Στο εξωτερικό τα προγράμματα γνωστικής ανάπτυξης διαχέονται σε όλες τις ηλικίες, και αξιολογούνται για την αποτελεσματικότητά τους.
Κι αν δεν έχουμε πρόσβαση σε τέτοια προγράμματα, τι κάνουμε; Γνωρίζουμε ότι η γνωστική ανάπτυξη παιδιών και εφήβων υποβοηθείται με διάφορες δράσεις και ενέργειες.
Για παράδειγμα, απαντώντας σε μια σειρά ερωτήσεις όπως:
– πώς θα μάθουν στρατηγικές μελέτης,
– πώς να συμπεριφέρονται σε μια συνέντευξη,
– πώς να λύνουν καθημερινά προβλήματα, πώς να διαπραγματεύονται,
– ποιες είναι οι δεξιότητες τους,
– πώς να αξιολογούν ένα έργο.
Ευτυχώς στα κυοφορούμενα εργαστήρια δεξιοτήτων του Υπουργείου Παιδείας περιλαμβάνονται μια σειρά δράσεις για την εκπαίδευση των μαθητών σε δεξιότητες του νου και της ζωής, τη λεγόμενη ρευστή ευφυΐα.
Τα σχολεία που επιλέχθηκαν στα Χανιά για την πιλοτική εφαρμογή είναι το 9ο Δημοτικό, το Νηπιαγωγείο Βαρυπέτρου και το 1ο Γυμνάσιο.
Αρκεί να μη καθυστερήσουμε άλλο, ήδη είμαστε 20 χρόνια πίσω από την Ευρώπη.
Στο σημείωμα περιγράφω εμπειρίες μου αναγνώρισης της ρευστής νοημοσύνης ενός ατόμου. Καμιά δεν είναι περιοριστική, αντίθετα είναι στην ευχέρειά σας να τις προβάλλετε σε γνωστούς
Ο διανοητικά ταπεινός
Αν θέλεις να προσλάβεις ένα καπάτσο άτομο σε μια επιχείρηση προσφοράς υπηρεσιών πρέπει να το αντιληφθείς στη σύντομη συνέντευξη.
Δεν είναι εύκολη υπόθεση. Ο λόγος;
Κάθε υποψήφιος προσπαθεί κι είναι λογικό να παρουσιάσει τον εαυτό του ιδανικά. Κάποτε συμμετείχα σε τριμελή επιτροπή για την επιλογή μιας γραμματέα μεταξύ πολλών υποψηφίων. Έκανα μια ερώτηση για την οποία οι υποψήφιες δεν γνώριζαν την απάντηση και παρατήρησα τον τρόπο με τον οποίο ανταποκρίθηκαν. Εκείνες που παραδέχθηκαν ότι δεν ήξεραν, αντί να σκαρώσουν μια δήθεν απάντηση, αξιολογήθηκαν θετικά. Το να είσαι διανοητικά ταπεινός συσχετίζεται με την καλύτερη λήψη αποφάσεων. Ιδιαίτερα χρήσιμη αντίληψη στους τομείς των υπηρεσιών που μαστίζονται από την αλαζονεία.
Αυτή ήταν η συμβουλή που μου έδωσε ο Χανιώτης Γιάννης Τζαμαριουδάκης, ανώτερος τραπεζικός, όταν ήμουν δόκιμος υπάλληλος.
Οι διανοητικά ταπεινοί προτιμούν να απαντούν «Από όσο γνωρίζω, αυτή είναι η πραγματικότητα». Και όχι «Είναι σίγουρα αλήθεια».
Τα άτομα αυτά υπερτερούν επειδή δίνουν προτεραιότητα στην αλήθεια έναντι της προβολής του εγώ τους. Είναι διδακτικοί κι όχι δηκτικοί.
Ο σημαδεμένος
Ένα πραγματικά ευφυές νεαρό άτομο έχει ανεξίτηλα τατουάζ στην προσωπικότητα του. Όσο περισσότερα τόσο καλύτερα.
Πρώτον, προτιμά να διατηρεί μια κοινωνική απόσταση παρά να κάνει φίλους αδιάκριτα.
Δεύτερον, διαβάζει και εμπλουτίζει τις γνώσεις του συνεχώς.
Επίσης, είναι ικανός παρατηρητής, σκέφτεται γρήγορα και γνωρίζει τα όρια μιας διαπραγμάτευσης.
Τέλος, συμπεριφέρεται όπως ένας ευφυής ενήλικος. Σήμερα, διαπιστώνουμε ότι είναι αυτός που έχει τις λιγότερες απώλειες την περίοδο της τηλεκπαίδευσης.
