Εβδομήντα ένα χρόνια μετά, ένα γράμμα αναζητεί παραλήπτη! Oχι ένα οποιoδήποτε γράμμα, αλλά η εξομολόγηση ψυχής ενός κρατούμενου στα ναζιστικά στρατόπεδα εξόντωσης, του Στέλιου Βαλμά. Το γράμμα με ημερομηνία 10-6-1945 απευθυνόταν στην οικογένειά του και το έδωσε στον συγκρατούμενό του Χανιώτη Πέτρο Μιχελιουδάκη με τον οποίο βρίσκονταν μαζί στον θάλαμο 58 στο στρατόπεδο του Αουγκσμπουργκ. Ο Μιχελιουδάκης θα επέστρεφε στην Ελλάδα, ενώ ο Στέλιος Βαλμάς για λόγους υγείας δεν μπορούσε να κάνει το ταξίδι της επιστροφής.
O Π. Μιχελιουδάκης δεν κατάφερε να το δώσει στην οικογένεια του Στ. Βαλμά, έφυγε από τη ζωή το 1983, όμως το γράμμα το εντόπισαν τα εγγόνια του Στέλλα Μπατάκη δικηγόρος και Διομήδης Μπατάκης λογιστής στο αρχείο του το 2012 και έκτοτε έχουν ξεκινήσει μια μεγάλη προσπάθεια ώστε να βρουν απογόνους του Στέλιου Βαλμά για να τους το παραδώσουν! Το γράμμα όπως και άλλα έγγραφα (μία εφημερίδα που έβγαλαν οι κρατούμενοι λίγο μετά την απελευθέρωσή τους!) βγήκαν στο φως όταν τα δύο αδέλφια μετακόμιζαν το γραφείο τους και προσπαθούσαν να ταξινομήσουν το αρχείο του, προκειμένου να εκθέσουν κάποια προσωπικά αντικείμενα και βιβλία του σε προθήκη στον χώρο αναμονής του γραφείου.
ΤΟ ΓΡΑΜΜΑ
«Διαβάζοντας το γράμμα, το πρώτο πράγμα που σκεφτήκαμε ήταν ότι πρέπει να το παραδώσουμε εκεί που ανήκει! Δεν σκεφθήκαμε καν να το κρατήσουμε ως κειμήλιο ή ιστορικό αρχείο. Αυτό το γράμμα ανήκει σε μια οικογένεια, την οικογένεια Βαλμά και έχουμε υποχρέωση να τους το δώσουμε, να αναζητήσουμε τους απογόνους του συγκρατούμενου του παππού μας» εξηγεί η Στέλλα. «Το γράμμα που έχουμε στα χέρια μας και δόθηκε από τον Στ. Βαλμά στον παππού μας ήταν χωρίς φάκελο για να το παραδώσει στην οικογένειά του. Για άγνωστο λόγο, ο παππούς μας δεν το παρέδωσε ποτέ. Ισως να έφυγε βιαστικά και να μην πρόλαβε να πάρει στοιχεία διεύθυνσης. Ισως να μην βρήκε κανέναν! Ο Βαλμάς ήδη έλειπε 3 χρόνια από το σπίτι του, άρα μπορεί η οικογένεια να είχε μετακομίσει. Από το γράμμα προκύπτει ότι ο Στέλιος Βαλμάς είχε αδελφές, η μία εκ των οποίων ονομαζόταν ΕΜΙΛΙΤΣΑ (έτσι είναι γραμμένο στο γράμμα. Επειδή είναι ανορθόγραφο το κείμενο, πιθανολογούμε ότι μπορεί να είναι Αιμιλία. Μπορεί και όχι γιατί στο διαδίκτυο συναντάται και με τις δύο γραφές) και μία κόρη, που την έλεγαν ΡΙΤΑ. Επίσης προκύπτει ότι το 1945, ήταν ο τρίτος του χρόνος στα στρατόπεδα συγκέντρωσης, τουλάχιστον στο Νταχάου και στο Αουγκσμπουργκ χωρίς να έχει δώσει σημεία ζωής στην οικογένειά του» σημειώνουν τα δύο αδέλφια.
Η ΑΝΑΖΗΤΗΣΗ
Η προσπάθεια ξεκίνησε μέσω “Χρυσού Οδηγού” και την αναζήτηση της οικογένειας Βαλμά σε όλη τη χώρα. Εντοπίσθηκαν δεκάδες οικογένειες, ενημερώθηκαν, χωρίς όμως αποτέλεσμα. Το Φθινόπωρο του 2016 η προσπάθεια εντατικοποιήθηκε, κοινοποιήθηκε μέσω facebook και στη συνέχεια δημοσιοποιήθηκε από αθηναϊκά έντυπα και άλλα μέσα ενημέρωσης. «Είδαμε απίστευτη ανταπόκριση, όλοι ενδιαφέρθηκαν, δυστυχώς κανέας με τον οποίο επικοινωνήσαμε δεν βρήκαμε να έχουν κάποια συγγένεια με τον Στέλιο Βαλμά. Οικογένειες με τον όνομα Βαλμάς, υπάρχουν στις Κυκλάδες, στην Αλεξανδρούπολη, στην Αθήνα σε πολλά μέρη της Ελλάδας. Μετά την επικοινωνία μας αρκετές οικογένειες έκαναν και τη δική τους έρευνα με συγγενείς τους, ενώ μας τηλεφώνησαν άνθρωποι από διάφορα μέρη της Ελλάδας που και αυτοί είχαν συγγενείς στα στρατόπεδα συγκέντρωσης» λέει η Στέλλα.
