Εκπαίδευση, διαρκή άσκηση, αξιοποίηση των νέων τεχνολογιών και κυρίως…σοβαρότητα! Μόνο αυτά θα μετριάσουν τους κινδύνους από τις φυσικές καταστροφές, εξηγεί στα “Χ.Ν.” ο κ. Kώστας Συνολάκης Καθηγητής στο εργαστήριο Φυσικών Καταστροφών στο Πολυτεχνείο Κρήτης και Τακτικό Μέλος της Ακαδημίας Αθηνών.
Με την ευκαιρία της παρουσίας του αυτές τις ημέρες στα Χανιά ο κ. Συνολάκης μιλάει στα “Χανιώτικα νέα” για όλα αυτά που είδε στο Μάτι, για το πως θα μπορούσε να περιοριστεί η καταστροφή, τι θα πρέπει να αλλάξει στη νοοτροπία μας και για το πόσο σοβαρά παίρνουμε την πολιτική προστασία.
• Βρεθήκατε στο Μάτι τρεις φορές μετά την πυρκαγιά, τι έφταιξε τελικά και είχαμε μια τόσο μεγάλη καταστροφή;
Οι αιτίες είναι πολλές. Να θυμηθούμε λίγο τα γεγονότα. Έχεις μια μεγάλη πυρκαγιά στην Ανατολική Αττική όπου έχεις συγκεντρώσει πάνω από τις μισές δυνάμεις σου επειδή είναι κοντά σε οικισμούς, σε διυλιστήριο κτλπ. Και ξεσπάει μια φωτιά στη Δυτική Αττική σε μια περιοχή με πολύ εύφλεκτο υλικό (πεύκα) και δεν μπορείς να στείλεις άμεσα ισχυρές δυνάμεις. Επίσης ξέρεις ότι θα υπάρχουν ισχυροί δυτικοί άνεμοι. Απαιτείται μια εντολή εκκένωσης. Είναι σημαντική η εντολή εκκένωσης αλλά στην Ελλάδα δεν υπάρχει ούτε το πλάνο, ούτε τα σχέδια εκκένωσης αλλά ούτε και η κουλτούρα της εκκένωσης. Έχει τεράστια σημασία η πρόληψη και οι ασκήσεις. Οι ασκήσεις για σεισμούς και τσουνάμι στην Ιαπωνία είχαν ως αποτέλεσμα να χαθεί το 10% του πληθυσμού των περιοχών που κτύπησε το 2011. Αντίθετα στην Ινδονησία το 2004 που δεν υπήρχε τίποτα χάθηκε το 80% του πληθυσμού.
ΕΚΚΕΝΩΣΗ ΚΑΙ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ
• Χωρίς σχέδια και χωρίς εκπαίδευση πως θα γίνει εκκένωση; Έχουμε βρεθεί σε εκατοντάδες πυρκαγιές και πάντα αυτό που θυμόμαστε είναι μια άρνηση των κατοίκων να φύγουν από τα σπίτια τους. Θα φύγουν μέσα σε δύο ώρες με μια εντολή αστυνομικού ή με ένα μήνυμα στο κινητό του;
Με βάση τα διεθνή στοιχεία το 20% των κατοίκων θα φύγει μόλις δει τη φωτιά από μακριά, ένα 60% αναμένει να το ειδοποιήσουν, περιμένει οδηγίες και ένα 20% δεν φεύγει ποτέ παρά μόνο αν δει να καίγεται το σπίτι του. Για αυτό και το μήνυμα εκκένωσης πρέπει να είναι σύντομο και άμεσο! Στην Αμερική θυμάμαι ότι παλαιότερα η ενημέρωση γίνονταν με μήνυμα που έλεγε ότι “σε αυτό το σημείο έχουμε πυρκαγιά, που προχωρεί προς την πλευρά σας και ότι η Πολιτική Προστασία σας συστήνει να εκκενώσετε…” αυτά αποδείχθηκαν τρίχες ! Το μήνυμα πρέπει να είναι σαφές και ξεκάθαρο. “Έχουμε μεγάλη πυρκαγιά, εκκενώστε τα σπίτια σας γιατί θα πεθάνετε”…Τόσο ωμό αλλά και τόσο ξεκάθαρο.
