Τα Σχολικά Ηµερολόγια του Γυµνασίου Αλικιανού αποτελούν µία παράδοση, οι απαρχές της οποίας ανάγονται στο 2011. Το Σχολικό Ηµερολόγιο του 2025 αποτελεί το 14ο της σειράς.
Το θέµα του φετινού µας Σχολικού Ηµερολογίου σφυρηλατήθηκε στο πλαίσιο του µαθήµατος της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας µέσα στις αίθουσες διδασκαλίας κατά το σχολικό έτος 2024-2025. Τίτλος του: ”ΞΕΤΥΛΙΓΟΝΤΑΣ ΤΟ ΣΥΜΠΑΝ ΤΟΥ ΕΑΥΤΟΥ ΜΑΣ… ΤΟΛΜΗΣΕ ΝΑ ΕΙΣΑΙ Ο ΕΑΥΤΟΣ ΣΟΥ!”. Θέµα µας το δελφικό εκείνο «γνώθι σεαυτόν» (nosce te ipsum) µέσα από τη µατιά των ειδηµόνων αλλά και µέσα από την πένα των µαθητών µας, καθοδηγούµενοι από τη νιστεϊκή εκείνη ρήση «κανένας δεν θα χτίσει για εσένα µια γέφυρα απ’ όπου εσύ, και µόνο εσύ, πρέπει να διασχίσεις το ποτάµι της ζωής». Οι µαθητές µας λοιπόν διαλέγονται µε ρήσεις σοφές µέσα από τα σκίτσα τους. Όλη αυτή η µαθητική σύνθεση συνιστά µία οδοιπορία εφηβική. Στόχος της ο κάθε έφηβος ν’ αγαπήσει τον εαυτό του, να ψυχανεµιστεί τη µοναδικότητα της υπάρξής του, ν’ αισθανθεί τη ζωή του ως ένα ταξίδι µετουσίωσης από την ατοµικότητα στην προσωπικότητα. Να αισθανθεί την ύπαρξή του στον κόσµο αυτό όχι ως σισύφειο «άχθο», αλλά ως θεϊκό «δώρο». Να αισθανθεί πως οι διάφοροι δρόµοι που του ανοίγονται µπροστά του ωχριούν σε σχέση µ’ αυτόν που ίδια η ύπαρξή του συνιστά µέσα στη ζωή. Χάρη στο µυστήριο αυτό της ανθρώπινης ύπαρξης η ζωή πάνω στον πλανήτη δεν είναι µονόχνωτη, αλλά πολύχρωµη. Μία πολυχρωµία που προσπάθησε να την αναδείξει ο χρωστήρας των µαθητών µας.
Η συνεργάτιδα του σχολείου µας, κα Γιούλη Ματσαµάκη, επιµελήθηκε γραφιστικά τη συνολική προσπάθεια, ενώ οι γονείς – χορηγοί µε τη συνεισφορά τους ταξίδεψαν αυτή τη σχολική µας έκδοση κοντά σας για µία ακόµη φορά.
ΞΕΦΥΛΛΙΖΟΝΤΑΣ ΤΙΣ ΣΕΛΙ∆ΕΣ ΤΟΥ ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟΥ
Ας περιηγηθούµε µε συντοµία στις σελίδες του φετινού µας Σχολικού Ηµερολογίου.
Ο Ιανουάριος συνοδεύεται από το σκίτσο του µαθητή της Γ΄ τάξης Αλέξανδρου Κουλιεράκη και την υπόµνηση του Γάλλου ποιητή, συγγραφέα και φιλόσοφου Paul Valéry (1871-1945): «Να χτίζεις τον εαυτό σου, να γνωρίζεις τον εαυτό σου, είναι δύο πράξεις, ή όχι;», θέλοντας να υποδηλώσει πως από τη γέννηση έως την όψιµη ηλικία ο χρόνος αποτελεί βασική παράµετρο και σηµατοδοτεί τη γραµµική πορεία προς την ωριµότητα. Η αυτοαφήγηση και η ενδοσκόπηση είναι τρόποι συγκρότησης του εαυτού και συµβάλλουν στο χτίσιµο, µέσω του οποίου τελικά γνωρίζουµε τον εαυτό µας.
