Από το βιβλίο μου «ΑΦΡΟΔΙΤΗ /ΠΑΛΜΟΙ ΤΗΣ ΚΡΗΤΗΣ-ΕΛΛΑΔΑΣ ΔΟΞΕΣ».
Τρεις ψυχές τρεις προσευχές:
Α) «Δοξάρι είμαι στα χέρια Σου, Κύριε,
Τέντωσέ με, αλλιώς θα σαπίσω.
Β) Μη με παρατεντώσεις, Κύριε, θα σπάσω.
Γ) Παρατέντωσέ με, Κύριε, κι’ ας σπάσω».
(Από την «Αναφορά στο Γκρέκο»)
Ο αοίδιμος και κοσμοξάκουστος Νίκος Καζαντζάκης (εφεξής Ν.Κ.) γεννήθηκε στο Ηράκλειο Κρήτης και πέθανε στο Φράιμπουργκ της Γερμανίας.
Ομως, σύμφωνα με επιθυμία του, ετάφη στο Ηράκλειο Κρήτης την 5η Νοεμβρίου του 1957. Ο τάφος του, μ’ ένα τεράστιο Σταυρό στο προσκέφαλο του, βρίσκεται μέσα στη πόλη Ηρακλείου, πάνω στο προμαχώνα Μαρτινέγκο. Και πάνω στον τάφο, ασφαλώς πάλι κατ’ επιθυμία ή εντολή του, υπάρχει η ακόλουθη τρίπτυχη επιγραφή:
«Δε φοβάμαι τίποτε
Δεν ελπίζω τίποτε
Είμαι ελεύθερος».
Ο Ν.Κ. με τις απέραντες πνευματικές του ανησυχίες και απορίες για τα μεγάλα Οντολογικά ζητήματα, και με το εκ φύσεως ή εκ θεού μέγιστο ταλέντο του, υπήρξε ένα από τα μεγαλύτερα λογοτεχνικά μυαλά όλου του κόσμου στην εποχή του! Σπούδασε Νομικά στην Αθήνα και Φιλοσοφία στο Παρίσι, όπου παρακολούθησε μαθήματα Φιλοσοφίας από το διάσημο Γάλλο Φιλόσοφο ΜΠΕΡΞΟΝ, του οποίου το έργο «Το γέλιο» (Le Rite) μετέφρασε το 1915 στα Ελληνικά. Ήταν άνθρωπος με πολύ μεγάλη αφομοιωτική ικανότητα και σπάνια εργατικότητα, στοιχεία που τον έκαμαν να γίνει στον αιώνα του ο λογοτεχνικός επικυρίαρχος!
Το 1919 και επί Κυβερνήσεως Ελευθέριου Βενιζέλου ο Ν.Κ., ως Γενικός Δ/ντης του Υπουργείου Περίθαλψης, ταξίδεψε στη Ρωσία για υπηρεσιακούς λόγους και με σκοπό τον επαναπατρισμό των Ελλήνων του Καυκάσου και την εγκατάσταση τους στη Μακεδονία και Θράκη. Και το γεγονός αυτό του έδωσε αιτία και αφορμή να ταξιδέψει σε όλο τον κόσμο σχεδόν, Ρωσία. Ιταλία, Ισπανία, Αγγλία, Αίγυπτος, Κύπρος, Κίνα, Ιαπωνία, Αυστρία, αφήνοντας μας και γράφοντας τις περίφημες Ταξιδιωτικές Περιγραφές και Εντυπώσεις.
Ο Ν.Κ. εγνώριζε πολλές ξένες γλώσσες. Στα Γράμματα πρωτοπαρουσιάστηκε με το ψευδώνυμο Πέτρος Ψηλορείτης. Στα νιάτα του ο Ν.Κ είχε επηρεαστεί, ως φαίνεται, από τις απόψεις του ΙΔΑ (Ίωνος Δραγούμη) και του Ελευθέριου Βενιζέλου, όμως εκείνοι που τον επηρέασαν ολοκληρωτικά και μέγιστα καθώς λέει ο ίδιος, ήταν άλλοι. Ας δούμε όμως το τι αυτός λέγει ή μάλλον γράφει (στον πρόλογο του μυθιστορήματος του «Βιος και Πολιτεία του ΑΛΕΞΗ ΖΟΡΜΠΑ») περί τούτου.
