“Σύννεφο άυλης ποιότητας άχρονης,
μπαίνει στο σπίτι των θυρών κεκλεισμένων,
αλλάζοντας τη νύχτα σε παράδεισο,
φως, η γλυκειά ελπίδα του κόσμου.
Εκεί που δεν την περιμένεις, αναπάντεχα,
από τις άκρες στο σώμα των δαχτύλων εισορμά,
ακμή ζωής και θάνατος ταυτόχρονα,
ανάσα, η γλυκειά ελπίδα του κόσμου.
Μες στην απόγνωση της κάθε μέρας ερωτώ,
το δέντρο που με την απουσία της σαραβάλιασε,
πώς διψασμένο να χορτάσει μπορεί
ψωμί, τη γλυκειά ελπίδα του κόσμου;” (1)
ΔΕΝ χρειαζόμαστε τις δημοσκοπήσεις για να αντιληφθούμε ότι η ελπίδα για ένα καλύτερο αύριο είναι έννοια σύμφυτη με την ύπαρξή μας· έστω κι αν, όμοια με ουράνιο τόξο, παραμένει φευγαλέα κάθε φορά που την αναζητούμε.
ΚΑΘΕ χρονιάρες μέρες, ευχόμαστε το “επί γης ειρήνη” και το “εν ανθρώποις ευδοκία”. Κι ας χειροτερεύουν όλα γύρω μας, κι ας υπάρχει ωμή η τουρκική πρόκληση σε ανατολική Μεσόγειο, νησιά του Αιγαίου και νότια της Κρήτης! Μας έτυχε ένας κακόπιστος “γείτονας” που δεκαετίες τώρα -κυρίως μετά το 1974 (Κύπρος) και το 1996 (Ίμια)- δεν υπολογίζει διεθνείς συνθήκες και σύνορα, ούτε διεθνές “δίκαιο της θάλασσας”, ούτε καν συμμαχίες! Έχει αποκτήσει την έπαρση μιας περιφερειακής δύναμης που δεν τιμωρείται από κανένα. Αλλά η έπαρση (η ύβρις των Αρχαίων) πάντα στο τέλος πληρώνεται…
ΣΗΜΕΡΑ, η μεγάλη απειλή είναι άλλη: είναι η κλιματική αλλαγή που ζούμε έντονα τα τελευταία χρόνια και είναι υπεράνω πολέμων, μικρών ή μεγάλων δυνάμεων, πλουσίων ή φτωχών, μορφωμένων ή μη, λευκών ή άλλων χρωμάτων. Παρελθόν πια αποτελεί το παλιό “εύκρατο” και ευλογημένο μεσογειακό κλίμα. Τώρα μετρούμε δριμείς καύσωνες, με πυρκαγιές και εκατόμβες θυμάτων, ονομάζουμε με περίεργα ονόματα ασύμμετρες πλημμύρες, έχουμε συχνότερα λιώσιμο πάγων, ξηρασίες, σεισμούς και λοιμούς που μας απειλούν με ένα ζοφερό μέλλον.
ΟΙ ΚΑΙΡΟΙ έχουν αλλάξει και οι γιορτές αλλάζουν. Παλιά νοήματα έχουν αλλοιωθεί. Χριστούγεννα και Πρωτοχρονιά μεταλλάχθηκαν σε καταναλωτικές μέρες αφήνοντας ελάχιστα περιθώρια στην αγάπη, την ουσία των ημερών. Πιθανόν τα Χριστούγεννα κι η Πρωτοχρονιά να παραμένουν για πολλούς παραδοσιακές γιορτές. Να γιορτάζουν δηλαδή με ευλάβεια τη θεία Γέννηση-υπόσχεση για εσωτερική αναγέννηση, να αδημονούν να ζήσουν το γύρισμα του χρόνου ως υπόσχεση βελτίωσης της ζωής τους. Όμως, παρά τη, τεχνητή λάμψη στους δρόμους, την υποσχόμενη μαγεία και το έντονο φως στις πλατείες και τους κήπους, οι γιορτές αυτές έχουν χλομιάσει ανεπανόρθωτα στα πλαίσια της λεγόμενης παγκοσμιοποίησης (globalisation). Έγιναν αγνώριστες. Με κίνδυνο να χθεί οριστικά η θρησκευτική ύπαρξή τους.
