[Ο ΔΙΑΣΗΜΟΣ αναλυτής διεθνών θεμάτων, πολυβραβευμένος Αμερικανός δημοσιογράφος Τόμας Φρίντμαν (Thomas L. Friedman, 1953-), διαπιστώνει ότι η ανθρωπότητα βρίσκεται στο έλεος άστοχων πολιτικών: η σύγχρονη Πανδώρα έχει μπροστά της δυο μισοανοιγμένα κουτιά:
“Το ένα ονομάζεται “τεχνητή νοημοσύνη” και συνοψίζεται στα παραδείγματα των ChatGPT, Bard και AlphaFold, που μαρτυρούν την ικανότητα της ανθρωπότητας να κατασκευάσει για πρώτη φορά με τρόπο θεϊκό κάτι που πλησιάζει τη γενική νοημοσύνη… Το άλλο κουτί ονομάζεται “κλιματική αλλαγή” και με αυτό εμείς, οι άνθρωποι οδηγούμαστε για πρώτη φορά με έναν τρόπο θεϊκό από τη μία κλιματική εποχή στην άλλη! Έως τώρα, αυτή η δύναμη οφειλόταν σε μεγάλο βαθμό στις φυσικές δυνάμεις που κάνουν τη Γη να γυρίζει γύρω από τον Ήλιο>…”]
ΑΓΝΟΟΥΜΕ προς το παρόν τι μας επιφυλάσσει η απελευθέρωση του πρώτου “κουτιού”. Όμως, του δεύτερου τις συνέπειες τις ζούμε έντονα κάθε μέρα· τελευταία και με «βόμβες μαζικής περιβαλλοντικής καταστροφής» (πόλεμος στην Ουκρανία, Χερσώνα-”νέο Τσερνόμπιλ”)
… ΑΝΕΚΑΘΕΝ, η με τη βία των όπλων κατάκτηση περιοχών του πλανήτη είχε, πλην της εξολόθρευσης των κατοίκων, φυσικές καταστροφές. Η ενεργειακή εκμετάλλευση της γης με τις λεγόμενες βιομηχανικές επαναστάσεις και τις κάθε είδους εξορύξεις, μάλλον φτάνει στο τέλος της. Το χειρότερο από όλη αυτήν την ιστορία είναι η ανατροπή της ισορροπίας ανάμεσα στη φύση και τον άνθρωπο. Η δήθεν “ανάπτυξη” που επιδιώκεται, μάλιστα αενάως, προβάλλεται ως σύγχρονος πολιτισμός! Αλλά, οι σημερινοί άνθρωποι των μεγαλουπόλεων, με το να μη έχουν οποιαδήποτε σχέση με τη φύση, έγιναν “πλουσιότεροι” σε ψυχοσωματικές ασθένειες και πιο ευάλωτοι σε πανδημίες. Επιπλέον, θεωρούν εχθρική τη φύση, εκμεταλλεύσιμη τη γη και μοναδική ανεξάντλητη πηγή πλούτου τη θάλασσα.
ΕΤΣΙ, αγνοώντας το ιερό σώμα της φύσης, περιφρονώντας τη συνύπαρξη στοιχείων και όντων με το θείο και μη αποδεχόμενοι την κοινή μοίρα όλων μας-το θάνατο, δεν είμαστε άραγε στο πεδίο της αρχαίας “ύβρεως”; Κι ας έχουν τονιστεί τα παραπάνω, με περισσή γλαφυρότητα πριν 170 χρόνια, σε επιστολή του μεγάλου αρχηγού Seattle, φυλής Αμερικανών Ερυθροδέρμων (ομώνυμης σήμερα περιοχής της Ουάσιγκτον). Η επιστολή αποτελεί ύμνο στον πρωτόγονο αλλά αγνό φυσικό κόσμο, στον οποίο βασίλευε η αρμονία. Δεν παύει δε να είναι και ένα κατηγορώ κατά του δυτικού “πολιτισμού” που βασίζεται στην απληστία και το κέρδος. Δυστυχώς τα λύτρα της βουλιμίας των ελαχίστων που έχουν στα χέρια τους την οικονομική και πολεμική δύναμη του πλανήτη, πληρώνουμε όλοι-και θα πληρώνουμε ακριβά εφεξής:
“ΑΦΟΥ σε κανένα δεν ανήκει η φρεσκάδα του αέρα και το στραφτάλισμα του νερού, πώς μπορείτε εσείς να τα αγοράσετε; Κάθε κομμάτι αυτής της γης είναι ιερό για το λαό μου. Κάθε αστραφερή πευκοβελόνα, κάθε αμμώδης λόφος, κάθε ομίχλη στα ανήλιαγα δάση μας, κάθε ξέφωτο και κάθε βόμβος εντόμου είναι εξαγνισμένοι χώροι μνήμης και εμπειρίας του λαού μου. Ο χυμός που κυλάει στις “φλέβες” των δέντρων κουβαλάει τις μνήμες του ανθρώπου της φυλής μου.[σ.σ. και κάθε ανθρώπου *]
ΑΠΟΤΕΛΟΥΜΕ κομμάτι αυτής της γης και η γη αυτή μας ανήκει. Τα μυρωμένα λουλούδια είναι οι αδερφές μας! Το ζαρκάδι, το άλογο, ο περήφανος αετός, είναι τ’αδέρφια μας. Οι άγριες κορυφογραμμές των βουνών, οι οσμές των λιβαδιών, η ζεστασιά του σώματος των πόνεϊ και του ανθρώπου-όλα ανήκουν στην ίδια οικογένεια.