«Αν ήθελα να ξεχωρίσω ποιοι άνθρωποι περισσότερο αφήνουν τα χνάρια τους στη ψυχή μου, ίσως να ξεχώριζα τρεις ή τέσσερις: Τον Όμηρο, τον Μπερξόνα, το Νίτσε, το Ζορμπά. Ο πρώτος στάθηκε για μένα το εξαίσιο, ήσυχο, πέρα από τις αισθητικές και ηθικές προκαταλήψεις, τεράστιο μάτι- σαν το δίσκο του ήλιου, που φώτιζε με ίση λάμψη τα πάντα. Ο Μπερξόνας με λύτρωσε από μερικές φιλοσοφικές αγωνίες που με τάραζαν νέο. Ο Νίτσε μ’ έμαθε να μετουσιώνω τη δυστυχία, την πίκρα, την αβεβαιότητα σε περηφάνια. Κι ο Ζορμπάς μ’ έμαθε να παίζω με τη ζωή και να μη φοβάμαι το θάνατο».
Το έργο του Ν.Κ., που μας άφησε ως αιώνια παρακαταθήκη είναι και τεράστιο και πλουσιότατο, σε ήθος και ύφος και έχει να κάμει με την ποίηση, θέατρο, φιλοσοφικά Δοκίμια, Μυθιστορήματα, Ταξιδιωτικές περιγραφές και Μεταφράσεις.
Ο Ν.Κ. θεωρεί ωε εξοχήν σημαντικό έργο του το επικό ποίημα ΟΔΥΣΣΕΙΑ, ένα ποίημα 33.333 στίχων, ένα από τα μεγαλύτερα, αν μη το μεγαλύτερο ποίημα της Λευκής Φυλής! Στην Οδύσσεια του ο Ν.Κ. παίρνει τον Οδυσσέα από την Ιθάκη και τον ταξιδεύει παντού, σχεδόν σ’ όλη τη γη.
Ο Ν.Κ. και σε συνεργασία με τον διεθνώς καταξιωμένο Κλασσικό Φιλόλογο και διάσημο Ομηριστή Καθηγητή του Α.Π.Θεσ/κης ΓΙΑΝΝΗ ΚΑΚΡΙΔΗ μετέφρασε την Ομηρική Οδύσσεια και Ιλιάδα.
Όμως ο Ν.Κ. μόνος έχει μεταφράσει Πλάτωνα, Δαρβίνο («Περί γενέσεως των Ειδών»), Δάντη («Η Θεία Κωμωδία σε 45 μέρες»), Γκαίτε («Α΄ Φάουστ, σε 12 ημέρες»), Νίτσε («Η γέννηση της τραγωδίας») και («Τάδε έφη Ταρατούστρας»), Μπέρξον ως παραπάνω αναφέρθηκε, κ.α.π.
Στην επιστημονική μελέτη εντάσσεται η εργασία του για το Νίτσε, ενώ στη φιλοσοφία η περίφημη «ΑΣΚΗΤΙΚΗ» ΤΟΥ (Salvatores Dei), ένα κείμενο που εκφράζει τη μεταφυσική πίστη του. Ένα είδος μυθιστορηματικής αυτοβιογραφίας, με πολλά ποιητικά στοιχεία, αποτελεί η «Αναφορά στο Γκρέκο».
Ο Ν.Κ., μετά το Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, απασχολήθηκε και με το μυθιστόρημα. Και περίφημα μυθιστορήματα του είναι: Αλέξης Ζορμπάς, Καπετάν Μιχάλης, Ο Χριστός Ξανασταυρώνεται, Ο Τελευταίος Πειρασμός, Ο Φτωχούλης του Θεού, Οι Αδερφοφάδες, έργα με τα οποία έγινε πασίγνωστος όχι μόνο στο Ελληνικό, αλλά και στο Παγκόσμιο αναγνωστικό κοινό από σχετικές μεταφράσεις. Ας απολαύσουμε όμως έν’ απάνθισμα των σκέψεων του Ν.Κ για την Κρήτη και τους Κρητικούς.
Τριών λογιών είναι οι άνθρωποι: Αυτοί που τρων τ’ αβγά χωρίς τσόφλι, αυτοί που τα τρων σύφλουδα, κι αυτοί που αφού φάν’ σύφλουδα, τρώνε και το τσουκάλι όπου τάχε μέσα βρασμένα. Τους στερνούς αυτούς ανθρώπους τους λεν’ Κρητικούς!
• Όσο υπάρχει αρσενικό και θηλυκό, δεν πεθαίνει η Κρήτη!
• Η Κρήτη δε θέλει νοικοκυραίους, θέλει κουζουλούς. Αυτοί οι κουζουλοί κάνουν την Κρήτη Αθάνατη!
• Οι Κρητικοί αγαπούν παράφορα τη ζωή και συνάμα ποτέ δε φοβούνται το θάνατο.
• Υπάρχει στην Κρήτη κάποια φλόγα ας την πούμε ψυχή – κάτι πιο πάνω απ’ την ψυχή κι από το θάνατο, που είναι δύσκολο να το ορίσεις. Υπάρχει αυτή η περηφάνια, το πείσμα, η παλικαριά, η αψηφισιά και μαζί κάτι άλλο, ανέκφραστο και αστάθμητο που σε κάνει να χαίρεσαι που είσαι άνθρωπος!