ΜΠΟΡΕΙ για ορισμένους, οι μέρες αυτές να κουβαλούν τη θλίψη από άσχημες αναμνήσεις που τους άφησε είτε η παρατεταμένη κρίση είτε αγαπημένα πρόσωπα που έφυγαν. Όμως, η μελαγχολία αυτή δεν οφείλεται μόνο στα ποικίλα “τραύματα” της ψυχής μας· δημιουργείται κι από το χαρακτήρα, τις συγκυρίες ή τις επιλογές μας. Για κάποιους άλλους οι μέρες αυτές δεν σημαίνουν τίποτε, ούτε καν είναι γιορτή! Άλλοι πάλι, αδιόρθωτα “ρομαντικοί” επιμένουν να διατηρούν τις παραδόσεις -και καλά κάνουν: νηστεύουν, πηγαίνουν στις λειτουργίες του δωδεκαημέρου, ετοιμάζουν παραδοσιακές γεύσεις και γλυκίσματα, δέχονται τους καλαντιστάδες, επισκέπτονται συγγενείς και φίλους, κάνουν δωρεές, βοηθούν κόσμο. Ο καθένας διαμορφώνει τη δική του στάση απέναντι των ημερών αυτών. Η σκόνη του καταναλωτισμού ελάχιστα τους εγγίζει.
ΕΤΣΙ κι αλλιώς οι εποχές αλλάζουν. Τίποτε δεν είναι στατικό στη φύση: έχουμε τη νίκη του φωτός εναντίον του σκότους (χειμερινό ηλιοστάσιο 22/12). Με τη Θεία δε Γέννηση ανανεώνουμε την ελπίδα για έναν καλύτερο κόσμο, ενώ με τον καινούριο χρόνο ελπίζουμε να πραγματοποιήσουμε κάθε μας όνειρο. Ελπίζουμε. Παρά τις απογοητεύσεις…
ΕΛΠΙΖΑΜΕ, ας πούμε, πως, μετά από τη δεκαετή περιπέτεια (οικονομικοπολιτική κρίση), το πολιτικό μας σύστημα θα συνερχόταν τιμωρώντας τους υπαίτιους και εξαλείφοντας τα αίτια (εγγενείς αδυναμίες) με δρακόντειους νόμους και ριζική αλλαγή στο Σύνταγμα. Ελπίζαμε πως οι πολιτικοί μας θα ομονοούσαν, ώστε να είχαμε βγει νωρίτερα από την κρίση· πως τα κόμματα θα ζητούσαν μια συγνώμη από το λαό για τους μεταπολιτευτικούς χειρισμούς της οικονομίας. Τίποτε από όλα αυτά! Αντίθετα, ως επίμετρο της κρίσης μας προέκυψε μια “ψευδοαριστερή” εκδοχή στην οποία οργίασε ο λαϊκισμός, η φορολόγηση, ο τσαμπουκάς κι η αμετροέπεια, οι “κωλοτούμπες”, η αναξιοκρατία, οι αυταπάτες, το “ξεπούλημα” του Μακεδονικού. Ελπίζαμε…! Και τι δεν ελπίζαμε!
ΣΗΜΕΡΑ, το ίδιο εκείνο πολιτικό σύστημα πόσο άραγε μπορεί να χειριστεί κρίσιμα θέματα όπως αυτό της επιθετικότητας της Τουρκίας; Και, δεν μας λείπει μόνο μια σωστή και ελπιδοφόρα «νέα αφήγηση» του έθνους· είναι και το ότι ευνουχιστήκαμε από κάθε ικμάδα ελπίδας, ζωτικότητας, προσδοκίας, αισιοδοξίας. Όχι μόνο για το αύριο, αλλά και για το μέλλον των επόμενων γενεών-των νέων μας.
…ΠΑΡ΄ΟΛΑ αυτά, τα Χριστούγεννα και η Πρωτοχρονιά παραμένουν οι πιο συναισθηματικά φορτισμένες μέρες του χρόνου. Η ημέρα της Γέννησης (25/12) είναι η πιο σημαντική οικογενειακή γιορτή, επειδή περικλείει την πιο τρυφερή και μαγική νύχτα του χρόνου: τη νύχτα του “επί Γης ειρήνη”. Έστω κι αν η πραγματικότητα της επόμενης διαψεύδει το όνειρο. Έχουμε ανάγκη να το ζούμε.
