H χρησιμότητα της «άχρηστης» Κοινωνιολογίας στην εποχή του κορωνοϊού

….και η άκαιρη κατάργησή της

Αν και το φαινόμενο της πανδημίας του κορωνοϊού δεν έχει ακόμη εκλείψει, έχει ήδη επιφέρει σημαντικές αλλαγές και δυσάρεστες επιπτώσεις σε παγκοσμιοτοπικό επίπεδο κι έχει επιβεβαιώσει ότι ζούμε πλέον σε μια κοινωνία υψηλού ρίσκου και διακινδύνευσης.

Ηπεριφρούρηση της δημόσιας υγείας, ως μη εμπορεύσιμο αγαθό, από το χρόνια υποβαθμισμένο δημόσιο σύστημα υγείας όχι μόνο στη χώρα μας αλλά και στις περισσότερες δυτικές χώρες που βρέθηκαν απροετοίμαστες για μια τέτοια υγειονομική κρίση, έχει επίσης ανατρέψει πολλές ιδεολογικές εμμονές σε σχέση με τη «δικτατορία της αγοράς» και την απαξίωση του δημόσιου τομέα. Ο αναγκαστικός εγκλεισμός ως ένα σημαντικό πείραμα με ποικίλες επιπτώσεις και αντιδράσεις έδωσε την ευκαιρία εκτός των άλλων για αναστοχασμό, αξιολόγηση και ανατροπή προσωπικών, κοινωνικο-πολιτικών και ιδεολογικών βεβαιοτήτων.
Μια τέτοια ανατροπή είναι και η χρησιμότητα της «άχρηστης» Κοινωνιολογίας, η οποία τον περασμένο Απρίλιο εν μέσω της πανδημίας του Κορωνοϊού και του πρωτοφανούς εγκλεισμού στη χώρα μας, καταργήθηκε ως πανελλαδικά εξεταζόμενο μάθημα από το Υπουργείο Παιδείας χωρίς αιτιολόγηση στο πολυνομοσχέδιο με τίτλο «Αναβάθμιση του Σχολείου…» (!). Η κατάργηση αυτή του μαθήματος της Κοινωνιολογίας σε έκτακτες συνθήκες εγκλεισμού, που φαίνεται να ήταν πολιτικο-ιδεολογικά προγραμμένη, υποδηλώνει και μια απαξίωση της επιστήμης της Κοινωνιολογίας ως «άχρηστη» με αγοραία κριτήρια, και επιφέρει αντικειμενικά και μια υπονόμευση στη λειτουργία αλλά και στο μέλλον των τεσσάρων πανεπιστημιακών τμημάτων Κοινωνιολογίας που χρηματοδοτεί ο έλληνας φορολογούμενος.
Όμως ο χρόνος της κατάργησης της Κοινωνιολογίας εν μέσω της πρωτοφανούς αυτής κρίσης έρχεται σε πλήρη αντίθεση με τη διεθνώς πασιφανή χρησιμότητά της για τη διερεύνηση των κοινωνικών επιπτώσεων της πανδημίας, που έχει διευρύνει ασύμμετρα τις υπάρχουσες κοινωνικές ανισότητες και απειλεί εκτός από την οικονομία, την κοινωνική συνοχή, αλλά και τις ελευθερίες και τη δημοκρατία.
Πράγματι, ποια επιστήμη εκτός από την Κοινωνιολογία (και ευρύτερα τις κοινωνικές επιστήμες), με δεδομένη την κοινωνική προσδιοριστία της πανδημίας αλλά και της έννοιας του υγιούς και ασθενούς, απορρίπτοντας την ψευδοεπιστήμη και συνομωσιολογία, αλλά και τον ρατσισμό και την ξενοφοβία, μπορεί να δώσει επιστημονικά τεκμηριωμένες απαντήσεις στα παρακάτω ενδεικτικά ερωτήματα :
Εκτός από τις στατιστικές του θανάτου και των κρουσμάτων του ιού, ποια είναι τα πραγματικά στατιστικά δεδομένα των υπόλοιπων κοινωνικών θυμάτων της πανδημίας (άνεργοι, φτωχοί, ηλικιωμένοι, κλπ.) διεθνώς και στη χώρα μας, με βάση την οικογενειακή κατάσταση, ηλικία, εκπαίδευση, επάγγελμα, εισόδημα, φύλο, φυλή, θρησκεία /κουλτούρα, τόπο κατοικίας, κ.αλ.;
