H μάχη του Μορώνη

Με αφορμή την επέτειο της γιορτής της Μάχης της Κρήτης το 1941, θα ήθελα να καταθέσω προσωπικές εμπειρίες και βιώματα σχετικά με τη Μάχη του Μορώνη, κυρίως στο κομμάτι που αφορά τη Σούδα και τα Τσικαλαριά. Έχουν επικρατήσει ανακριβείς πληροφορίες από ιστορικούς και γι’ αυτό το λόγο, επιθυμώ να διευκρινίσω κάποια πράγματα και να διαφωτίσω τις επόμενες γενιές.
Σύμφωνα λοιπόν με αυτά που βίωσα, οι Νεοζηλανδοί στρατιώτες συνέχισαν την μάχη που είχαν ήδη ξεκινήσει 18 παλικάρια από την Κύπρο και τα οποία είχαν επιστρατευτεί από τον Αγγλικό στρατό. Αυτοί οι 18 για να προστατεύσουν τους 4 χιλιάδες Νεοζηλανδούς που είχαν παγιδευτεί στη Σούδα και δεν μπορούσαν να έρθουν τα αντιτορπυλικά να τους περισυλλέξουν.
Ενώ, λοιπόν, οι Νεοζηλανδοί είχαν εγκλωβιστεί στο λιμάνι της Σούδας, οι Γερμανοί ελεξιπτωτιστές επιχείρησαν να τους περικυκλώσουν στις περιοχές ανάμεσα σε Τσικαλαριά και Σούδα. Για καλή τους τύχη όμως, ένας Άγγλος συνταγματάρχης αντιλήφθηκε γρήγορα τις προθέσεις τους και από το στρατηγείο του που βρισκόταν στην σπηλιά του Τζούγκαρη, έδωσε εντολή στα παλικάρια από την Κύπρο να διατηρήσουν την άμυνα στον ποταμό Μορώνη και να μην επιτρέψουν στους Γερμανούς να υλοποιήσουν τα σχεδιά τους. Τα παλικάρια αυτά από την Κύπρο είχαν ως επικεφαλής τον επιλοχία Γεωργίου. Επίσης, στην ομάδα αυτή άνηκε ο λοχίας Μιχαήλ καθώς και 2 δεκανείς, 14 στρατιώτες και πολλούς ακόμα ντόπιους των οποίων η ταυτότητα παραμένει άγνωστη.
Κατάφεραν, λοιπόν, με αυτοθυσία και αυταπάρνηση να κρατήσουν σε απόσταση ασφαλείας τους Γερμανούς αλεξιπτωτιστές. Και ενώ ακόμα ήταν σε εξέλιξη η μάχη, συνειδητοποιούν ότι εξαντλούνται τα πολεμοφόδια.
Τότε, πέντε μικρά παιδιά από την Σούδα, ο Αντώνης ο Κοκάκης, ο Στράτος ο Φίρμας, ο Μιχάλης Μπυράκης, ο Γιώργος Κακκογιάννης και ο Ρούσιος κατέβηκαν από τα Τσικαλαριά στην περιοχή της μάχης, προκειμένου να δουν τι συμβαίνει. Ο επιλοχίας Γιώργος τα παρακάλεσε να βοηθήσουν παρέχοντας εφόδια (όπως παγούρια με νερό και σφαίρες). Αμέσως μετά, τα παιδιά με προθυμία έτρεξαν στις σπηλιές Μακαρέλα που αποτελούσαν καταφύγια των ‘Αγγλων και άρπαξαν παλάσκες με σφαίρες και παγούρια με νερό. Ετσι, η ομάδα των Κυπρίων κατάφερε να εφοδιαστεί εκ νέου. Παρ’ όλα αυτά, τα εφόδια δεν επαρκούσαν για να καλύψουν τις ανάγκες της μάχης για μεγάλο χρονικά διάστημα. Γι’ αυτόν ακριβώς τον λόγο, τα παιδιά πήγαν αυτή την φορά στην σπηλιά του Τζούγκαρη, όπου βρίσκόταν ο Άγγλος διοικητής με τους αξιωματικούς και τους ενημέρωσαν για την δεινή θέση στην οποία είχαν περιέλθει τόσο οι Κύπριοι όσο και οι Νεοζηλανδοί .
Με βάση τα δεδομένα αυτά, ο Άγγλος συνταγματάρχης διέταξε δύο λόχους στρατιωτών να πλαισιώσουν τους μαχόμενους αντρες. Η μάχη συνεχίστηκε έως αργά το βράδυ ώσπου έφτασαν τα αντιτορπυλικά που περίμεναν οι Νεοζηλανδοί τους παρέλαβαν, και τους φυγάδεψαν στην Αλεξάνδρεια που ήταν ο αρχικός προορισμός τους.
Οι 14 ήρωες Κύπριοι με τους υπόλοιπους στρατιώτες επέστρεψαν στα Τσικαλαριά και από ΄κει πεζοί μέσω των Λευκών Ορέων έφτασαν στα Σφακιά απ’ όπου αποβιβάστηκαν σε αντιτορπυλικά και αναχώρισαν και αυτοί με την σειρά τους για την Αλεξάνδρεια.
Αυτή ήταν μια άγνωστη πτυχή της ιστορικής περιόδου της Μάχης της Κρήτης με πρωταγωνιστές 18 Κυπραίους και 5 Κρητικούς από την Σούδα που συνέβαλαν καθοριστικά στη φυγάδευση και διάσωση πολλών Νεοζηλανδών και Άγγλων στρατιωτών. Είναι ένα κομμάτι της ιστορίας της Μάχης της Κρήτης που παραμένει άγνωστο σε πολλούς αλλά που, όμως, αποτελεί βίωμα για κάποιους που θα ήθελαν να το μοιραστούν και να το μεταλαμπαδεύσουν σαν γνώση του παρελθόντος και εμπειρία ζωής.