Πώς να επικοινωνήσετε και να διαχειριστείτε θετικά τη νέα πραγματικότητα με τα παιδιά σας
Για ένα παιδί όπως και για ένα ενήλικο η αλλαγή δεν είναι κάτι απλό και πολλές φορές δεν είναι και καλοδεχούμενη, ειδικά όταν δεν την επιδιώκουμε εμείς οι ίδιοι. Ακόμη και σε περιπτώσεις εμείς αναζητάμε την αλλαγή χρειαζόμαστε χρόνο για να προσαρμοστούμε.
Τι συμβαίνει όμως όταν καλούμαστε να προσαρμοστούμε σε νέα γεγονότα απρόσμενα και συχνά επικίνδυνα; Για ένα ενήλικα είναι πιο εύκολο να προσαρμοστεί σε νέα δεδομένα αφού γνωρίζει τον λόγο για τον οποίο γίνονται. Για ένα παιδί όμως το να μην γνωρίζει τον λόγο για τον οποίο άλλαξε απότομα η ζωή του συχνά είναι αρκετά στρεσογόνο.
Η διαδικασία προσαρμογής επιβραδύνεται από την αίσθηση ότι δεν έχουμε τον έλεγχο γιατί είναι κάτι το οποίο δεν είναι γνώριμο ούτε οικείο σε εμάς, συνεπώς δεν μπορούμε και να το ελέγξουμε. Ο συναισθηματικός μας κόσμος χάνει την ισορροπία του, κάτι το οποίο αυξάνει σε μεγάλο βαθμό την αίσθηση του άγχους και της δυσφορίας. Η αλλαγή στην καθημερινότητα ενός παιδιού μπορεί να προκαλέσει πολύ άγχος, είτε αυτή είναι θετική είτε είναι αρνητική. Οι εικόνες και οι πληροφορίες με τις οποίες κατακλύζονται καθημερινά τα παιδιά τους προκαλούν πολλά συναισθήματα, όπως απορία, ανασφάλεια, φόβο και αβεβαιότητα. Καταστάσεις στις οποίες οι γονείς πρέπει να σταθούν δίπλα τους σαν πηγές σωστής πληροφόρησης, ενημέρωσης και στήριξης, ανάλογα με την ηλικία και την ψυχοσυναισθηματική φάση στην οποία βρίσκονται. Παράλληλα θα πρέπει να αποτελούν και πηγές έμπνευσης, καθ ησυχασμού, σιγουριάς και ασφάλειας.
Το τελευταίο διάστημα όλοι μας, μικροί και μεγάλοι κληθήκαμε να αλλάξουμε τις συνήθειες της καθημερινότητας μας ( εργασία, ψώνια, σχολείο, απογευματινά μαθήματα, κοινωνικές σχέσεις, βόλτες, παιχνίδι κτλ)..τα παιδιά όπως και οι μεγάλοι, μπορεί να νιώσουν σύγχυση, δυσφορία, φόβο, και άγχος για όσα συμβαίνουν στην καθημερινότητά τους. Είναι ιδιαίτερα σημαντικό να εξηγήσουμε σε ένα παιδί τι συμβαίνει και να του δώσουμε χρόνο για να σκεφτεί, να εκφραστεί, να θυμώσει, να χαρεί. Με αυτό τον τρόπο του δίνουμε την αίσθηση ασφάλειας αλλά και ελέγχου που αναζητά για να μπορέσει να διαχειριστεί τα συναισθήματα που προκύπτουν από την νέα καθημερινότητα..
Η ψυχική πίεση και το άγχος των γονέων απέναντι στις αλλαγές μπορεί να επηρεάσει σημαντικά την ικανότητα των παιδιών στο να διατηρήσουν σταθερή τη λειτουργικότητα και τα συναισθήματα τους. Τις περισσότερες φορές ιδιαίτερα τα παιδιά μικρής ηλικίας δεν μπορούν να εκφράσουν τους φόβους και την αναστάτωση τους. Για το λόγο αυτό συχνά αντιδρούν σε αυτές τις καταστάσεις με :
• Κλάματα και δυσφορία .
• Υπερκινητικότητα.
• Δυσκολίες κατά τη διάρκεια του ύπνου.
• Προσκόλληση προς τους σημαντικούς άλλους.
• Άγχος αποχωρισμού.
• Επαναλαμβανόμενο παιχνίδι (μπορεί να επαναλαμβάνουν κάτι που άκουσαν και τους έκανε εντύπωση κατά τη διάρκεια του παιχνιδιού τους).
• Επιθετικότητα προς τους γύρω τους με έντονη έκφραση θυμού.
• Κλείσιμο και απόσυρση από την αλληλεπίδραση.
• Παλινδρόμηση σε μικρότερη ηλικία.
✓ Αρχικά οι γονείς θα πρέπει να έχουν γνώση της δικής τους συναισθηματικής κατάστασης και να λειτουργούν για τα παιδιά τους ως το σταθερό πλαίσιο, που προσφέρει ασφάλεια, φροντίδα, παρηγοριά και ανακούφιση ειδικά σε περιόδους έντονων αλλαγών, ανασφάλειας και κρίσεων.
✓ Εξηγήστε τους τι πραγματικά συμβαίνει, με λέξεις που μπορούν να κατανοήσουν χωρίς λεπτομέρειες που θα τα ταράξουν.
