Στις 5 Απριλίου του 1903 ο Rainer Maria Rilke, κατά την διαμονή του στην πόλη Viareggio κοντά στην Pisa της Ιταλίας, έστειλε ένα γράμμα σε έναν νέο ποιητή εν ονόματι Franz Xaver Kappus στον οποίο εξηγούσε πως η ειρωνεία αποτελεί ένα από τα επικίνδυνα χαρακτηριστικά της ανθρώπινης συμπεριφοράς, εχθρός της ποίησης.
Στην αναφορά του αυτή, ή καλύτερα ας πούμε, στην καθοδήγησή του αυτή, επιχειρηματολόγησε ότι αν την ιδιότητα αυτή την έχει κάποιος έμφυτη και συνεπώς δεν μπορεί να την αποφύγει, υπάρχει δυνατότητα να την καλλιεργήσει κατά τρόπο χρήσιμο γι’ αυτόν. Αν το επιθυμεί βέβαια…
Κατά την πάγια ασεβή μου τακτική, προσαρμόζω το κείμενο όχι στις συνέπειες της ειρωνείας στην γραφή των ποιητών, – θέμα που απασχόλησε τον R.M.Rilke- αλλά αντίθετα, στην πολιτική και κοινωνική αντιμετώπιση των πραγμάτων από εκείνα τα όντα που ονομάζονται άνθρωποι.
Τα εξαγόμενα της επιστολής αυτής, προσαρμοσμένα στην πολιτική και κοινωνική κριτική των ανθρώπων, έχουν ως εξής:
Η ειρωνεία είναι μια συνηθισμένη και υπαρκτή ανθρώπινη συμπεριφορά. Κάποιες στιγμές θα πρέπει να ντρεπόμαστε γι αυτήν και κάποιες όχι.
Εάν δεν την αφήνουμε να μας κυριέψει τότε δεν πρέπει να ντρεπόμαστε γι’ αυτήν, ιδίως την ώρα που προσπαθούμε να κρίνουμε τους τρίτους για τις πολιτικές ή κοινωνικές του συμπεριφορές και στερεύουν τα επιχειρήματά μας. Σε αυτές τις περιπτώσεις την μεταχειριζόμαστε με αγνότητα και έτσι μένει αγνή και αυτή.
Στην περίπτωση όμως που νιώθουμε πως μας τραβάει ακαταμάχητα και φοβόμαστε πως ολοένα και περισσότερο δενόμαστε μαζί της, τότε πρέπει να στραφούμε – κατά τον Rilke -, προς τα Μεγάλα και Βαθυσήμαντα. Τότε η ειρωνεία μπροστά τους θα μοιάζει ταπεινή και έρημη. Όταν αναζητάμε στο βάθος των πραγμάτων τότε θα πρέπει να ξέρουμε πως εκεί δεν συχνάζει η ειρωνεία.
Αν όμως αυτή μας ακολουθήσει στο χείλος του Μεγάλου και του Βαθυσήμαντου τότε δύο τα ενδεχόμενα:
Ή θα πέσει σα λέπι από πάνω μας (που θα πει πως ήταν τυχαία και πρόσκαιρη) ή (αν μας είναι αληθινά έμφυτη) θα σφυρηλατηθεί μοναχή της σ’ ακριβό εργαλείο και θα γίνει ένα από τα μέσα, με τα οποία θα διαμορφώσετε τον ορθό κριτικό κοινωνικό και πολιτικό λόγο.
Η παραπάνω επιστολή όπως προσαρμόστηκε (από ασέβεια μου) στον πολιτικό και κοινωνικό λόγο αντί στην ποιητική γραφή που αναζητούσε ο Rilke παρουσιάζεται στο βιβλίο «Γράμματα σ’ ένα νέο ποιητή» σε μετάφραση του Μάριου Πλωρίτη, εκδόσεις ΙΚΑΡΟΣ (σελ 25-26)
Χανιά, 15 Μαρτίου 2020
E – mail: eurohania@yahoo.gr
