Σταγόνες Χανιώτικης Ιστορίας
Η πρώτη αναφορά για την παρουσία του σκάκι στα Χανιά είναι στον «Εσπερινό Ταχυδρόμο» (28/1/1930).
Ο δημοσιογράφος Γ. Σκληρός περιγράφει τις εντυπώσεις του από μια παρτίδα σκάκι που είδε στην πόλη ανάμεσα σε «[…]δύο κυρίους παχείς σοβαρούς και καλοφαγωμένους[…] Ήσαν χωρίς άλλο από εκείνους που ‘χουν πολλά λεπτά και λίγες ασχολίες[…]». Οι δύο παίκτες εκμεταλλευόμενοι τη λιακάδα του Γενάρη, μια αλκυονίδα ημέρα, δανείστηκαν ένα τραπέζι και δυο καρέκλες από το καφενείο της γειτονιάς τους και έστρωσαν ένα μουσαμά με πολύχρωμα τετραγωνάκια. Στη συνέχεια, άνοιξαν ένα κουτί με ξύλινες κατασκευές, οι οποίες «[…]άλλες είχαν το σχήμα αλόγου, άλλες πετεινού, άλλες πύργου, καθώς έλεγαν οι ίδιοι. Τα τοποθέτησαν πάνω στα τετραγωνάκια. Κι άρχισαν να τα κινούν[…]». Οι πολύ αργές κινήσεις προξένησαν εντύπωση στον αρθρογράφο, ο οποίος παρατήρησε: «[…] Μα η αλήθεια είναι ότι άρχισαν να μην τα κινούν. Κάθε ένα τέταρτο έκαναν μια μετακίνηση[…] Το παιχνίδι, καθώς μου ‘παν, λεγόταν σκάκι. Τα ξυλάκια χρωματισμένα άσπρα και μαύρα ήταν δυο στρατόπεδα, εχθρικά στρατόπεδα. Είχαν το βασιλιά, τους στρατούς των, πεζούς και καβαλαρέους, τα φρούριά τους. Και διεξάγετο μεταξύ των δυο στρατοπέδων μάχη[…] Μάχη όμως μεσαιωνική καθώς μεσαιωνικό είναι και το παιχνίδι[…] Παιχνίδι για τους τεμπέληδες είπα[…] παιχνίδι για ‘κείνη την παλιά εποχή του μεσαίωνα που υπήρχαν ένα σωρό κληρικοί, δούκες και βαρώνοι[…] Μα σήμερα, Θεέ μου, πόσο λίγοι έχουν τον καιρό να παίξουν σκάκι, που μια παρτίδα του τρώγει τρείς με τέσσερεις ώρες. Η εποχή μας είναι εποχή της ανάγκης, της κινήσεως[…]».
Το κείμενο φανερώνει έναν ξαφνιασμένο θεατή μιας παρτίδας σκάκι, ενός άγνωστου στο ευρύ κοινό παιχνίδι, το οποίο προκάλεσε μεγάλη, αλλά ταυτόχρονα και αρνητική εντύπωση. Ο σατιρικός σχολιασμός των παικτών (παχείς, καλοφαγωμένους, τεμπέληδες) συνυπάρχει με την περιγραφή του παιχνιδιού (πολύ αργό) και τη νοοτροπία του (παιχνίδι μια άλλης εποχής), σύμφωνα με τον αρθρογράφο. Ο δημοσιογράφος ανακαλεί τον μεσαίωνα και τις παραδόσεις του για να ερμηνεύσει το χρονοβόρο παιχνίδι, διότι η μάχη των δυο ξύλινων φιγούρων αφορά δύο μεσαιωνικά στρατόπεδα και όχι σύγχρονους στρατούς. Πάντως, το παιχνίδι καθιερώθηκε στα Χανιά μέσα στο 1930, καθώς εκείνη τη χρονιά ιδρύθηκε ο “Oμιλος Αντισφαίρισης Χανίων”, ο οποίος συμπεριέλαβε το σκάκι στις αθλητικές του δραστηριότητες.
* Ο κ. Αγησίλαος Κ. Αλιγιζάκης είναι ιατρός ορθοπεδικός, πολιτισμολόγος
