Μία εβδομάδα έχει απομείνει έως την έναρξη των Πανελλαδικών εξετάσεων, κατά τις οποίες οι φετινοί υποψήφιοι θα διεκδικήσουν μια θέση στα Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα της χώρας μας.
Μια αγχωτική για τα παιδιά εβδομάδα με ασταμάτητο διάβασμα, επαναλήψεις, προαγωγικές εξετάσεις και προετοιμασία για την τελική ευθεία της διεξαγωγής των πανελλαδικών εξετάσεων. Βρισκόμαστε, δηλαδή, στο αποκορύφωμα μιας ψυχοφθόρου διαδικασίας για τους μαθητές, κατά την οποία καλούνται να ανακεφαλαιώσουν μια ογκώδη ύλη μαθημάτων, προκειμένου να συμμετάσχουν με επιτυχία στις εξετάσεις.
Ωστόσο τα παιδιά κατά το επόμενο διάστημα δεν έρχονται αντιμέτωπα μόνο με τα μαθήματα, αλλά και με ένα αμείλικτο εχθρό που κατακλύζει συχνά τη ζωή τους, την περίοδο αυτή και υπονομεύει την προσπάθεια τους. Ο λόγος για το άγχος από το φόβο μιας πιθανής αποτυχίας, σε μια διαδικασία στην οποία έχουν επενδύσει σε όλη τη διάρκεια της μαθητικής τους ζωής, καθώς συνδέεται με την εκπλήρωση των ονείρων τους, την ανεξαρτησία τους και την είσοδό τους στην ενήλικη ζωή. Αναφερόμαστε βέβαια στην παρουσία υψηλών επιπέδων άγχους που εκδηλώνονται με σωματικές, συναισθηματικές, και γνωστικές αντιδράσεις που επηρεάζουν την επίδοση των παιδιών με κίνδυνο να τους αφήσουν αποτυπώματα ακόμα και στην ψυχική τους υγεία.
Καταλυτικός ο ρόλος των γονέων και στην περίπτωση αυτή, αφού ο τρόπος που αντιμετωπίζουν οι ίδιοι τις Πανελλαδικές εξετάσεις, έχει αντίκτυπο στη στάση και στη συμπεριφορά του παιδιού απέναντι σε αυτή τη στρεσογόνο διαδικασία.
Παρασκευάς Περάκης και Γιώργος Ουντράκης σχολιάζουν την επόμενη μέρα των εκλογών
ΤΑ ΛΑΘΗ
Συχνά ακούμε τους γονείς υποψηφίων στις Πανελλαδικές εξετάσεις να λένε : « Εμείς φέτος δίνουμε Πανελλήνιες», χωρίς να λαμβάνουν υπόψη ότι οι εξετάσεις αφορούν το παιδί και ότι αυτό αξιολογείται.
Η φράση αυτή, με τη χρήση του πληθυντικού, φορτώνει το παιδί με μεγάλο βάρος που κάποτε οδηγεί και σε ενδοοικογενειακές εντάσεις. Είναι επίσης φανερό, στην περίπτωση αυτή ότι οι γονείς νιώθουν τα παιδιά τους ως διαδικασία προέκτασης του εαυτού τους, όπως επίσης το γεγονός ότι εξακολουθεί για κάποιους γονείς το αποτέλεσμα του παιδιού τους στις Πανελλήνιες να είναι ένα μέσο δικής τους επιβεβαίωσης και κοινωνικής καταξίωσης.
Ακόμα πίσω από αυτή τη φράση κάποτε υποκρύπτονται οι δικές τους επιθυμίες και τα ανεκπλήρωτα όνειρά τους, τα οποία προσδοκούν να κάνουν πράξη μέσω των παιδιών τους.