• Κρητικός είσαι; Ξέρεις τι ευθύνη μεγάλη είναι τούτη; Ξέρεις τι περηφάνια γιομίζει τα στήθια μας; Θείο δώρο κείνος ο τόπος. Είναι θείο δώρο να είσαι Κρητικός. Το ξέρεις;
• Η Κρήτη έχει αληθινά κάτι το πανάρχαιο, τ’ άγιο, το πικραμένο και περήφανο, που ’χουν οι χαροκαμένες μάνες που γέννησαν παλληκάρια. …………………………………………………………
• Θέλω να πεθάνω στην Κρήτη. Είναι η γη μου. Εκεί στο Κάστρο. Κι αν δεν προφτάσω να πεθάνω εκεί, εκεί ήθελα να με θάψουνε. Το χώμα της
Κρήτης έφτιασε το αίμα μου, αυτό θέλω και να το πιεί.
Τα έργα του Ν.Κ. διακρίνονται και καταξιώνονται για τη γλαφυρότητα και τη σαφήνεια της γλώσσας, τη σφοδρότητα και το υψηλόν του ύφους, τον πλούτο των εικόνων, αλλά και για τις πνευματικές του ανησυχίες και τις μεταφυσικές του αναζητήσεις.
Ο ΝΙΚΟΣ ΚΑΖΑΝΤΖΑΚΗΣ ΚΑΙ ΤΟ ΝΟΜΠΕΛ
Ο Ν.Κ. με την αξία του θα έπαιρνε το βραβείο ΝΟΜΠΕΛ. Όμως η Ελλαδική Εκκλησία που τον θεωρούσε αιρετικό, το δε Ελληνικό Κράτος επικίνδυνο Κομμουνιστή, (και γι’ αυτό ο Στρατάρχης Παπάγος τον αποκαλούσε «Το κόκκινο φίδι»), εναντιώθηκαν σφοδρά.
Οι Πνευματικοί Ταγοί της Ακαδημίας του καιρού εκείνου δεν άντεχαν πάλι να μην πάρει ένας από αυτούς το βραβείο Νόμπελ, αλλά να το πάρει ο Ν.Κ. Γι’ αυτό και συνασπισμένοι όλοι μαζί αυτοί οι μικροί εναντιώθηκαν και καταπολέμησαν το Ν.Κ. Η Ακαδημία Αθηνών έστειλε στη Σουηδία τον εταίρο της Σπύρο Μελά, που κάθισε εκεί επί 2 μήνες, ώστε να πείσει τους Σουηδούς Ακαδημαϊκούς να μη δώσουν το βραβείο ΝΟΜΠΕΛ στον ΝΚ και το πέτυχε! Ο Θρησκευτικοπολιτικός φανατισμός και ο Τυφλωμένος φθόνος έκαμε πάλι το θαύμα του!
Έτσι επαληθεύτηκε πάλι και για πολλοστή φορά η διαχρονική ρήση του Σοφοκλή που στην αριστουργηματική τραγωδία του «ΟΙΔΙΠΟΥΣ ΤΥΡΑΝΝΟΣ» στίχοι (380- 382) διαπιστώνει και λέγει:
«Ὤ πλοῦτε καὶ τυραννί καὶ Τέχνη τέχνης
ὑπερφέρουσα τῷ πολυζήλῳ βίῳ,
ὅσος παρ’ ὑμῖν ὁ φθόνος φυλάσσεται!»
και σε ελεύθερη μετάφραση:
«Ε, σεις που έχετε τα πολλά πλούτη και
τη μεγάλη δύναμη και την τέχνη
ανώτερη από κάθε άλλη τέχνη, που σας κάνει
να ξεχωρίζετε στην πολυζήλευτη ζωή, πόσος
μεγάλος φθόνος σας επιφυλάσσεται!»
Τέτοιοι κακόβουλοι και ευτελείς παλιάνθρωποι παρουσιάζονται ενίοτε ανάμεσα μας, που ατίμαζαν το έθνος μας. Όμως κι αν ο Ν.Κ. δεν πήρε το τυπικό ΝΟΜΠΕΛ, του το χάρισε de jure και de facto (δίκαια και έμπρακτα) σύμπασα η Οικουμένη.
Η κακοριζικιά και η κακεντρέχεια των Μελάδων και των Παπάγων πήγε στα τάρταρα. …
«Πάντα ψηλά στέκ’ η κορφή, ας είν’ και χιονισμένη,
δέρνει το βράχο η θάλασσα, μα πάλι βράχος μένει».