• Να τα εκκενώσουν αλλά προς τα πού και πώς; Ο κόσμος δεν είναι εκπαιδευμένος, στην Ελλάδα είναι ελάχιστες οι ασκήσεις που γίνονται με τη συμμετοχή του πληθυσμού και αν μου επιτρέπεται να πω εκτιμώ πως αν γίνει μια άσκηση πχ. στη γειτονιά μας και απαιτηθεί η συμμετοχή του κόσμου δεν θα πάνε παρά ελάχιστοι γιατί δυστυχώς δεν τα παίρνουμε στα σοβαρά όλα αυτά παρά μόνο όταν πάθουμε…
Σωστά, τόσα χρόνια που είμαι στην Ελλάδα τρεις ασκήσεις έχουν γίνει, στην Κρήτη μάλιστα μόνο μια το 2011 η άσκηση “Ποσειδών” για σεισμό και τσουνάμι που προέβλεπε εκκένωση περιοχής από πληθυσμό. Τόσα χρόνια μετά οι κάτοικοι έχουν ξεχάσει αυτά που έμαθαν και δεν γνωρίζουν τις εξόδους διαφυγής και τους σταθμούς συγκέντρωσης. Δεν υπάρχει πιο σοβαρό μάθημα από το πως θα σώσεις τη ζωή σου! Για αυτό και είναι πολύ σημαντικό να γίνονται ασκήσεις από τις παιδικές ηλικίες, να μάθουν τα παιδιά τι κάνουν όταν έχουμε σεισμό, πως όταν είναι κοντά στη παραλία θα πρέπει να πάνε σε κάποιο ύψωμα, σε ένα ψηλό κτήριο ότι θα είναι καλό να έχουν στο δωμάτιο τους μια σφυρίχτρα και ένα φακό πάντα. Μου είπατε για σοβαρότητα. Παίρνουν σοβαρά τα πράγματα οι ιδιοκτήτες σπιτιών; Μπορούν να δαπανήσουν χιλιάδες ευρώ για διακόσμηση, νέα έπιπλα αλλά πόσες φορές θα βάλουν ένα μηχανικό να ελέγξει το σπίτι, να δουν τη στατικότητα, πόσοι έχουν ελέγξει τις οδούς διαφυγής από το ίδιο τους το οικόπεδο, από τη γειτονιά τους; Απαιτείται μια συνολική αλλαγή της νοοτροπίας που μπορεί να γίνει μόνο με την εκπαίδευση.
ΑΥΘΑΙΡΕΤΑ
• Ξέρετε ότι όταν μιλάμε για Ελλάδα και για Κρήτη πιο συγκεκριμένα η πρόσβαση σε ασφαλή σημεία είναι… σχετική. Αυθαίρετα, καταπατημένες εκτάσεις εμπόδια…περιοχές ολόκληρες κτισμένες χωρίς σχέδια πόλης, χωρίς πρόσβαση σε παραλίες και ελεύθερους χώρους. Πρόσφατα είχαμε αποκαλύψει στα “Χ.Ν.” ότι 12 μεγάλα ρέματα από τον Κλαδισό μέχρι το Πλατανιά έχουν “εξαφανιστεί,” όσο πλησιάζουν στη θάλασσα. Πως θα μπει τάξη σε αυτό το χάος;
Για αυτό πρέπει να δούμε τι θα κάνουμε ως κοινωνία. Δεν έχουμε καταφέρει να εξηγήσουμε πως τα αυθαίρετα δεν είναι μια απλή ανυπακοή σε ένα κανονισμό. Είναι θέμα ασφαλείας πρωτίστως! Όταν κτίζουμε πάνω στα ρέματα, αργά η γρήγορα θα έχουμε προβλήματα. Έχουν τεράστια ευθύνη και οι πολιτικοί όταν νομιμοποιούν τα αυθαίρετα. Κάνει το ρουσφέτι ο πολιτικός στον ιδιοκτήτη του σπιτιού τώρα βάζοντας σε υποθήκη τη ζωή των ανθρώπων για χρόνια. Σε 30 χρόνια οι άνθρωποι που θα ζουν στο σπίτι αυτό θα πνιγούν σε μια μεγάλη πλημμύρα, επειδή κάποιος έκτισε και κάποιος έδωσε άδεια πριν από 30 χρόνια. Επίσης βλέπω να κτίζονται ακόμα σπίτια με πυλωτές. Οι πυλωτές είναι επικίνδυνες! Το δηλώνω ξεκάθαρα! Τι είδαμε στην Καλιφόρνια στο σεισμό του 1989. Έχεις ένα βαρύ κτήριο πάνω σε οδοντογλυφίδες. Στην Ελλάδα υπάρχει ένας πολύ καλός αντισεισμικός κανονισμός πιο αυστηρός από της Ιταλίας και ακόμα και από της Ιαπωνίας αν δεν κάνω λάθος. Αυτό όμως στα χαρτιά, εφαρμόζεται;
Θέλω να επανέλθω πάλι στο Μάτι. Ήταν μια μεγαλοαστική περιοχή, είχε κτιστεί και δεν υπήρχαν οδοί διαφυγής. Όλα αυτά με ευθύνη του Δήμου και της Περιφέρειας. Αν είχε μελετηθεί η περίπτωση θα είχαν δει πως αν πχ. περάσει η φωτιά τη λεωφόρο Μαραθώνος τότε η εκκένωση θα πρέπει να γίνεται από τη θάλασσα! Όμως αυτό πρέπει να το έχεις σκεφθεί από πριν, να το έχεις κάνει σχέδιο, να έχεις ορίσει σημεία από όπου θα γίνεται η εκκένωση. Από το Μάτι έλειπε η εντολή εκκένωσης, αλλά και τα σχέδια εκκένωσης. Πήγα στο Μάτι την Τετάρτη, δύο μέρες μετά την καταστροφή. Ήταν μια μητέρα με το γιο της που έφυγαν όταν η φωτιά πέρασε τη Μαραθώνος και αφού κανείς δεν τους είχε πει τι να κάνουν. Η μητέρα μου περιέγραψε πως έτρεχαν γρήγορα προς τη θάλασσα και δεν τολμούσε να γυρίσει να κοιτάξει το παιδί της γιατί δεν ήθελε να το δει να καίγεται! Είναι ανατριχιαστικό να ακούς αυτά τα λόγια από μια μητέρα. Από την άλλη η περιοχή ήταν γεμάτη πεύκα, ένα επεκτατικό δέντρο που είναι πολύ εύφλεκτο. Άλλο μεγάλο λάθος.
