Πώς η εφαρµογή των προτύπων ESG συµβάλλει στην αντιµετώπιση του φαινοµένου
Ο όρος ”greenwashing” επινοήθηκε από τον Αµερικανό περιβαλλοντολόγο Jay Westerveld το 1986 µε σκοπό τη αναφορά του στις προσπάθειες ορισµένων επιχειρήσεων να παραπλανήσουν το ενδιαφερόµενο κοινό και να το στρέψουν προς την αγορά προϊόντων ή υπηρεσιών που προέρχονται από πρακτικές, οι οποίες είναι φιλικές προς το περιβάλλον. Ουσιαστικά, αυτή είναι µια στρατηγική µάρκετινγκ που έχει σχεδιαστεί για να λειτουργεί παραπλανητικά.
Κατά τη διαδικασία του check in στο ξενοδοχείο, ο Westerveld παρατήρησε µια πινακίδα που ζητούσε από τους επισκέπτες να επαναχρησιµοποιήσουν τις πετσέτες, για να µειώσουν τον περιβαλλοντικό αντίκτυπό της ως ξενοδοχειακή µονάδα. Ωστόσο, ο ίδιος σηµείωσε ότι η επιχείρηση δεν ακολουθούσε καµία άλλη στρατηγική για την προστασία του περιβάλλοντος, γεγονός που τον οδήγησε να εξάγει το συµπέρασµα ότι η συγκεκριµένη ξενοδοχειακή µονάδα είχε ως κύριο στόχο, την εξοικονόµηση χρηµάτων µέσω του περιορισµού του κόστους για καθαριότητα των κλινοσκεπασµάτων. Γενικά, αυτό που χρειάζεται να αναφερθεί για την πρακτική greenwashing είναι ότι αφορά µια στρατηγική µάρκετινγκ που ακολουθείται από τις επιχειρήσεις, κατά την οποία προωθείται η βιώσιµη και πράσινη διαχείριση των προϊόντων και υπηρεσιών.
Greenwashing και ESG
Την τελευταία δεκαετία, υπήρξε µια αυξανόµενη τάση από πλευράς των επενδυτών προς την ενσωµάτωση περιβαλλοντικών, κοινωνικών και εταιρικής διακυβέρνησης παραγόντων (ESG) στην στρατηγική τους (βλ. Κ. Ζοπουνίδης et al., βιώσιµη χρηµατοοικονοµική, κλιµατική αλλαγή και κριτήρια ESG, εκδόσεις Κλειδάριθµος, 2023). Ωστόσο, η ενσωµάτωση παραγόντων ESG καθίσταται πιο δύσκολη και περίπλοκη για τους επενδυτές, όταν οι επιχειρήσεις ακολουθούν πρακτικές «greenwash», δηλαδή όταν οι επιχειρήσεις δηµοσιεύουν παραπλανητικά στοιχεία σχετικά µε τις επιδόσεις τους σε επίπεδο ESG. Αυτή η ανησυχία έχει ωθήσει την ερευνητική κοινότητα στην διερεύνηση των µηχανισµών που έχουν τη δυνατότητα να αποτρέψουν τις επιχειρήσεις να ακολουθήσουν στρατηγικές greenwashing. Εποµένως, µια από τις πιο δυναµικές και σηµαντικές πρακτικές µη υιοθέτησης πρακτικών greenwashing είναι η εφαρµογή των προτύπων ESG. Επίσης, τα κριτήρια που συνθέτουν τα πρότυπα ESG σχετίζονται άµεσα µε τη διαφάνεια των πρακτικών λειτουργίας που υιοθετεί µια εταιρεία (βλ. Κ. Ζοπουνίδης, Μ. Εσκαντάρ, κοινωνικά υπεύθυνη επένδυση, µέθοδοι και κριτήρια ESG, εκδόσεις Κλειδάριθµος, 2022).