ΕΤΣΙ, όταν ο μεγάλος αρχηγός της Washington μάς στέλνει μήνυμα ότι θέλει ν’ αγοράσει τη γη μας, ζητάει πολλά από μας (..) Αλλά, αυτή η γη είναι ιερή για μας. Το λαμπερό νερό που τρέχει στα ρυάκια και στους ποταμούς δεν είναι απλώς νερό· αν σας πουλήσουμε τη γη μας, να θυμάστε πάντα πως αυτή είναι ιερή.
ΞΕΡΟΥΜΕ ότι ο λευκός άνθρωπος δεν καταλαβαίνει τον τρόπο ζωής μας. Ένα κομμάτι γης γι αυτόν είναι ίδιο με οποιοδήποτε άλλο, γιατί είναι ένας ξένος που έρχεται τη νύχτα και παίρνει απ’ τη γη μας ό,τι του χρειάζεται. Η γη δεν είναι αδερφός του, αλλά εχθρός του, και όταν την κατακτάει πάει παρακάτω. Αφήνει πίσω τους τάφους των προγόνων του, χωρίς να νοιάζεται. Αρπάζει τη γη από τα παιδιά της και δεν νοιάζεται. Οι τάφοι, η γενέθλια γη των παιδιών του λησμονούνται. Συμπεριφέρεται στη γη και τον ουρανό σαν να’ ναι πράγματα που αγοράζονται, λεηλατούνται και πουλιούνται-σαν να’ ναι πρόβατα ή χάντρες. Η απληστία του θα καταβροχθίσει τη γη και θα αφήσει πίσω της μια έρημο.
ΔΕΝ ΞΕΡΩ. Οι τρόποι ζωής μας είναι διαφορετικοί. Η όψη των πόλεών σας πονάει τα μάτια μας. Αλλά ίσως αυτό συμβαίνει γιατί ο ερυθρόδερμος θεωρείται άγριος και δεν καταλαβαίνει. Δεν υπάρχει ήσυχο μέρος στις πόλεις του λευκού ανθρώπου. Κάποια γωνιά για να αφουγκραστείς τον ερχομό της Άνοιξης, το ξεδίπλωμα των φύλλων των ή το θρόισμα των φτερών ενός εντόμου. Και τι θα πει ζωή, όταν ο άνθρωπος δεν μπορεί ν’ ακούσει το κρώξιμο του νυχτοπουλιού ή τις κουβέντες που ανοίγουν τα βατράχια γύρω από τη λίμνη τη νύχτα;
Η ΦΥΛΗ μου προτιμάει τον απαλό ήχο του αγέρα που κάνει την επιφάνεια της λίμνης να κυματίζει. Αλλά και τη μυρουδιά του ιδιου καθαρισμένου από μια μεσημεριάτικη μπόρα αγέρα που παίρνει το άρωμα των κουκουναριών. Ο αέρας είναι πολύτιμος, γιατί όλα τα όντα μοιράζονται την ίδια ανάσα -το θηρίο, το δέντρο, ο άνθρωπος, όλα μοιράζονται την ίδια αναπνοή.
ΚΙ ΕΣΕΙΣ, οι λευκοί, δεν μπορείτε να ξεφύγετε από την κοινή μας μοίρα. Ίσως πιο σύντομα από τις άλλες φυλές. Μολύνετε την κατοικία σας και θα πνιγείτε μια νύχτα από τα ίδια τα σκουπίδια σας. Αν είμαστε αδέλφια ή όχι, θα το δούμε. Υπάρχει κάτι που εμείς γνωρίζουμε και που οι λευκοί πιθανόν να ανακαλύψουν κάποια μέρα: ο Θεός μας είναι ο ίδιος με το δικό σας. Πιστεύετε πως σας ανήκει κι Αυτός, όπως επιθυμείτε τη γη μας; Είναι αδύνατο! Ο Θεός είναι Θεός των ανθρώπων και η αγάπη του είναι ίδια, τόσο για τον ερυθρόδερμο όσο και για τον λευκό. Η γη Του είναι ανεκτίμητη και η καταστροφή της σημαίνει περιφρόνηση του ίδιου του Δημιουργού της” (9-6-23)
*Με αφορμή την παγκόσμια ημέρα περιβάλλοντος (5-6-23) που συνέπεσε εφέτος με τη γιορτή του Αγίου Πνεύματος.
ΣΗΜΕΙΩΣH:
-(1) Η αποσπασματική επιστολή (απόδοσή, από τα γαλλικά) είναι του Αρχηγού Seattle και απευθύνεται προς τον πρόεδρο των ΗΠΑ (1854-1855). Διασώθηκε στο Faber Book of Letters, έκδ. 1988. Αφορά στην εκχώρηση της γης του Seattle στην πολιτεία της Washington.
-(2) Στ.Γ. Κλώρης, “Τα παιδοπολίτικα-Από την απώλεια στην καταλλαγή” Χανιά, 2023, σ. 55:
“… Όμως εγώ, απορροφημένος από το ονειρικό ταξίδι μου, εκεί ανάμεσα στα κλαδιά της βελανιδιάς και έχοντας ορθάνοιχτα μάτια και αυτιά, άκουγα τώρα κι ένα άλλο, πολύ κοντινό μου τραγούδι που ερχόταν απ’ τους αόρατους χυμούς ζωής του δέντρου. Παρήγοροι ήχοι που με καταλάγιαζαν με μια γαλήνη άφατη. Με νανούριζαν. Μου’ λεγαν πως η ζωή συνεχίζεται χωρίς να φωνάζει· μόνο με τη ροή των χυμών της…”
