Πριν 60 χρόνια, τα κέντρα παραγωγής εσπεριδοειδών στον ελλαδικό χώρο ήταν τα Χανιά και η Άρτα, και ήταν γνωστή η ευµάρεια των κατοίκων στα πορτοκαλοχώρια του νοµού µας, οι κάτοικοι των χωριών αυτών µε άνεση σπούδαζαν τα παιδιά τους και έκαναν επενδύσεις στην οικοδοµική ανάπτυξη του νοµού µας και όχι µόνο.
Τότε στην εµπορία των εσπεριδοειδών σηµαντικό ρόλο έπαιζαν οι Ενώσεις Συνεταιρισµών που τώρα δεν υπάρχουν! Τις τελευταίες δεκαετίες νέες ζώνες εντατικής καλλιέργειας των εσπεριδοειδών αναπτύχτηκαν στην Πελοπόννησο, Θεσπρωτία και κυρίως Αιτωλοακαρνανία που έγιναν περιοχές ανταγωνιστικές των χανιώτικων εσπεριδοειδών κυρίως στις αγορές Αθηνών και Θεσσαλονίκης. Αυτές οι περιοχές έχουν το µεγάλο πλεονέκτηµα του µεγάλου κλήρου ανά παραγωγό (60 – 100 στρέµµατα), ενώ στα Χανιά ο συνήθης κλήρος είναι µέχρι 10 στρέµµατα. Επίσης
αυτές οι περιοχές είναι συνδεδεµένες µε την Εγνατία οδό την οποία διασχίζουν τα καµιόνια από τις Βαλκανικές και άλλες Ευρωπαϊκές χώρες για να πάρουν απευθείας την παραγωγή από αυτές τις ζώνες. Ενώ τα Χανιά είναι περικυκλωµένα από την θάλασσα!!
Με την κρίση διάθεσης των χανιώτικων εσπεριδοειδών, µια επίσκεψη µας σε αυτά τα χωριά είναι καταθλιπτική µε την οικονοµική φτώχεια ιδιαίτερα των αγροτών που δεν έχουν άλλο εισόδηµα εκτός από την γη. Η άποψη που έχουµε για την ευηµερία πρέπει να µετατοπιστεί από το προσωπικό επίπεδο σε πολιτική δυσλειτουργία και για να δανειστούµε τα λόγια του ιστορικού του πολιτισµού Μώρις Μπέρµαν «Το συνολικό εµπορικό περιβάλλον µιας παραγωγικής περιοχής επηρεάζει και τον διανοητικό κόσµο και την ψυχική διάθεση των κατοίκων της». Η οικονοµική κουλτούρα παράγει χρόνιους στρεσογόνους παράγοντες που υποµονεύουν την ευεξία µας µε τους σοβαρότερους τρόπους, µε διαρκώς αυξανόµενη ένταση τις τελευταίες δεκαετίες.
Προτάσεις για τη θλιβερή κατάσταση της εµπορίας των εσπεριδοειδών δεν γίνονται µε την αλλαγή ποικιλιών. Χρειάζεται σοβαρή ερευνά. για την ανακάλυψη των σκοτεινών δυνάµεων που ελέγχουν το εµπόριο εσπεριδοειδών.
*Ο Ευτύχιος Πρωτοπαπαδάκης είναι γεωπόνος