ΦΩΣ ΑΠΟ ΤΟΝ ΕΡΥΘΡΟ ΣΤΑΥΡΟ
Τα δύο αδέλφια βρήκαν κάποια πρώτα στοιχεία για τον Στέλιο Βαλμά απευθυνόμενοι στις αναζητήσεις του Ελληνικού Ερυθρού Σταυρού. «Ρωτήσαμε αν η οικογένεια του Στέλιου Βαλμά είχε κάνει αίτηση τη δεκαετία του ’80 για να πάρει βεβαίωση ομηρίας ή θανάτου. Ενδιαφέρθηκαν πάρα πολύ και μετά από έρευνα μάς είπαν ότι καμία οικογένεια δεν είχε κάνει αίτηση για τον Στέλιο Βαλμά. Είχαν όμως την καρτέλα του στην οποία αποκαλυπτόταν ότι γεννήθηκε στην Αθήνα το 1916 και ότι τον Ιούλιο του 1945 ένα μήνα μετά την ημερομηνία της αποστολής του γράμματος, βρέθηκε ο Στέλιος Βαλμάς στο νοσοκομείο του Αουγκσμπουργκ! Δεν προκύπτει αν βγήκε από εκεί, αν πέθανε εκεί! Επίσης μας ενημέρωσαν πως στα έγγραφα πολύ αχνά υπάρχει ένα σημείωμα που αναφέρεται στα 1948 όπου αναγράφεται η λέξη Νυρεμβέργη και κάποια αναφορά στα Γερμανικά. Αναμένουμε τη μετάφρασή του μήπως και έχουμε περισσότερα στοιχεία» εξηγούν.
ΚΡΑΤΟΥΜΕΝΟΣ
Ο Πέτρος Μιχελιουδάκης και ο Στέλιος Βαλμάς όπως και χιλιάδες άλλοι Ελληνες μεταφέρθηκαν στη Γερμανία μέσα στην κατοχή είτε για τα στρατόπεδα εξόντωσης, είτε για τα στρατόπεδα εργασίας όπου σε συνθήκες σκληρής δουλείας εργάζονταν σε εργοστάσια και ορυχεία καθώς στη Γερμανία υπήρχε έλλειψη ανδρών που ήταν στον πόλεμο. Λίγοι κατάφεραν να επιζήσουν από τις άθλιες συνθήκες που βίωναν και ελάχιστοι παραμένουν στη ζωή σήμερα. «Ο παππούς δεν ήθελε να μιλάει για όσα έζησε εκεί. Ακόμα και η μητέρα μας δεν ήξερε πολλά και ό,τι γνώριζε, το έμαθε όταν συμμετείχε σε κάποιο συνέδριο των ομήρων» αναφέρει ο Διομήδης, ενώ η Στέλλα συμπληρώνει πως «όταν γινόταν συζήτηση για αυτά τα πράγματα, άλλαζε την κουβέντα, δεν ήθελε να ξέρει η οικογένειά του τα βάσανα που είχε περάσει. Γύρισε 30 χρονών από τη Γερμανία χωρίς δόντια από τις κακουχίες και την κακοπέραση». Ο Πέτρος Μιχελιουδάκης, γεννήθηκε στα Χανιά το έτος 1914. Απεβίωσε το 1983. Ηταν οικονομολόγος, απόφοιτος της Ανωτάτης Εμπορικής Σχολής. Μέσα στην κατοχή από ραδιόφωνο που ήταν κρυμμένο σε ένα σπίτι, ενημερωνόταν από ευρωπαϊκούς ειδησεογραφικούς σταθμούς μεταξύ των οποίων και το BBC, για τις εξελίξεις του πολέμου, κωδικοποιούσε τις ειδήσεις σε χειρόγραφα δελτία ειδήσεων, τα οποία μετά μοίραζε σε πολίτες των Χανίων για ενημέρωση. Επίσης κατασκεύαζε μαζί με άλλους πλαστές ταυτότητες προκειμένου να φυγαδευθούν, κατ’ αρχάς στην Αθήνα και μετέπειτα στο εξωτερικό, Κρητικοί, που είχαν γίνει αντιληπτοί για τον αντιστασιακό τους αγώνα από τις δυνάμεις κατοχής. Ομως προδόθηκε και συνελήφθη, κρατήθηκε στην Αγιά στα Χανιά, έπειτα στις φυλακές Αβέρωφ στην Αθήνα για 2 μήνες και από εκεί μεταφέρθηκε σε στρατόπεδα συγκέντρωσης στη Γερμανία. Το γράμμα και η όλη ιστορία αποτελεί μια καλή αφορμή «να θυμηθούμε τις θηριωδίες των ναζί, τη θεωρία των οποίων υποστηρίζουν ακόμα και σήμερα ανά τον κόσμο διάφορα πολιτικά μορφώματα» καταλήγουν τα δύο αδέλφια.