Ο ΑΓΙΟΣ ΜΑΤΘΑΙΟΣ
• Μιλήσατε για τα πεύκα στην Κρήτη δεν έχουμε πολλά αλλά έχουμε κοντά στην πόλη μας, στον Αγιο Ματθαίο σας έχει απασχολήσει αυτό το θέμα;
Φυσικά, για τον Αγ. Ματθαίο όχι αύριο, σήμερα πρέπει να γίνουν σχέδια. Ξέρω σπίτια που αν κοπεί η πρόσβαση προς το δρόμο δεν θα μπορούν να διαφύγουν από πουθενά! Αν δεν γίνουν οδοί διαφυγής -αυτό είναι ένα μάθημα που πήραμε από το “Μάτι”- τους οποίους οι κάτοικοι θα γνωρίζουν και για τους μη κάτοικους θα υπάρχουν χάρτες θα έχουμε πρόβλημα σε ενδεχόμενη μεγάλη φωτιά. Και βέβαια εκπαίδευση και άσκηση. Πρέπει γονείς και δάσκαλοι να το πάρουν σοβαρά, να γίνει θέμα μαθήματος και συζήτησης και κάποια στιγμή θα περάσει στο DNA μας αυτή η κουλτούρα.
ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΕΣ ΑΠΑΙΤΗΣΕΙΣ
ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΠΟΛΙΤΙΚΟΥΣ
• Υπάρχει μια γενικότερη αντίληψη πως πρέπει να έχουμε μια μεγάλη καταστροφή για να γίνει το αυτονόητο να γίνει ένα ναυάγιο όπως το “Σάμινα” για να γίνουν πράγματα για την ναυσιπλοία, να έχουμε φονικές πυρκαγιές για να γίνει κάτι σοβαρό για την πρόληψη και την ενημέρωση…
Κατά την άποψη μου πρέπει να έχουμε περισσότερες απαιτήσεις από τους πολιτικούς μας και ειδικά από την τοπική αυτοδιοίκηση. Γίνονται ασκήσεις, αλλά πόσες ασκήσεις με κατοίκους μια περιοχής; Καλώς εκπαιδεύεται το προσωπικό αλλά οι πολίτες, οι κάτοικοι μιας περιοχής; Θα πω κάποια πράγματα για τα Χανιά. Κάναμε μια μελέτη για τη διάβρωση των ακτών στον κόλπο των Χανίων, και κάναμε μια μελέτη για τη διάβρωση στο Κουμ Καπί. Πρέπει να υλοποιηθούν αυτά που προβλέπουν οι μελέτες. Βλέπω να υπάρχει μια χαλάρωση. Είχα βγει σε ένα Κρητικό κανάλι και είχα πει ότι δεν είμαστε έτοιμοι στην Κρήτη να αντιμετωπίσουμε παρόμοιες καταστάσεις με αυτές στο Μάτι. Η απάντηση του αρμόδιου αντιπεριφερειάρχη ήταν ότι όλα είναι μια χαρά και ότι ο κ. Συνολάκης είναι υπερβολικός. Μακάρι να είναι μια χαρά τα πράγματα και να είμαι εγώ ο υπερβολικός. Αλλά ζείτε στα Χανιά αν γίνει τσουνάμι πχ. θα υπάρχει εντολή εκκένωσης; Ξέρουν οι άνθρωποι που θα πάνε; Υπάρχουν χάρτες που θα τους λένε που είναι οι σταθμοί συγκέντρωσης πως θα πρέπει να κινηθούν; Τα πράγματα αυτά τα έχουν σκεφθεί στην τοπική αυτοδιοίκηση ;
ΤΣΟΥΝΑΜΙ ΣΤΑ ΧΑΝΙΑ
• Σε αυτές τις περιπτώσεις υπάρχει η απάντηση ότι δεν έχουμε χρήματα, δεν έχουμε ανθρώπους. Κλασσική θα μου πείτε αλλά έχει βάση, αν σκεφτούμε τι χρήματα δίνονται για την πολιτική προστασία και πως είναι στελεχωμένες ή μάλλον πως δεν είναι διαρθρωμένες οι υπηρεσίες…