Ο Φεβρουάριος αναδύει το ευαίσθητο σκίτσο της µαθήτριας της Γ ΄ τάξης Πάµελας Μπραϊµλλάρι, υποµνηµατιζόµενο από τη συµβουλή του Ε. Ε. Cummings (1894-1962), κορυφαίου Αµερικανού ποιητή του µοντερνισµού, προς τους νεότερους ποιητές, ο οποίος, απαντώντας σε ερώτηση φοιτητή του, κάνει λόγο για τη δυσκολία και το θάρρος του να είµαστε ο εαυτός µας: «Το να µην είσαι παρά µόνο ο εαυτός σου – σ’ έναν κόσµο που πασχίζει µέρα – νύχτα, να σε κάνει τον οποιονδήποτε άλλο – σηµαίνει να δώσεις τη σκληρότερη µάχη που ένας άνθρωπος µπορεί να δώσει και µη σταµατήσεις ποτέ να τη δίνεις».
Ο Μάρτιος φιλοξενεί το σκίτσο της µαθήτριας της Β΄ τάξης Μαρίας Κατάκη, η οποία αναδεικνύει µε τον δικό της χρωστήρα το κείµενο του Πορτογάλου ποιητή και συγγραφέα Pessoa Fernado (1898-1935). Το κείµενό του µας θυµίζει το ερώτηµα του Παπανούτσου: « Στον άνθρωπο πού να τελειώνει άραγε το πρόσωπο και ν’ αρχίζει το προσωπείο;», για να καταλήξει, στο τέλος του δοκιµίου του, πως: «Όσο δυναµώνοµε και πλουτίζοµε τον εσωτερικό µας κόσµο, όσο γινόµαστε στερεώτεροι, τόσο η «ηθοποιία» µας στενοχωρεί και µας ντροπιάζει και αναζητούµε στην αλήθεια την ελευθερία µας, το φανέρωµα και την πραγµάτωση του γνήσιου εαυτού µας».
«Ζητώ συγνώµη που δεν απαντώ/Αλλά λάθος δικό µου δεν είναι/
που δεν αντιστοιχώ σ’ αυτόν που σε ’µένα αγαπάτε/Ο καθένας µας είναι πολλοί/
Εγώ είµαι αυτός που νοµίζω πως είµαι/Άλλοι µε βλέπουν αλλιώς/και πάλι λάθος κάνουν/
Μη µε παίρνετε γι’ άλλον/κι αφήστε µε ήσυχο/Αν εγώ δεν θέλω/να βρω τον εαυτό µου/
γιατί οι άλλοι για µένα να ψάχνουν;»
Ο Απρίλιος κοσµείται µ’ ένα παιδικό σκίτσο της µαθήτριας της Γ΄ τάξης Σίνα Τζεσίντα, συνοδευόµενο από ένα βαθυστόχαστο ποίηµα του αµερικανού ποιητή Walter Whitman (1819 – 1892). Με µία εντελώς διαφορετική διάθεση ο γενάρχης της αµερικανικής ποίησης διακηρύσσει ένα νέο µήνυµα τοπικό αλλά ταυτόχρονα και πανανθρώπινο, όπου η διαρκής προέκταση του τοπικού στο καθολικό, η σαρωτική παρουσία του «εγώ» στη σταθερή οθόνη του «εµείς», συγκροτούν τον πυρήνα του ποιήµατος.
Ο Μάϊος συνδιαλέγεται µε τη φιλοσοφηµένη οπτική της µαθήτριας της Γ΄ τάξης Ζωής Πισσαδάκη και τους στίχους του Έλληνα ποιητή Νάνου Βαλαωρίτη (1921-2019). Ο «ποιητής του υπερρεαλισµού» αποσκοπεί στο να δείξει την αλληλουχία των όψεων του εαυτού και την κρυφή και αόρατη συνεκτικότητά τους:
«…Μέσα στη λίµνη φάνηκε ο άλλος εαυτός µου/ Με µια γενειάδα κάτασπρη όπως του κοσµογέροντα/Απ’ τα πριν γνωρίζοντας τη σκέψη µου µού απάντησε/“Πρέπει να κάνεις τρεις φορές το γύρο του εαυτού σου/Μια να σου φύγει η εντύπωση πως είσαι µόνο ένας/∆υο για να δεις πως ήτανε άλλοι χιλιάδες µέσα σου/ Τρεις για να βρεις την άκρη σου το µέρος που τελειώνεις”….».
Ο Ιούνιος µε τη σειρά του φιλοξενεί µία εικαστική απεικόνιση του κόσµου από τον χρωστήρα του µαθητή της Β΄ τάξης Γιώργου Καψαλάκη, συνοδευόµενη από στίχους του ποιητή µας Γιώργου Μαρκόπουλου. Στο κείµενό του το ταξίδι της ωρίµανσης συντελείται µέσα από τις αναµνήσεις της παιδικής ηλικίας. Ο παλιός εαυτός, που ήταν έτοιµος για κάθε θυσία, για κάθε τολµηρή πράξη, είναι αυτός που θα τον σώσει από το βάρος του πόνου.