ΓΙΑ ΜΑΣ, ο Χριστός γεννάται σε χρόνο ενεστώτα (“Χριστός γεννάται σήμερον”): στο σήμερα πάντα. Γεννήθηκε μια φορά “εν Βηθλεέμ τη πόλει”, αλλά από τότε η Γέννησή Του είναι διαρκής μέσα μας. Γι αυτό κι η θεία Γέννηση “εν χρόνω” διαπερνά και περιβάλλει την καθημερινότητά μας διαχρονικά: διαχέεται σε όλη τη δημιουργία, από την αρχή του κόσμου έως το “τέλος” του.
ΓΕΝΝΑΤΑΙ, ή δεν γεννάται (για πολλούς) ο Χριστός, τα ανθρώπινα προβλήματα δεν λείπουν. Με όσα φανταχτερά στολίδια κι αν “διακοσμήσουμε” τις πόλεις, τις βιτρίνες, τα σπίτια μας, η μιζέρια θα αποκαλύπτεται. Είναι στη φύση μας, στις δυσκολίες των ημερών να νιώθουμε απογοήτευση ή θυμό αναζητώντας τον “υπαίτιο” έξω από τον εαυτό μας… Κι όμως, θα πρέπει να αντιμετωπίζουμε την κάθε αναποδιά, με την πείρα και τη σοφία που μας χάρισε τουλάχιστον η κρίση-το παρελθόν: να αντικρίζουμε την κάθε κατάσταση με αυστηρή ματιά αυτογνωσίας και αυτοκριτικής. Τα προβλήματα- οικονομικά, πολιτικά, εθνικά, αξιακά ή προσωπικά- είναι “στο πρόγραμμα της ζωής”… Περίσκεψη θέλουν, ψυχραιμία, μελέτη, προγραμματισμό και άμεση αντιμετώπισή τους. Ίσως τότε αλλάξει η ζωή μας. Ίσως τότε αποδειχθεί ότι η αναγέννηση που ελπίζουμε (για μας και το έθνος) έρχεται σιγά-σιγά με την κάθε νέα Θεία Γέννηση.
Καλές Γιορτές και Ελπιδοφόρες οι νέες μέρες…
Αγαπητέ φίλε Σταύρο,
όλο το κείμενό σου είναι ένα δοκίμιο για τον άνθρωπο και τις κοινωνίες του. ΩΣΤΟΣΟ, η τελευταία παράγραφος του μοναδικού άρθρου – δοκίμιου σου τα λέει όλα: έτσι, ακριβώς, έχουν τα πράγματα στην κοινωνική πραγματικότητα και είναι απίστευτα δύσκολο εγχείρημα να προβούμε σε αναλύσεις και διαπιστώσεις. Όμως, υπάρχουν περιθώρια για ουσιαστική και ριζική αλλαγή των ανθρώπινων κοινωνιών, ακόμα και τώρα που η παγκοσμιοποίηση θεριεύει και καταδυναστεύει ολάκερο τον πλανήτη μας. “Όσο υπάρχουν άνθρωποι!… FROM ΗΕΡΕ ΤΟ ΕΤΕΡΝΙΤΥ” οσημέραι -μέρα τη μέρα-, το ελεύθερο, το μοναδικό, το διαφορετικό κι ανεκτίμητης αξίας ανθρώπινο πρόσωπο θα θριαμβεύσει σε βάρος του σκοταδισμού, της αδικίας, της ανηθικότητας, της βαναυσότητας κι εκμετάλλευσης: Βέβαια, θα χρειαστεί να περάσει πολύς καιρός ακόμη για μια θεμιτή και καλή κοινωνία, παρότι, πεισματικά και στις μέρες μας ακόμη, η ηθελημένη ΕΠΙΛΕΚΤΙΚΗ ΜΝΗΜΗ, γέννημα και θρέμμα του ΕΓΩΚΕΝΤΡΙΣΜΟΥ και της ΑΓΝΟΙΑΣ, και η ΙΔΙΟΤΕΛΗΣ ΟΥΔΕΤΕΡΟΤΗΤΑ [να τα έχουμε καλά με όλους και με όλα = απόλυτη