Ο περίεργος
Κάθε ταλαντούχο άτομο είναι περίεργο. Θέλει διαρκώς να μαθαίνει περισσότερα, να βλέπει τις λεπτομέρειες, για να κτίζει την αυτονομία του. Η περιέργεια είναι ένας δείκτης ευφυΐας που εμφανίζεται αρκετά νωρίς στην ηλικία ενός παιδιού.
Όλοι οι περίεργοι μαθητές μας στα 50 χρόνια της διακονίας μας στην εκπαίδευση πρόκοψαν.
Οι περίεργοι νοιώθουν νωρίτερα από τους υπόλοιπους ότι αν μάθουν περισσότερα με ένα μη παραδοσιακό τρόπο έχουν περισσότερες πιθανότητες να λύσουν προβλήματα και να προκόψουν.
Ο λύτης προβλημάτων
Πιστεύω ότι η ικανότητα λύσης προβλημάτων είναι ο ισχυρότερος διαχρονικός δείκτης νοημοσύνης. Όταν ήμουν στη σχολή Πλοιάρχων της Ύδρας είχα έναν συμμαθητή που ήταν ξεχωριστός.
Όλοι μελετούσαμε ώρες ατελείωτες, ενώ αυτός φαινομενικά απολάμβανε τη θέα του λιμανιού. Τι έκανε;
Έλυνε προβλήματα που δεν είχαν σχέση με την καθημερινή μας μελέτη.
Αποφοίτησε στην κορυφή της τάξης και έγινε αρχιπλοίαρχος αργότερα.
Στον πυρήνα της νοημοσύνης είναι η ικανότητα απλοποίησης πολύπλοκων προβλημάτων και γρήγορης επίλυσής τους. Μερικοί ισχυρίζονται ότι αυτή η ικανότητα είναι στα γονίδια. Ωστόσο, πιστεύω ότι κάθε άτομο βελτιώνεται με πρακτική, καθοδήγηση και παρατήρηση του τι κάνουν οι συμμαθητές του.
Τα παιδιά μαθαίνουν ότι κάθε δύσκολο πρόβλημα είναι ένα άθροισμα μικρότερων προβλημάτων. Το 1ο βήμα είναι να μάθουν πώς να τα ξεχωρίζουν… Τα υπόλοιπα είναι θέμα χρόνου.
Ο μεταγνωστικός
Οι ευφυείς μαθητές είναι συχνά μεταγνωστικοί. Δηλαδή, στοχάζονται για την απόδοση τους, το έργο των συμμαθητών του και των εκπαιδευτικών τους. Είναι αντικειμενικοί και αυστηροί με τον εαυτό τους. Γνωρίζουν πότε και πώς αποδίδουν καλύτερα.
Θεωρώ ότι είναι οι κατάλληλοι εκτιμητές του εκπαιδευτικού έργου.
Δυστυχώς είναι λίγοι -11% τους υπολόγισε μια έρευνα (Βήμα 14.3.21)- δεν είναι εξωστρεφείς και χρησιμοποιούν την αυτογνωσία τους προς όφελός τους.
Η μεταγνώση καλλιεργείται για αυτό οι οδηγοί μας μελέτης περιέχουν μεταγνωστικές σελίδες προβληματισμού σε κάθε επίπεδο μάθησης της Αγγλικής γλώσσας.
Συμπερασματικά
Οφείλουμε να εκτιμούμε τις ξεχωριστές προσωπικότητες των παιδιών με καλοσύνη και σεβασμό. Κάθε μαθητής έχει τον δικό του συνδυασμό δεξιοτήτων και ταλέντων. Στο βαθμό που θα πετύχουμε να τους βοηθήσουμε να ασκηθούν στους παρακάτω τομείς θα αναπτύξουν την αυτονομία, την καπατσοσύνη και την εκμετάλλευση των ταλέντων τους.
• Να ασκούν την περιέργεια τους για να μαθαίνουν περισσότερα με ανορθόδοξο τρόπο.
• Να το παραδέχονται, όταν δεν γνωρίζουν κάτι.
• Να αναλύουν τα σύνθετα προβλήματα για να βρίσκουν λύσεις.
• Να στοχάζονται τακτικά τις δράσεις και τις στρατηγικές τους και να χρησιμοποιούν αυτή τη γνώση για όφελός τους.
• Να είναι ενημερωμένοι, ταχείς και με επίγνωση των συνθηκών που επικρατούν σε κάθε περίσταση.
Τα βιβλία του “Μαθαίνω εύκολα”, “Θυμάμαι εύκολα”, “Γνωστική ανάπτυξη” διατίθενται από τα βιβλιοπωλεία ΚΥΒΟΣ και LIBRAIRIE.