✓ Προετοιμαστείτε και σκεφτείτε με προσοχή τι θα τους πείτε. Επιλέξτε μια ήρεμη στιγμή μέσα στην ημέρα για να τους μιλήσετε. Πείτε τους ότι υπάρχει μια ίωση που κυκλοφορεί γι’ αυτό και ακολουθούμε κάποιους κανόνες υγιεινής και ασφάλειας στις καθημερινές μας συναλλαγές όπως όταν είμαστε άρρωστοι, για να προστατεύσουμε τον εαυτό μας, και τους σημαντικούς άλλους γύρω μας.
✓ Με ψυχραιμία και ειλικρίνεια, μοιραστείτε μαζί τους τα συναισθήματα σας . Αποφύγετε να προσποιηθείτε ότι όλα είναι καλά και ότι δεν συμβαίνει τίποτε,καθώς είναι βέβαιο ότι ήδη έχουν συντονιστεί με όσα νιώθετε και έχουν ήδη αισθανθεί ότι κάτι διαφορετικό συμβαίνει. Οπότε,ας μην αφήσουμε την φαντασία τους να καλπάσει και να εντείνει ακόμη περισσότερο τον φόβο τους.
✓ Να είστε διαθέσιμοι, φυσικά και συναισθηματικά, να απαντήσετε σε ερωτήσεις με απλές λέξεις. Μην διστάσετε να πείτε «δεν ξέρω» εάν κάτι δεν το γνωρίζετε. Φροντίστε όμως να το μάθετε και να τους απαντήστε αργότερα.
✓ Φροντίστε τον εαυτό σας για να μπορέσετε να φροντίσετε και τα παιδιά σας. Ενθαρρύνετε τα παιδιά να σας μιλήσουν για τα συναισθήματά τους, ρωτήστε τα πώς νιώθουν με τις αλλαγές που έχουν προκύψει στο πρόγραμμά τους και με όσα συμβαίνουν αυτή την περίοδο.
✓ Αποφύγετε να κρίνετε ή να απορρίψετε τα συναισθήματα που θα σας εκφράσουν. Εξηγήστε τους ότι είναι πολύ φυσιολογικό να φοβούνται και να αγχώνονται και ότι θα είστε εκεί για να τα φροντίσετε.
✓ Αξιοποιήστε την κατάσταση αυτή για να βοηθήσετε τα παιδιά να μάθουν να αναγνωρίζουν και να διαχειρίζονται τα συναισθήματά τους. Μπορείτε να αναζητήσετε σχετικά βιβλία, παραμύθια , ή και ταινίες ανάλογα με την ηλικία τους, που περιλαμβάνουν τρόπους αναγνώρισης και διαχείρισης συναισθημάτων.
✓ Μεριμνήστε για να συνεχίσουν να επικοινωνούν με τους φίλους και τους συμμαθητές τους με έναν καινούριο τρόπο .
✓ Σχεδιάστε ένα νέο οικογενειακό πρόγραμμα ημέρας ή και εβδομάδας, με σταθερές ώρες πρωινού ξυπνήματος, ύπνου, συγκεκριμένες ώρες για διάβασμα, παιχνίδι και δραστηριότητες ώστε να ενταχθούν αρμονικά σε μια νέα καθημερινότητα. Αυτό θα τα βοηθήσει να νιώσουν ξανά ασφαλή.
Ας μην ξεχνάμε ότι, ο καθένας μας είναι σαν ένα δέντρο. Και οι προκλήσεις που αντιμετωπίζουμε είναι σαν τον άνεμο που λυγίζει το δέντρο. Τα δέντρα στέκονται ισχυρά παρά τον άνεμο λόγω του ισχυρού ριζικού συστήματος (σύστημα υποστήριξης): οικογένεια, φίλοι, κατοικίδια ζώα, θετικές σκέψεις, πεποιθήσεις, αξίες κλπ. Τα δέντρα χρειάζονται το φύσημα του ανέμου, επειδή τα βοηθάει να αναπτύξουν βαθύτερα τα ριζικά τους συστήματα, όσο μεγαλώνουν. Με άλλα λόγια, το δέντρο καλωσορίζει τον ισχυρό άνεμο γιατί το βοηθά να δυναμώσει! Οι προκλήσεις μας κάνουν πιο δυνατούς! Οι εμπειρίες που αντιμετωπίζουμε αυτές τις μέρες αναπτύσσουν τον χαρακτήρα και τη νοοτροπία μας και εμβαθύνουν τις ρίζες μας.
Σε αυτή τη μεγάλη πρόκληση που αντιμετωπίζουμε παγκοσμίως, μπορούμε να αναπτύξουμε τόσο την δική μας ψυχική ανθεκτικότητα όσο και των παιδιών μας με απλές καθημερινές πρακτικές και αλλαγή του τρόπου σκέψης και δράσης .
Βιβλιογραφία:
Χατζηχρήστου, Χ., Υφαντή, Θ., Λιανός, Π., Λαμπροπούλου, Κ., Στασινού, Β., Γεωργουλέας, Γ., Αθανασίου, Δ. & Φραγκιαδάκη, Δ. (2018). Ψυχοκοινωνική υποστήριξη παιδιών και εφήβων μετά από φυσικές καταστροφές. Αθήνα: Εργαστήριο Σχολικής Ψυχολογίας, Τμήμα Ψυχολογίας, ΕΚΠΑ.
Χατζηχρήστου, Χ. (επιμ.) (2012). Διαχείριση κρίσεων στη σχολική κοινότητα.
Interneτ: pcychologynow.gr
