούσε όμως και δυσγονική διότι «αφανίζει το σπέρμα». Δεν ήταν ο μόνος που κατηγορούσε το βότανο αυτό για την «αντιερωτική» του επίδραση. Από την αρχαιότητα είχε εντοπισθεί η αντι-αφροδιασιακή δράση του βοτάνου. Ο Διοσκουρίδης το χρησιμοποιούσε και ως κατευναστικό της ερωτικής διάθεσης και όπως έλεγε είναι «ένα γιατρικό για την αποφυγή της μοιχείας». Αυτό σήμερα η επιστημονική έρευνα το έχει εξηγήσει. Σύμφωνα με επιστημονικές μελέτες λοιπόν, η ουσία norepinephrine (νορεπινεφρίνη) που περιέχει το φυτό προκαλεί συστολή των αρτηριών και περιορίζει τη ροή του αίματος με αποτέλεσμα τον κατευνασμό των σεξουαλικών ορμών. Για να «επιτευχθεί» όμως το αποτέλεσμα αυτό απαιτείται η κατανάλωση μεγάλης ποσότητας. Τα φυλλαράκια του συμπαθούς αυτού βοτάνου στη σαλάτα σας δεν θα επηρεάσουν αρνητικά την ζωή σας στον τομέα αυτό. Ο Πάξαμος την συνιστούσε και εξωτερικώς σε καταπλάσματα θεραπευτικά του ερυσιπέλατος (ανεμοπύρωμα). Οι Ευρωπαίοι την χρησιμοποίησαν κατά τον Μεσαίωνα για την αντιμετώπιση του σκορβούτου. Στην παραδοσιακή κινεζική ιατρική χρησιμοποιείται κατά των μολύνσεων και των αιμορραγιών του ουροποιητικού, της δυσεντερίας κι εξωτερικά για να απαλύνει τσιμπήματα εντόμων και φιδιών. Η λαϊκή ιατρική τη χρησιμοποιούσε ως αντιπυρετικό φάρμακο, μία συνήθεια που η ρίζες της κρατούν από την αρχαιότητα. Οι περιηγητές του 16ου – 17ου αιώνα που επισκέφθηκαν την Αίγυπτο περιγράφουν ένα δροσιστικό παρασκεύασμα που έδιναν στους ασθενείς που παρουσίαζαν πυρετό από γλιστρίδα και γιαούρτι. Ο καλόγερος Αγάπιος Λάνδος ο οποίος έζησε τον 17ο αιώνα θεωρούσε τη γλιστρίδα «ψυχρό» χορταρικό και συνιστούσε να τρώγεται με βασιλικό, ρόκα, κάρδαμο, σκόρδο κ.α. Στην Κρήτη υπάρχει η αυτοφυής γλιστρίδα (στενόφυλλη) και η καλλιεργημένη (πλατύφυλλη). Καταναλώνεται ωμή με ξίδι. Την θεωρούσαν βότανο που απαλλάσσει το συκώτι από την υπεραιμία. «Γλιστρίδα και νερό σκώτι καθαρό». Την συνιστούσαν στους πάσχοντες από αιμορροΐδες. Κοπανισμένη την τοποθετούσαν σε εγκαύματα. Χρησιμοποιούσαν την φράση «γλιστρίδα’ φαες και γλυστρά η γλώσσα σου;» επί αθυροστομίας ή φλυαρίας. Την αποκαλούσαν και ομορφούλα για τα ωραία άνθη που έβγαζε. Και την είχαν σε μικρές γλάστρες μέσα στο σπίτι για ομορφιά. Ακόμη και σήμερα φτιάχνουν στο νησί μας με γιαούρτι και γλιστρίδα μια ξεχωριστή δροσιστική σαλάτα.

Συστατικά-χαρακτήρας:
Η γεύση της είναι ελαφρά ξινή και η υφή της γλιστερή. Η γλιστρίδα περιέχει τα περισσότερα Ωμέγα-3 λιπαρά από οποιοδήποτε άλλο λαχανικό αλλά και πολλές βιταμίνες όπως Βιταμίνη C, Βιταμίνη B και καροτονοειδή, λιπαρά οξέα όπως λινολεικό, που είναι χρήσιμο για την αποφυγή καρδιακών παθήσεων επίσης μαγνήσιο, σίδηρο, ασβέστιο και ποτάσιο κ.ά. Επιπλέον είναι ιδιαίτερα πλούσια σε αντιοξειδωτικά. Εκατό γραμμάρια φρέσκων φύλλων γλιστρίδας (περίπου 1 κούπα) περιέχουν 300 με 400 mg αλφα-λινολεικού οξέος, 90 mg ασβεστίου, 561 mg καλίου και περισσότερα από 2000 IUs βιταμίνης A. Οι σπόροι περιέχουν 21% πρωτεΐνη, 18,9% λίπος και 3,4% τέφρα.

Aνθιση – χρησιμοποιούμενα μέρη – συλλογή
Ανθίζει από τον Απρίλιο μέχρι τον Ιούλιο. Οι σπόροι ωριμάζουν από Ιούλιο έως Αύγουστο. Χρησιμοποιείται όλο το φυτό εκτός από τις ρίζες. Συλλέγεται από τον Ιούνιο μέχρι τον Οκτώβριο. Θεραπευτικές ιδιότητες και ενδείξεις Είναι βότανο αντιβακτηριδιακό, αντισκορβουτικό, δροσιστικό, κατευναστικό, αντιπυρετικό, διουρητικό και ανθελμινθικό. Τα σπέρματα του φυτού δρουν επίσης ανθελμινθικά αν τα βράσουμε σε νερό ή γάλα. Χρησιμοποιείται ως κατευναστικό και διουρητικό βότανο και λόγω της περιεκτικότητας του σε βιταμίνη C για την ισχυροποίηση του αμυντικού συστήματος. Η ιατρική έρευνα έχει δείξει ότι η βιολογική σημασία της γλιστρίδας είναι μεγάλη γιατί εκτός από τις διάφορες βιταμίνες, περιέχει και το ω3 που κατεβάζει τη χοληστερίνη. Είναι ιδανική ως τονωτικό, σταματάει τον πονοκέφαλο που προκύπτει από δίψα ή ζέστη, αλλά και την ίδια την δίψα βάζοντας 2-3 φύλλα κάτω από τη γλώσσα. Επίσης, κοπανισμένη, χρησιμοποιείται για την αντιμετώπιση εγκαυμάτων. Θεωρείται ότι η κατανάλωσή της είναι αποτελεσματική κατά του λειχήνα του στόματος.

Παρασκευή και δοσολογία
Τα φύλλα και οι σπόροι του φυτού παρασκευάζονται ως αφέψημα. Βράζουμε 20-25 γραμμάρια φύλλων ή ένα κουταλάκι του γλυκού σπόρους σε ένα φλιτζάνι νερό για 30 λεπτά. Πίνουμε ένα φλιτζάνι κάθε πρωί νηστικοί. Προφυλάξεις: Αν έχουμε φάει ξινά φαγητά, η κατανάλωση γλιστρίδας προκαλεί δυσπεψία. Τρώμε με μέτρο, εκτός και αν θέλουμε να αξιοποιήσουμε την αντι-ερωτική της επίδραση.