Στο πολύ κατατοπιστικό ρεπορτάζ του δημοσιογράφου των “Χ.Ν.” για τα σπήλαια σωτηρίας στα Χανιά, έχω να προσθέσω κι εγώ πως πραγματικά στα ηρωικά χρόνια από την Τουρκοκρατία μέχρι και τον Εμφύλιο, σε εκατοντάδες σπήλαια των Χανίων κατέφευγαν κυνηγημένοι ή για προστασία, από πολεμικές επιχειρήσεις.
Επειδή αναφέρεται και στο σπήλαιο “Ανθρωπότρυπα” που βρίσκεται μεταξύ Πλατανιά και Αγίας Μαρίνας και την ονομασία του μάλλον έλαβε από το γεγονός που αναφέρεται στη συνέχεια, ας σημειωθεί ότι, κατά την πρώτη εξερεύνησή του το 1968 από την Ελληνική Σπηλαιολογική Εταιρία, βρέθηκε και το χάραγμα που αναφέρω.
Σ’ έναν βράχο, στο εσωτερικό του σπηλαίου κάτω από τη φωτεινή δέσμη του προβολέα ενός σπηλαιολόγου αποκαλύφθηκαν λίγες λέξεις σκαλισμένες με αιχμηρό όργανο:
ΠΟΛHΤHΚΟΙ ΔΡΑΠΕΤΕΣ ΓΑΥΔΟΥ 1933 ΕΚΑΤΟΙΚΕΣΑΝ
Σ’ αυτό το σπήλιο όπως φανερώνει η επιγραφή ευρήκαν καταφύγιο πολιτικοί εξόριστοι που είχαν εξαποστείλει να ζήσουν υπό περιορισμό στο πιο μακρινό σημείο της Ελλάδας προς νότο, στο ακριτικό νησί της Γαύδου. Δεν έγραψαν τα ονόματά τους για τον φόβο μήπως αναζητηθούν, αν την περίοδο εκείνη γινόταν αντιληπτή η γραφή, αλλά άφησαν εκεί αυτό το χάραγμα σαν ένα μνημείο μικρό για τον γολγοθά τους, σαν ένα αφιέρωμα ευγνωμοσύνης προς το σπήλαιο που τους προφύλαξε, άγνωστο για πόσο χρονικό διάστημα. Μόνο ένας Θεός γνωρίζει πώς δραπέτευσαν από το ακριτικό νησί, πώς πέρασαν τη θάλασσα του Λιβυκού, για να φθάσουν στα κρητικά παράλια, και πώς από εκεί, ακολουθώντας την ίδια περίπου πορεία του Οσίου Ιωάννη του Ερημίτη, έφθασαν στην περιοχή των Χανίων. Ούτε τι απέγιναν και αν ποτέ έφθασαν στα σπίτια τους, που ασφαλώς θα ήταν κάπου στην Ηπειρωτική Ελλάδα.