Ως εκ τούτου, είναι σηµαντικό να γνωρίζουµε ότι οι στρατηγικές ESG δεν είναι απλώς µια τάση, αλλά είναι βιώσιµες και αποτελεσµατικές επιχειρηµατικές πρακτικές που µπορούν να βοηθήσουν τις επιχειρήσεις να κλιµακώσουν τις προσπάθειές τους για την επίτευξη βιώσιµης επιχειρηµατικής συνέχειας. Εποµένως, ενώ η τάση για εξαπάτηση από την πλευρά των επιχειρήσεων σε σχέση µε την υιοθέτηση πράσινων πρακτικών και πρακτικών ESG είναι ισχυρή, το κλειδί για την αντιµετώπιση των παραπάνω φαινοµένων είναι η δηµοσίευση έγκυρων αναφορών και η εντατικοποίηση των ελέγχων µέσω της εφαρµογής των στρατηγικών ESG. Η ανάπτυξη αυτών των πρακτικών µπορεί να αποδειχθεί σηµαντικός αποτρεπτικός παράγοντας για την ανάπτυξη του greenwashing.
Ταυτόχρονα, υπάρχει ανάγκη να αναπτυχθεί µια κατανόηση του πώς πραγµατικά µοιάζουν οι βασικές πληροφορίες, τα τυποποιηµένα πλαίσια και οι ορισµοί των εκθέσεων για θέµατα όπως οι κλιµατικές επιπτώσεις, τα ανθρώπινα δικαιώµατα και η εισοδηµατική ανισότητα. Ωστόσο, η συγκριτική αξιολόγηση της εφαρµογής των ESG αποτελεί πρόκληση για τις εταιρείες που επικεντρώνονται αποκλειστικά στη µεγιστοποίηση της αξίας των µετόχων. Τέλος, ο ρόλος της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς θεωρείται ιδιαίτερα κρίσιµος σε συνδυασµό µε το Συµβούλιο Λογιστικών Προτύπων, το οποίο εστιάζει όλο και περισσότερο στην αξιολόγηση της ουσιαστικότητας και την τυποποιηµένη δηµοσιοποίηση. Επίσης, ο ρόλος των επιχειρήσεων εστιάζει και στην εφαρµογή µιας συνεπούς διαδικασίας σχετικά µε τον προσδιορισµό της ουσιαστικότητας και της προώθησης των βελτιώσεων όπου χρειάζεται.
∆ηµιουργία µιας κουλτούρας ESG
Η διαχείριση και αντιµετώπιση φαινοµένων εξαπάτησης, όπως αυτό του greenwashing µπορεί να πραγµατοποιηθεί άµεσα και αποτελεσµατικά, µέσω της αναθεώρησης της κουλτούρας των επιχειρήσεων και τη στροφή τους προς τα ESG. Ωστόσο, αυτό είναι εφικτό εφόσον η εκάστοτε διοίκηση των επιχειρήσεων απαντήσει σε ερωτήµατα όπως:
• Οι γνωστοποιήσεις της εταιρείας σχετικά µε την εφαρµογή των προτύπων ESG υπόκεινται στην ίδια αυστηρότητα µε τις οικονοµικές µας γνωστοποιήσεις;
• Ποιοι είναι οι ισχυρισµοί της διοίκησης της εταιρείας σχετικά µε την υιοθέτηση των προτύπων ESG;
• Ποιο είναι το σχέδιο αποκάλυψης και διόρθωσης ζητηµάτων αναφοράς ESG;
Ως αποτέλεσµα των προαναφερθέντων, η ενσωµάτωση των προτύπων ESG στην οργανωσιακή κουλτούρα και τις επιχειρησιακές διαδικασίες καθίσταται θεµελιώδες ζήτηµα σε όλα τα λειτουργικά τµήµατα της επιχείρησης, µε στόχο τη βελτίωση της απόδοσής της και το µετριασµό των κινδύνων σχετικά µε την απάτη και τη διαφθορά.
