1. Ο δρόμος της εξόδου
Αν υπάρχει μια γενική συνισταμένη στο σημερινό χάος της ελλαδικής πραγματικότητας, αυτή συνίσταται στον κοινό πόθο όλων των Ελλήνων και στις υποσχέσεις των πολιτικών για τελική έξοδο από την κρίση.
Πέρα από τον πολιτικό, τον δημοσιογραφικό και τον δημοσκοπικό λόγο έρχεται η επιστήμη της Κοινωνιολογίας να συμπυκνώσει θέσεις και προτάσεις και να καταλήξει σε συνολικά συμπεράσματα.
Το πλέον συνολικό και εποπτικό συμπέρασμα, το οποίο μπορεί να εξαχθεί, περικλείεται στη λέξη “αναδιάρθρωση”.
Ομως η αναδιάρθρωση, ως κλειδί το οποίο ανοίγει την πύλη της εξόδου, δεν αποτελεί μια μεμονωμένη πράξη, αλλά ένα ολοκληρωμένο σύστημα ενεργειών, οι οποίες εκτείνονται σε τρία επίπεδα:
α. Την οικονομική αναδιάρθρωση.
Περιλαμβάνει την αναδιαμόρφωση του χρέους (δημοσιονομική αναδιάρθρωση) και την αναδιάρθρωση της ελληνικής οικονομίας, ώστε αυτή να είναι πρώτα παραγωγική και μετά και ανταγωνιστική.
Μέσα από την παραγωγικότητα η ελληνική οικονομία θα αποκτήσει την ικανότητα να είναι ανταγωνιστική στη διεθνή αγορά, όχι το αντίθετο, δηλ. μέσω της εσωτερικής υποτιμήσεως και της συρρικνώσεως του λαϊκού εισοδήματος και της εσωτερικής ζητήσεως, όπως το επιδιώκουν τα μέτρα λιτότητας των μνημονίων, πετυχαίνοντας τελικά τα αντίθετα αποτελέσματα.
β. Την πολιτική αναδιάρθρωση. Η πολιτική αναδιάρθρωση περιλαμβάνει: την αναθεώρηση του Συντάγματος, την καθιέρωση πλαισίου ουσιαστικού ελέγχου του πολιτικού συστήματος της χώρας και αναβαθμίσεως της κοινοβουλευτικής ζωής του τόπου μας.
Δυστυχώς στην πατρίδα μας η δημοκρατία ταυτίζεται με την κομματοκρατία και η κομματοκρατία με το πελατειακό σύστημα, το οποίο μετατρέπει τις δημόσιες υπηρεσίες σε παραμάγαζο της εξουσίας.
Το συμπέρασμα είναι ότι η πολιτική αναδιάρθρωση θα ολοκληρωθεί μόνο εάν καθιερωθεί τόσο συνταγματικά όσο και στην πολιτική πρακτική η αρχή του πλήρους διαχωρισμού του κρατικού μηχανισμού από την εκτελεστική εξουσία και τα κόμματα.
Ανάπτυξη χωρίς αξιοκρατία, διαφάνεια, προγραμματισμό και υψηλό επίπεδο εκπαιδεύσεως δεν μπορεί να υπάρξει. Γιατί αλήθεια η τρόικα δεν πιέζει καθόλου γι’ αυτά τα θέματα, αλλά επιβάλλει μόνο εισπρακτικά και νεοφιλελεύθερα μέτρα;
γ. Την αναδιάρθρωση της έννοιας του πολίτη.
Ο Ελληνας πολίτης, δηλ. κάθε ένας από εμάς, αντιπροσωπεύει τρεις ιδιότητες:
γ.α. Είναι πολιτικό υποκείμενο. Δηλ. είναι μέλος της ελλαδικής κοινωνίας και μέλος της πολιτικής κοινότητας, της “Εκκλησίας του Δήμου”, του εκλογικού σώματος των Ελλήνων ψηφοφόρων, οι οποίοι, κατά το Σύνταγμα, αποτελούν τον “Λαό”, την ανώτατη εξουσία του κράτους, από την οποία πηγάζουν όλες οι άλλες εξουσίες και ο οποίος καλείται να εκλέγει κάθε φορά την κυβέρνηση, αλλά και να την ελέγχει.
γ.β. Είναι πολιτισμικό υποκείμενο, διότι είναι φορέας του ελληνικού πολιτισμού. Είναι ο ζωντανός Homo hellenicus, ο συνεχιστής του διαχρονικού ελληνικού πολιτισμού και ο θεμελιωτής του ελληνικού μέλλοντος.
γ.γ. Είναι ανθρωπολογικό υποκείμενο. Είναι άνθρωπος, εκπρόσωπος του ανθρώπινου είδους. Ως άνθρωπος, ο Ελληνας, με τον τεράστιο πολιτισμό που διαθέτει, πρέπει όχι μόνο να τιμά το ανθρώπινο γένος με την ανθρωπιά του, αλλά και κάτι παραπάνω: να αποτελεί πρότυπό του.
2. Συμπεράσματα
Τρία είναι τα συμπεράσματα, στα οποία μπορούμε να καταλήξουμε:
α. Η αναδιάρθρωση είναι προϋπόθεση της βιωσιμότητας. Αρα το ζητούμενο της βιωσιμότητας δεν αφορά μόνο το χρέος. Γι’ αυτό πρέπει να μιλάμε για 4 ανάγκες βιωσιμότητας: βιωσιμότητα χρέους, βιωσιμότητα ελληνικής οικονομίας, βιωσιμότητα κοινωνίας και βιωσιμότητα ελληνισμού και ελληνικού πολιτισμού.
Οταν συνειδητοποιούμε τη συνολική διάσταση της βιωσιμότητας, αντιλαμβανόμαστε ότι το δημογραφικό πρόβλημα είναι πολύ πιο επικίνδυνο για το μέλλον του ελληνισμού από ό,τι το δημόσιο χρέος.
β. Ο Ελληνας, ο καθένας από εμάς, ως πολίτης, ως φορέας και αναπαραγωγός της ελληνικότητας και ως άνθρωπος, είναι ο κλειδούχος του ελληνικού μέλλοντος.
γ. Πρέπει να απαλλαγούμε από το δίλημμα ανάμεσα στην αισιοδοξία και την απαισιοδοξία. Αυτά που χρειάζεται είναι: γνώση του παρελθόντος, συνειδητοποίηση του παρόντος και σωστή διάγνωση των προβλημάτων, αποφασιστικότητα και συνεργασία. Τέλος χρειάζεται όραμα για το μέλλον. Το όραμα για την κοινωνία είναι ό,τι ο ήλιος για τη ζωή.
*καθηγητής