Καλούνται έτσι οι ώμοι των δεκαοχτάχρονων να σηκώσουν ένα δυσβάσταχτο φορτίο, τις προσδοκίες των γονιών τους. Αντίστοιχα μεγάλες είναι και οι προσδοκίες της κοινωνίας σε αυτό το θεσμό, αφού οι Πανελλαδικές εξετάσεις αντιμετωπίζονται σαν να είναι αυτό που θα καθορίσει τα πάντα, σαν να είναι το μοναδικό σημαντικό πράγμα στην ζωή του παιδιού. Πρόκειται σαφώς για μια υπερτιμημένη διαδικασία από γονείς, κοινωνία και παιδιά, ενώ οι υψηλές προσδοκίες αυξάνουν το στρες και προκαλούν έντονη απογοήτευση, αν δεν πραγματοποιηθούν.
Συνακόλουθα, όταν δίνεται τέτοια βαρύτητα στο αποτέλεσμα, είναι αναμενόμενο το άγχος να φτάνει σε επίπεδα μη διαχειρίσιμα από τα παιδιά.
Είναι, λοιπόν, σημαντικό οι γονείς να αναγνωρίσουν τα δικά τους συναισθήματα, ώστε να αντιληφθούν που σταματούν αυτοί και πού ξεκινά το παιδί τους, να διερευνήσουν το δικό τους εσωτερικό κόσμο, τις δικές τους σκέψεις, τις δικές τους προσδοκίες. Τότε, ίσως να ανακαλύψουν ότι κρίνεται απαραίτητο να υιοθετήσουν μια νέα τακτική υποστήριξης προς το παιδί τους. Πρωτίστως καλό είναι να ελέγξουν και να διαχειριστούν το δικό τους άγχος, γιατί η αγχώδης υποστήριξη εμπεριέχει καταναγκαστικά στοιχεία που όχι μόνο δεν λειτουργούν θετικά, αλλά ενισχύουν το άγχος του παιδιού, αντί να το περιορίζουν.
Μεγαλύτερο το άγχος για το παιδί, όταν οι γονείς το πιέζουν να ακολουθήσει την παράδοση της οικογένειας, το στρωμένο επαγγελματικό δρόμο που υπάρχει ήδη, που, όμως το παιδί μπορεί να μην έχει τις δυνατότητες να ακολουθήσει ή να μην επιθυμεί.
ΤΙ ΜΠΟΡΟΥΝ ΝΑ ΚΑΝΟΥΝ ΟΙ ΓΟΝΕΙΣ ΓΙΑ ΝΑ ΜΕΙΩΣΟΥΝ ΤΟ ΑΓΧΟΣ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ;
Εμπιστευόμαστε το παιδί μας και του δίνουμε το περιθώριο να μας μιλήσει το ίδιο για τις ανάγκες του και για τον τρόπο που θα ήθελε να το υποστηρίξουμε. Δεν χρειάζεται να αναλαμβάνουμε πρωτοβουλίες που δεν έχουν νόημα για το ίδιο ή δημιουργούν εντάσεις. Είμαστε, λοιπόν, κοντά στο παιδί μας και έτοιμοι να ακούσουμε τις ανησυχίες του και να το ενθαρρύνουμε, αν χρειασθεί. Η διακριτική μας παρουσία στο σπίτι, δίνει στο παιδί το αίσθημα σιγουριάς που του επιτρέπει να εστιάσει στο στόχο του. Παράλληλα την περίοδο αυτή διατηρούμε και τη δική μας προσωπική ζωή καθώς και την κανονικότητα των ρυθμών της οικογένειας.
Σεβόμαστε την προσπάθεια του παιδιού μας και του εξασφαλίζουμε το κατάλληλο περιβάλλον για διάβασμα, ενώ φροντίζουμε να μην υπάρχουν εντάσεις αυτή την περίοδο στο σπίτι. Οπλιζόμαστε με υπομονή και δεν δίνουμε σημασία στις λεκτικές εκρήξεις του παιδιού με δεδομένο ότι η περίοδος των εξετάσεων είναι μια περίοδος δοκιμασίας της σχέσης μεταξύ παιδιών και γονιών, όπου παρατηρείται μια ένταση και επιθετικότητα από τα παιδιά προς τους γονείς που είναι τα πιο κοντινά τους πρόσωπα σε αυτή τη διαδικασία.