Πως αναλύονται τα κοινωνικά αυτά δεδομένα και ποιές πολιτικές προτάσσονται να εφαρμοστούν βραχυ-μεσο και μακροπρόθεμα και με ποιο κόστος;
Ποιες είναι οι επιπτώσεις της κρίσης αυτής στην οικογένεια, εργασία, εκπαίδευση, ψυχαγωγία, στον αθλητισμό, στις τέχνες και στον πολιτισμό;
Συνακόλουθα, ποιες είναι οι αρνητικές και θετικές διαστάσεις της τηλε- εκπαίδευσης, τηλε-εργασίας, τηλε-διασκέδασης και της κοινωνικής αποστασιοποίησης, ιδίως αν αυτές μονιμοποιηθούν;
Πως ενδυναμώνονται οι τελευταίας τεχνολογίας μηχανισμοί ελέγχου και παρακολούθησης από κυβερνήσεις και εταιρείες με πρόφαση τη δημόσια υγεία σε βάρος των ελευθεριών και της δημοκρατίας;
Μια τεκμηριωμένη κοινωνική έρευνα και ανάλυση είναι συνήθως πολυπαραγοντική και δεν βασίζεται μόνο σε μια θεώρηση, π.χ. τη μαρξιστική. Μπορεί επίσης να βασιστεί και σε άλλες θεωρήσεις, όπως στη Βεμπεριανή, Παρσόνια, ακόμα και στη μεταμοντέρνα θεώρηση. Κλασικοί και σύγχρονοι κοινωνικοί αναλυτές απο διάφορες κοινωνιολογικές σχολές συμβάλλουν στην κατανόηση της μεταμοντέρνας κοινωνίας της διακινδύνευσης και βιοπολιτικής, και η κοινωνία της πανδημίας τώρα και μετά χρειάζεται όχι μόνο εμβόλια αλλά και ενεργούς πολίτες με κριτική σκέψη την οποία καλλιεργεί η κοινωνιολογική γνώση και ανάλυση.
Δεν υπερασπιζόμαστε εδώ βέβαια ένα μάθημα απομνημόνευσης δυσνόητων κοινωνιολογικών όρων, αλλά μια «ζωντανή» κοινωνιολογία συνειδητοποίησης του εγώ με το εμείς μέσα στο συγκεκριμένο κοινωνικό πλαίσιο.
Τέλος, διαβεβαιώνουμε τους καλοπροαίρετους και ιδίως τους γονείς των αποφοίτων Κοινωνιολογίας ότι όπως δείχνουν οι σχετικές μας έρευνες γι αυτούς: α. οι περισσότεροι από όσους-ες κάνουν μεταπτυχιακές σπουδές στο εξωτερικό, διαπρέπουν και εργάζονται εκεί σε σχετικούς κοινωνιολογικά τομείς, β. η πλειοψηφία των αποφοίτων μας εδώ ετερο-ααπασχολείται, αφού δεν έχουν στην πράξη αναγνωριστεί τα επαγγελματικά τους δικαιώματα και η χρησιμότητά τους. Όμως η ετεροαπασχόληση αυτή δεν είναι τελικά αρνητική αφού αντανακλά ευελιξία και λιγότερη ανεργία, σε αντίθεση με μακροχρόνια ανέργους πτυχιούχους άλλων επιστημών που επιζητούν απασχόληση μόνο στο αντικείμενό τους, γ. συμμετέχουν περισσότερο από άλλους πτυχιούχους σε εθελοντικές ομάδες της κοινωνίας πολιτών, αλλά και το κυριότερο δ. οι περισσότεροι απόφοιτοί μας είναι εξοπλισμένοι με κοινωνιολογική γνώση και αντίληψη που τους βοηθά προσωπικά και συλλογικά να αγωνίζονται αισιόδοξα όχι μόνο για την επιβίωση και αποκατάστασή τους, αλλά και για μια καλύτερη και κοινωνικά υγιέστερη κοινωνία, με αξιοκρατία, αλληλεγγύη και δημοκρατία, κατανοώντας τα πραγματικά αίτια της κατάργησης της κοινωνιολογίας…