αδικία κι έλλειψη ευθύνης] έχουν παγιωθεί ως ανθρώπινη συμπεριφορά τόσο πολλά χρόνια. Αυτή η αδιόρθωτη επιλεκτική μνήμη, παρέα και συνοδοιπόρος με την ιδιοτελή ουδετερότητα, ιδιαίτερα, στην αγαπημένη μας πατρίδα, αποτελούν την τροχοπέδη κάθε προόδου και ποιοτικής βελτίωσης της ανθρώπινης κοινωνίας μας. Ειλικρινά, δεν επιθυμώ να συνεχίσω, γιατί, σίγουρα θα στενοχωρήσω μερικούς συνανθρώπους μας που δεν λένε να “ξεκολλήσουν” από την επάρατη ΕΠΙΛΕΚΤΙΚΗ ΜΝΗΜΗ, που τους κρατά όμηρους στον άκρατο φανατισμό και τις ανθρώπινες διακρίσεις: ΩΣΤΟΣΟ, τα πράγματα -ιδιαίτερα- στην Ελληνική κοινωνία, από το έτος 1953 ως και σήμερα είναι ΕΝΤΕΛΩΣ διαφορετικά κι αυτό οφείλεται στην ηθελημένη διαστρέβλωση της Ιστορικής και Κοινωνικής πραγματικότητας. Ο κάθε άνθρωπος είναι ελεύθερος να λέει και να γράφει τις δικές του απόψεις, ακόμη κι όταν είναι γεννήματα της επιλεκτικής μνήμης και του εγωκεντρισμού. Ας ελπίζομε, φίλε Σταύρο, ο ενανθρωπήσας Χριστός και Κύριός μας να μάς αναγεννήσει και μεταμορφώσει σε αληθινά ανθρώπινα πρόσωπα της αληθινής κι αυτοθυσιαστικής αγάπης κι αλληλεγγύης προς όλους τους συνανθρώπους μας, απανταχού της γης. Δέξου τα θερμά μου συγχαρητήρια για το σπάνιο κι επίκαιρο δοκίμιό σου και εύχομαι τα καλύτερα οικογενειακώς. Φιλικά Γιώργος Καραγεωργίου, συντ/χος νομικός, κοινωνιολόγος, οικονομολόγος ΧΑΝΙΑ.
Διαβάζω: «ΕΛΠΙΖΑΜΕ, ας πούμε, πως, μετά από τη δεκαετή περιπέτεια (οικονομικοπολιτική κρίση), το πολιτικό μας σύστημα θα συνερχόταν τιμωρώντας τους υπαίτιους και εξαλείφοντας τα αίτια (εγγενείς αδυναμίες) με δρακόντειους νόμους και ριζική αλλαγή στο Σύνταγμα. Ελπίζαμε πως οι πολιτικοί μας θα ομονοούσαν, ώστε να είχαμε βγει νωρίτερα από την κρίση· πως τα κόμματα θα ζητούσαν μια συγνώμη από το λαό για τους μεταπολιτευτικούς χειρισμούς της οικονομίας. Τίποτε από όλα αυτά! Αντίθετα, ως επίμετρο της κρίσης μας προέκυψε μια “ψευδοαριστερή” εκδοχή στην οποία οργίασε ο λαϊκισμός, η φορολόγηση, ο τσαμπουκάς κι η αμετροέπεια, οι “κωλοτούμπες”, η αναξιοκρατία, οι αυταπάτες, το “ξεπούλημα” του Μακεδονικού. Ελπίζαμε…! Και τι δεν ελπίζαμε!».
Και ρωτώ: μόνο οι «ψευδοαριστεροί» έχουν όνομα; Οι υπόλοιποι είναι απλώς «κόμματα»; Είναι, έτσι γενικά και αόριστα, το «πολιτικό σύστημα»; Και ακόμη: μόνο το «χθες» υπάρχει; το «σήμερα» δεν το βλέπουμε; δεν το ζούμε; Αλήθεια, πόσο αντικειμενικά είναι τέτοια σχόλια;