“Όποιος μπορεί να λύσει τα προβλήματα του νερού αξίζει δύο βραβεία Νόμπελ: ένα για την ειρήνη και ένα για την επιστήμη’’.
John F. Kennedy (1917-1963), National Water Commission Hearings (1966).
Είναι ατυχές ότι μικρός αριθμός ερευνητών διεθνώς ασχολείται και ερευνά θέματα, που αφορούν την επίδραση της ποιότητας του πόσιμου νερού στον προσδόκιμο χρόνο ζωής των ανθρώπων. Αντίθετα, ιστορικά δεδομένα από τη Μινωική εποχή υποδεικνύουν ότι οι Μινωίτες είχαν εντρυφήσει στον καθαρισμό του πόσιμου νερού με απλές τεχνολογίες, όπως είναι οι δεξαμενές φυσικής καθίζησης στερεών, τα αμμόφιλτρα και τα κεραμικά φίλτρα (Dafner (1921). Αυτές οι τεχνολογίες και ιδιαίτερα αυτές της φίλτρανσης του νερού, βελτιώθηκαν περαιτέρω κατά την Κλασική περίοδο (Angelakis et al., 2020a). Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί το γνωστό φίλτρο του Ιπποκράτη (ca 456-325 π.Χ.) στο οποίο χρησιμοποιήθηκε ύφασμα ως κόσκινο για την απομάκρυνση κυρίως των ακαθαρσιών από το νερό που μεταφερόταν με υδραγωγεία (Eικ. 1). ΄Άλλο παράδειγμα είναι τα κεραμικά φίλτρα, που χρησιμοποιούταν στο Εμπόριο (Emporium), μια αρχαία Ελληνική και μετέπειτα Ρωμαϊκή αποικία στις ΒΑ ακτές της σημερινής Καταλονίας, της Ισπανίας. Επίσης στην Εικόνα 2 φαίνονται η δεξαμενή συλλογής και αποθήκευσης ομβρίων νερών και τα κεραμικά φίλτρα καθαρισμού του πόσιμου νερού στο Ασκληπιείο στο Εμπόριο, της Ισπανίας. Αυτά πιθανόν είναι τα πρώτα φίλτρα νερού αυτού του είδους, που χρησιμοποιήθηκαν διεθνώς. Ακόμη αναφέρεται ότι σε όλα τα Ασκληπιεία στον αρχαίο Ελληνικό κόσμο, πάνω από 400, απέδιδαν ιδιαίτερη μέριμνα στην ποιότητα του χρησιμοποιούμενου πόσιμου νερού (Angelakis et al., 2020b).
Η έναρξη αύξησης του προσδόκιμου χρόνου ζωής συμπίπτει σε μεγάλο βαθμό με την έναρξη χρήσης τεχνολογιών καθαρισμού και απολύμανσης του πόσιμου νερού. Π.x. η πρώτη δραστική μείωση των θανάτων από τυφοειδή πυρετό παρατηρήθηκε στη Φιλαδέλφεια των ΗΠΑ, μετά από διήθηση νερού και χλωρίωση σε όλη την πόλη, το 1912 και 1913, αντίστοιχα. Αξίζει να σημειωθεί ότι το προσδόκιμο ζωής στην Ελλάδα, κατά τη Μινωική Εποχή (περίπου 5000-3000 χρόνια πριν), ήταν λίγο λιγότερο από 30 χρόνια και στην Κλασική και την Ελληνιστική περίοδο (περίπου 2600– 2100 χρόνια πριν) λίγο πάνω από 30 χρόνια. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι ο Μέγας Αλέξανδρος (356-323 π.Χ.) που πέθανε σε ηλικία 33 χρόνων. Αργότερα, στο τέλος του 2ου Παγκοσμίου Πολέμου, το 1945 ήταν 45 χρόνια και από εκεί κι’ έπειτα παρατηρείται μια σημαντική αύξηση του προσδόκιμου χρόνου ζωής διεθνώς και φυσικά στην Ελλάδα. Σήμερα το προσδόκιμο όριο ηλικία ξεπερνά τα 82 χρόνια και προβλέπεται περαιτέρω αύξηση τα προσεχή χρόνια. Αυτή η αύξηση του προσδόκιμου ζωής οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στην ποιότητα του πόσιμου νερού και αναμφίβολα στα επιτεύγματα των ιατροβιολογικών επιστημών και τη βελτίωση των συνθηκών υγιεινής.
Σχετική βιβλιογραφία είναι:
1. Angelakis, A. N., Voudouris, K. S., and Tchobanoglous, G., 2020α. Evolution of Water Supplies in the Hellenic World Focusing on the Water Treatment and Modern Parallels. Water Supply 20 (3): 773-786, https://doi.org/10.2166/ws.2020.032.
2. Angelakis, A. N., Antoniou, G., Yapijakis, C., and Tchobanoglous G., 2020β. History of Hygiene Focusing on the Crucial Role of Water in the Hellenic Asclepieia (i.e., Ancient Hospitals). Water 12(3), 754: 1-17; https://doi.org/10.3390/w12030754
3. Defner, M., 1921. Late Minoan Water Treatment Device. Archaeological Newspaper no 78, Iraklion, Greece, DOI: 10.2166/ws.2016.200