«Πού πήγαν όλοι, πού χάθηκαν;/Αυτός που κάποτε ήθελε να αλλάξει τον κόσµο,/το παιδί που µικρό ήσυχο δεν καθόταν,/ο άλλος µετά, του έρωτα ο έφηβος ο πληγωµένος,/ο ατίθασος του στρατού ο σκληρός ο ατρόµητος,/των δρόµων ο φλογερός οδοιπόρος ακόµη,/πού πήγαν, πού χάθηκαν;/Ένας άνεµος τους φύσηξε, τους τύλιξε./Κι εκείνος που φοβήθηκε, µένοντας µόνος, την αϋπνία,/ορίστε, να τος, γυρνά τώρα στους δρόµους/κρατώντας στα χέρια µήλα και σόµπες».
Ο Ιούλιος µας ταξιδεύει στον ποιητικό κόσµο του Νικηφόρου Βρεττάκου (1912-1991), ιδωµένος από την καλλιτεχνική έκφανση της µαθήτριας της Β΄ τάξης Άρτεµης Βοτζάκη, αποκαλύπτοντας µία άλλη πιο µυστικιστική πορεία γνωριµίας µε τον εαυτό µας. Ο κόσµος για τον Νικηφόρο Βρεττάκο, τον ποιητή της ειρήνης, είναι ωραίος, γεµάτος µικρά και µεγάλα θαύµατα. Μέσα σ’ αυτόν βλέπει τη µεγαλοσύνη του Θεού, ενώ ο εαυτός δεν µπορεί παρά να είναι µέρος του συνόλου.
«Εγώ είµαι λοιπόν ο µικρός, ο ασήµαντος/Το παιδί που ξυπόλυτο, µε βρεγµένα πόδια/βουλιαγµένα στην άµµο, του µιλούσες/και σου µιλούσε. Όµως, εσύ, ήξερες/πράγµατα περισσότερα/ επειδή ήσουν παρούσα στον κόσµο από πάντοτε….»
Ο Αύγουστος σκιαγραφεί το πρόβληµα µε την προσωπική αντωνυµία, που ανέδειξε ο ποιητής µας Τίτος Πατρίκιος (1928 – ) στο ταξίδι της αυτογνωσίας µας και το αποτύπωσαν σκιτσάροντας οι τελειόφοιτες µαθήτριές µας Μαρίνα Παπαγεωργίου, Άννα Μπέλλα & ∆έσποινα Παυλάκη.
«Το πρόβληµα µε τις αντωνυµίες/Λέµε εµείς και εννοούµε εγώ/λέµε εσύ και εννοούµε εγώ/λέµε αυτός και εννοούµε πάλι εγώ/Στην ουσία µόνο µε το εγώ/µπορούµε να εννοήσουµε/κάποιον άλλο»
Στη συνέχεια η µελαγχολία του Σεπτέµβρη συναντά τους στίχους της Λατινοαµερικανίδας συγγραφέως Martha Medeiros (1961 -), η οποία έρχεται να µας θυµίσει µια αλήθεια που θέλουµε συχνά να λησµονούµε, πως πέρα από τον βιολογικό µας θάνατο καραδοκεί και ο καθηµερινός µας «ζωντανός θάνατος». Η µαθήτρια της Β΄ τάξης Νόε Σβίτσκυ µε το σκίτσο της ανέδειξε µία από εκείνες τις ηλιαχτίδες αθανασίας που βιώνουµε καθηµερινά δίπλα µας αλλά δεν εκτιµούµε:
«Αργοπεθαίνει όποιος δεν ταξιδεύει,/όποιος δεν διαβάζει,/όποιος δεν ακούει µουσική,/όποιος δεν βρίσκει το µεγαλείο µέσα του/Αργοπεθαίνει όποιος καταστρέφει τον έρωτά του,/όποιος δεν αφήνει να τον βοηθήσουν,/όποιος περνάει τις µέρες του παραπονούµενος για τη κακή του τύχη ή για τη βροχή την ασταµάτητη…»
Ο Οκτώβρης µας µιλάει µέσα από τους στίχους του νοµπελίστα ποιητή Walcott Derek (Νόµπελ 1992) και το σκίτσο του µαθητή της Γ΄ τάξης Γιώργου Κανδυλάκη για την ώρα εκείνη που θα βρεθούµε πρόσωπο µε πρόσωπο µε τον δικό µας εαυτό:
«Η ώρα θα ’ρθει/που όλος έκσταση/θα προϋπαντήσεις τον εαυτό σου φτάνοντας/στο δικό σου κατώφλι, στον δικό σου καθρέφτη/κι ο καθένας θα χαµογελάσει στου αλλουνού το καλωσόρισες/και θα πει κάθισε εδώ. Φάε/Θ’ αγαπήσεις ξανά κείνον τον ξένο που ήταν ο εαυτός σου/Βάλε κρασί. Κόψε ψωµί. ∆ώσε πίσω την καρδιά σου/στον εαυτό της, στον ξένο που σ’ αγάπαγε…»
Ο Νοέµβριος αναδεικνύει την αξία και τη δύναµη της αυτοεκτίµησης µέσα από την πένα της Αµερικανίδας συγγραφέα & ψυχοθεραπεύτριας Virginia Satir (1916-1988) και την καταπληκτική ζωγραφιά της µαθήτριας της Γ΄ τάξης Χρύσας Σιβαροπούλου. Μόνο όταν εκτιµήσεις την αξία σου, µόνο όταν δεχτείς ολόκληρο τον εαυτό σου ως ανθρώπινο πλάσµα, θα µπορέσεις να σεβαστείς ουσιαστικά την αξία των άλλων, θα είσαι σε θέση να εκφράζεσαι ανοιχτά µε αγάπη, να είσαι υπεύθυνος, δυνατός, να αναγνωρίζεις και να σέβεσαι την ανθρώπινη ύπαρξη µε τις όποιες ατοµικές διαφορές.
Τέλος, ο ∆εκέµβρης του σχολικού µας Ηµερολογίου κλείνει µε τους στίχους ενός τραγουδιού «Τον εαυτό του Παιδί» (Π. Καρασούλος, Μ. Φραγκούλης), τους οποίους η µαθήτριά µας Μαρία Πισσαδάκη συνόψισε σε µια µαγευτική εικόνα. Τι χρειάζεται τελικά ο άνθρωπος για να ανθίσει και να ολοκληρωθεί; Έναν κήπο, έναν ήλιο και το να αγαπήσει τον εαυτό του, για να χωρέσουν µαζί στον κόσµο…
«Τον εαυτό του παιδί απ’ το χέρι κρατάει / στα ίδια µέρη κι απόψε η ζωή θα τους πάει
θα περάσουν ξανά απ’ της µνήµης τα σπίτια / από θάλασσες άδειες, απ’ του φόβου τα δίχτυα
……………………………………
Όταν ήµουν παιδί είχα βρει έναν κήπο / για να κρύβοµαι εκεί απ’ τη ζωή όταν λείπω
όταν ήµουν παιδί είχα κρύψει έναν ήλιο / να ’χει ο δρόµος µου φως κι η σιωπή µου έναν φίλο…»
ΑΝΤΙ ΕΠΙΛΟΓΟΥ
Ο κάθε µήνας του Σχολικού µας Ηµερολογίου και ένα άλλο µονοπάτι στην αναζήτηση του εαυτού µας, ένα ταξίδι δύσκολο, επίπονο αλλά και απαραίτητο, καθώς θα µας βοηθήσει να ολοκληρωθούµε και να ανακαλύψουµε την προσωπική µας αλήθεια. Μόνο τότε θα µπορέσουµε να είµαστε αξιοπρεπείς, ολοκληρωµένοι, αυθεντικοί και να «εγερθούµε στο µπόι της οµορφιάς µας» (Παντελής Μπουκάλας | Σήµατα Λυγρά | εκδόσεις Άγρα).
* H Ελπίδα Χελιουδάκη είναι καθηγήτρια στο Γυµνάσιο Αλικιανού. Επιµελήθηκε τόσο το project στο µάθηµα της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας κατά το σχολικό έτος 2024-2025, όσο και τη φετινή Ηµερολογιακή Έκδοση του σχολείου µε κοινό τίτλο: «ΞΕΤΥΛΙΓΟΝΤΑΣ ΤΟ ΣΥΜΠΑΝ ΤΟΥ ΕΑΥΤΟΥ ΜΑΣ… ΤΟΛΜΗΣΕ ΝΑ ΕΙΣΑΙ Ο ΕΑΥΤΟΣ ΣΟΥ!»