Κοιτάξτε η προετοιμασία δεν θέλει πόρους! Δεν θέλει πολλά χρήματα να βάλουν σε όλες τις πολυσύχναστες παραλίες ένα σύστημα μεγαφώνων. Πόσο κοστίζει οι υπάρχοντες υπάλληλοι της πολιτικής προστασίας σε Δήμους και Περιφέρειες να φτιάξουν σχέδια εκκένωσης, να επισημάνουν σταθμούς, να περπατήσουν τις περιοχές που είναι επισφαλείς για πυρκαγιές ή για τσουνάμι. Αυτή πρέπει να είναι η δουλειά τους. Πρέπει να έχουμε σχέδια εκκένωσης για όλες τις περιοχές των Χανίων. Υπάρχουν αυτά ; Αν δεν υπάρχουν πρέπει να τα κάνουμε. Mπορεί στην αρχή να μην είναι τέλεια είναι όμως ένα βήμα. Κοιτάξτε, το έχω πει στην εφημερίδα σας και στο παρελθόν σε συνέντευξη μου. Στα Χανιά, στην Κρήτη στην Ελλάδα γίνονται πάρα πολλές μελέτες. Και γελάω γιατί γίνονται όχι γιατί της χρειάζεται κάποιος πέρα από τους μελετητές για να πληρωθούν. Οι μελέτες λοιπόν αφού γίνονται πρέπει να υλοποιούνται και οι Δήμοι και οι Περιφέρειες να βάλουν την πολιτική προστασία σε προτεραιότητα !
Το 112 υπολειτουργεί…
• Είχατε γράψει πρόσφατα ένα άρθρο για την εφημερίδα “Καθημερινή” όπου αναφερόσασταν στην ανάγκη άμεσης ενημέρωσης με sms, υπάρχει ο Ευρωπαϊκός αριθμός άμεσης επικοινωνίας το 112, όλα αυτά δεν φαίνεται να τα χρησιμοποιούμε όπως θα έπρεπε για την Πολιτική Προστασία;
Η τεχνολογία υπάρχει αλλά πρέπει να την αξιοποιήσουμε. Μια συμφωνία με τις εταιρείες κινητής τηλεφωνίας και κάποιος υπεύθυνος που θα δώσει την εντολή να σταλεί μήνυμα χρειάζεται. Όταν κάναμε την άσκηση “Ποσειδώνας” είχαμε ετοιμάσει τέτοια μηνύματα. Το sms δεν κοστίζει τίποτα και μπορεί να φτάσει παντού ακόμα και όταν έχει κοπεί το ρεύμα σε μια περιοχή. Το άλλο είναι ο αριθμός 112. Αντί να καλείς ΕΚΑΒ, πυροσβεστική, λιμενικό υπάρχει ο αριθμός αυτός και οι άνθρωποι εκεί θα είναι εκπαιδευμένοι και θα μπορούν άμεσα να κατευθύνουν το αίτημα του πολίτη στον αρμόδιο φορέα αξιολογώντας το τηλεφώνημα.
Δυστυχώς το 112 στην Ελλάδα ημι-λειτουργεί. Το 25% των κλήσεων σε αυτό γίνεται από ξένους που δεν ξέρουν τους δικούς μας αριθμούς για την πυροσβεστική ή το ΕΚΑΒ. Μάλιστα η Ε.Ε. μας έχει κάνει επίπληξη γιατί δεν έχουμε το 112 σε πλήρη λειτουργία. Θα έπρεπε να λειτουργεί εδώ και χρόνια. Στο Μάτι αν ζούσαν περίπου 10.000 άνθρωποι και είχαμε 100 νεκρούς σημαίνει ότι χάσαμε το 1% των ανθρώπων. Είναι ένας πολύ μεγάλος αριθμός σε μια πυρκαγιά σε μια περιοχή με 10.000 κατοίκους με βάση τα διεθνή δεδομένα θα έπρεπε να χαθούν 2-3 άνθρωποι. Όχι 100, οι 100 αυτοί είναι ένα ποσοστό 1% που πρέπει να μας βάλει σε σοβαρές σκέψεις ως κοινωνία για το πως θα αναθεωρήσουμε πολλά πράγματα.