Ακόμα δίνουμε στο παιδί μας να καταλάβει ότι δεν εξαρτάται η προσωπική του αξία από την επιτυχία του στις εξετάσεις, αλλά ότι, αν πετύχει σε αυτές ,θα έχει κατακτήσει ένα σημαντικό προσωπικό στόχο. Οι Πανελλαδικές εξετάσεις δεν είναι το τέλος ή κάτι που συμβαίνει μια φορά στη ζωή του παιδιού.
Το αποτέλεσμα δεν προσδιορίζει το ίδιο ως άνθρωπο και ως αξία, ενώ ενδεχόμενη αδυναμία εισόδου σε μια σχολή δεν φέρνει τη συντέλεια του κόσμου, γιατί θα υπάρξουν και άλλες ευκαιρίες. Άλλωστε την επιτυχία στη ζωή τη φέρνουν οι σωστές επιλογές, όπως αυτές θα προκύψουν και με τη σωστή συμπλήρωση του μηχανογραφικού δελτίου. Υπάρχουν πλήθος σχολών, ακόμα και με χαμηλά μόρια που καλύπτουν πολυποίκιλες προτιμήσεις και ανοίγουν ευοίωνους επαγγελματικούς δρόμους.
Είναι υπερβολικά αφελές να θεωρούμε ότι το μέλλον ενός ανθρώπου κρίνεται από ένα και μοναδικό γεγονός και καλό είναι να συζητήσουμε τις όποιες εναλλακτικές λύσεις έχουμε στο μυαλό μας σαν οικογένεια, σε περίπτωση που κάτι δεν πάει καλά. Σε κάθε περίπτωση επαινούμε το παιδί μας για την προσπάθειά του και το ταξίδι του έως εδώ και το ενθαρρύνουμε για τη συνέχεια.
Ακόμα δεν υποβάλλουμε τα παιδιά μας σε ανταγωνισμό και δεν τα συγκρίνουμε με αδέλφια, ξαδέλφια ή φίλους, ούτε αναφερόμαστε στα δικά μας κατορθώματα στη δική τους ηλικία, ούτε και στο γεγονός ότι η δική μας γενιά δεν είχε τις ίδιες ευκαιρίες με αυτές που έχουν τα παιδιά σήμερα.
Καλό είναι επίσης να εντοπίζουμε εγκαίρως πιθανά σημάδια άγχους που μπορούν να φέρουν το παιδί σε μια κατάσταση που δεν μπορεί να λειτουργήσει. Τότε δεν διστάζουμε να προσφύγουμε σε κάποιο ειδικό ψυχικής υγείας.
ΚΑΙ ΜΕΡΙΚΑ ΑΛΛΑ ΜΙΚΡΑ… ΑΛΛΑ ΣΗΜΑΝΤΙΚΑ
Η φυσική μας παρουσία δεν είναι απαραίτητη έξω από τα εξεταστικά κέντρα. Ρωτάμε το παιδί μας, αν τη θέλει.
Δεν περνάμε το παιδί μας από ιερή εξέταση ζητώντας να μάθουμε πώς έγραψε στο μάθημα που εξετάστηκε ήδη. Η τακτική αυτή το φορτίζει και το αγχώνει, ενώ το αποδυναμώνει από την προσπάθειά του για το μάθημα που ακολουθεί.
Παροτρύνουμε το παιδί μας να ξεκουράζεται και να αφιερώνει για την αποσυμπίεσή του χρόνο σε ό,τι το ευχαριστεί.
Φροντίζουμε για τη σωστή διατροφή του παιδιού μας, χωρίς να γινόμαστε φορτικοί ή να του συμπεριφερόμαστε σαν να είναι άρρωστο.
Δεν ξεχνάμε να λέμε στο παιδί μας το αυτονόητο, ότι δηλαδή το αγαπάμε, καθώς και ότι η αγάπη μας και η υπερηφάνεια μας για αυτό είναι δεδομένη, ανεξάρτητα από το αποτέλεσμα των Πανελλαδικών.
Καλή δύναμη σε παιδιά, γονείς και εκπαιδευτικούς. Καλή συνέχεια σε όλους.
*Η Μαρία Μαράκη
είναι φιλόλογος, πρώην λυκειάρχης.
