Μια φλόγα του ‘τρωγε τα σωθικά. Μια φωτιά τον κατέτρωγε ολόκληρο. Η Ενωση με τη Μητέρα – Πατρίδα. Η Ενωση με την Ελλάδα. Λαχταρούσε να τον αξιώσει ο Θεός να δει τη βλογημένη μέρα που η γαλανόλευκη θα κυμάτιζε ελεύθερη πάνω στο Κυπριακό μαρτυρικό νησί.
Ηταν η εποχή που ο Κυπριακός Ελληνισμός προσπαθούσε ν’ αποτινάξει τον Αγγλικό αποικιακό ζυγό.
Ηταν η εποχή που η Κύπρος τα έβαζε με τον βρετανικό Αυτοκρατορικό Λέοντα και τον Χάρντινγκ.
Ηταν μια εποχή που ο Ελληνισμός υποκλινόταν στο όνομα του Γρηγόρη Αυξεντίου, του Υπαρχηγού της ΕΟΚΑ.
Δεν είχε όρια η παλικαριά του. Το όνομά του προξενούσε τρόμο στους Αγγλους. Τον αποκήρυξαν· μα δεν πιανόταν ο Αετός της ΕΟΚΑ. Αφοβος χωνόταν στο στόμα του Λύκου.
Μια μέρα, στήνει ο Αυξεντίου ενέδρα σε δύο αγγλικά τζιπ γεμάτα στρατιώτες. Σκοτώνονται οι Εγγλέζοι “κομάντος”, αχρηστεύεται το ένα τζιπ, μικροζημιές στο άλλο. Παίρνει ο Αυξεντίου το μισοκατεστραμμένο όχημα, το σιάζει, του αλλάζει αριθμό, το βάφει, βάζει στολή Εγγλέζου Ανθυπολοχαγού, περνά τα καλοστημένα μπλόκα, αλωνίζει τα χωριά στη νοτιοδυτική Κύπρο.
Τσακίζονται οι Τόμμηδες να εξυπηρετήσουν τον ευγενέστατο κ. Ανθυπολοχαγό, να τον ανεφοδιάσουν σε βενζίνη, σε ό,τι θέλει, χωρίς να υποψιάζονται πως έχουν μπροστά τους τον άνθρωπο τον οποίο κυνηγούν με λύσσα.
Δρούσε με το ψευδώνυμο “ΖΗΔΡΟΣ” και τα κατορθώματά του, τα τολμήματά του, άρχισαν με τον καιρό, από στόμα σε στόμα να γίνονται ΘΡΥΛΟΣ. Τολμηρός στο έπακρο, δεν λογάριαζε τη ζωή του, περιφρονούσε τον κίνδυνο, αδιαφορούσε για τον εαυτό του, αρκεί να έφερνε σε πέρας την αποστολή του. Δρούσε κάτω από τη μύτη των Αγγλων.
Από το Μάρτη του 1955 μέχρι τις 3 του Μάρτη του 1957, ημέρα του θανάτου του, ο ηρωικός υπαρχηγός της ΕΟΚA, δεν άφησε σε ησυχία τους Αγγλους. Τρανό παλικάρι ο Αυξεντίου, μα το αποκορύφωμα της δράσης του ήταν το τέλος του. Ενα τέλος αντάξιο ενός Γρηγόρη Αυξεντίου.
3 του Μάρτη του 1957. Πρωί! Μια ομάδα Αγγλων στρατιωτών κάνει ξαφνικά την εμφάνισή της σε μια απότομη πλαγιά της Μονής Μαχαιρά. Ο επικεφαλής της Αγγλικής περιπόλου σύμφωνα με την επίσημη αγγλική ανακοίνωση νιώθει μαλακό το έδαφος κάτω από τα πόδια του. Ηταν το άνοιγμα ενός κρησφύγετου. Το κρησφύγετο του Γρηγόρη Αυξεντίου. Ετσι λένε οι Αγγλοι, ότι από τυχαίο γεγονός ανακαλύφθηκε το κρησφύγετο. Κάποιες άλλες όμως διαπιστώσεις οδηγούν στο θλιβερό συμπέρασμα ότι κάποιος προδότης οδήγησε τα βήματα της Αγγλικής περιπόλου στη φωλιά… του Αετού.
«Οσοι κρύβεστε εκεί παραδοθείτε», φωνάζει ελληνικότατα ο Αγγλος επικεφαλής της περιπόλου, και προειδοποιητικά ρίχνει μια χειροβομβίδα στο άνοιγμα του κρησφύγετου. Ο Αυξεντίου απάντησε με ριπές από το οπλοπολυβόλο του. Αρχίζει η μάχη. Η άνιση μάχη. Στο μεταξύ ειδοποιείται με τον ασύρματο η Αγγλική Διοίκηση και στέλνει στο Μοναστήρι του Μαχαιρά ενισχύσεις. «Παραδώσου», του φωνάζουνε οι Αγγλοι και στέλνουν έναν νεαρό· Αυγουστίνος Ευσταθίου το όνομά του, να πείσει τον Αυξεντίου να παραδοθεί.
Αντί όμως να πειστεί ο Αυξεντίου, έπεισε εκείνος τον Αυγουστίνο:
– Κάτσε εδώ να πεθάνεις μαζί μου, του είπε. Αξίζει τέτοιος θάνατος. Και ο Αυγουστίνος μένει.
Θριαμβευτική ακούγεται η φωνή του Ζήδρου:
– Ελάτε τώρα αν τολμάτε! Είμαστε δυο!
Η μάχη κράτησε πολλές ώρες. Παρ’ όλες τις συνεχείς εφόδους τα δυο παλικάρια κρατούσαν γερά. Είδαν και απόειδαν οι Εγγλέζοι. Περιβρέχουν το κρησφύγετο με βενζίνη Βάζουν φωτιά. Οι φλόγες κατακαίουν τα πάντα, μπαίνουν και στο κρησφύγετο. Επειτα ησυχία. Χαρούμενοι οι Εγγλέζοι πλησιάζουν να καμαρώσουν το έργο τους. Και τότε ξαναβροντούν και πάλι τα πολυβόλα των δυο ηρώων. Ολοι, με κομμένη την ανάσα, κοιτάζουν προς την μονή Μαχαιρά. Ολόκληρη η ΚΥΠΡΟΣ προσεύχεται. Ο Ελληνισμός επίσης.
Ενας στρατιώτης κατόρθωσε να πλησιάσει έρποντας και να παγιδεύσει το κρησφύγετο με εκρηκτικές ύλες. Η έκρηξη που ακολουθεί είναι τρομερή, η συντέλεια του κόσμου.
Με μύριες προφυλάξεις πλησιάζουν οι πολιορκητές.
Το θέαμα που αντικρίζουν είναι φρικιαστικό.
Δυο πλάσματα καταματωμένα, παραμορφωμένα, με τρομακτικά εγκαύματα στο πρόσωπο και στο σώμα, ανασύρονται από το κρησφύγετο.
Αυγουστίνος Ευσταθίου είναι το όνομα του ενός. Είναι το παλικάρι που διάλεξε το δρόμο της τιμής.
Γρηγόρης Αυξεντίου είναι το όνομα του άλλου. Το παλικάρι που ‘κλεισε μέσα του την Κύπρο και την Ελλάδα.