H πτητική ιδέα στην τοπική ιστορία μας και στην ποίηση του Ανδρέα Κάλβου (1792-1869)

ΟΙ ΠΡΑΞΕΙΣ ΠΟΙΗΤΩΝ ΣΗΜΕΡΑ ΕΙΝΑΙ ΑΦΙΕΡΩΜΕΝΕΣ ΣΤΗ ΜΝΗΜΗ ΤΟΥ ΠΑΤΕΡΑ ΜΟΥ ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ ΝΙΚ. ΧΟΥΡΔΑΚΗ (1931 – 2015) ΠΟΥ ΥΠΗΡΕΤΗΣΕ ΜΕ ΑΦΟΣΙΩΣΗ ΤΑ ΦΤΕΡΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΠΟΛΕΜΙΚΗΣ ΑΕΡΟΠΟΡΙΑΣ – ΣΤΟΥΣ ΗΡΩΙΚΩΣ ΠΕΣΟΝΤΕΣ ΕΛΛΗΝΕΣ ΑΕΡΟΠΟΡΟΥΣ – ΣΤΟ ΕΥΨΥΧΟ ΔΥΝΑΜΙΚΟ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΠΟΛΕΜΙΚΗΣ ΑΕΡΟΠΟΡΙΑΣ ΠΟΥ ΑΥΡΙΟ ΕΟΡΤΑΖΕΙ

7 ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ ΤΟΥ 2022 -ΠΡΑΞΕΙΣ ΠΟΙΗΤΩΝ και Παραμονή της εορτής του Αρχαγγέλου Μιχαήλ με τις μεγάλες πτέρυγες και το σπαθί, προστάτη της Ελληνικής Πολεμικής Αεροπορίας.
Σήμερα λοιπόν πολυτροπικά θα αγγίξουμε την ΠΤΗΤΙΚΗ ΙΔΕΑ που τόσα μα τόσα χρόνια είναι δοξαστικά παρούσα στον Χανιώτικο ουρανό! Υλοποιείται από ανώνυμους ήρωες που καθημερινά δίχως να δειλιάζουν μπροστά στον κίνδυνο , υπερβαίνουν τα ανθρώπινα μέτρα , τιμούν τη στολή τους , αγαπούν ξεχωριστά την πτητική τους φόρμα κι εφορμούν στους αιθέρες για μιαν Ιδέα και μια σημαία, την γαλανόλευκη ελληνική! Φυσικά δεν πρέπει να λησμονούμε και όλες τις υπόλοιπες ειδικότητες εδάφους , ζωτικά αναγκαίες για την πραγματοποίηση της ΠΤΗΤΙΚΗΣ ΙΔΕΑΣ! Θα ξεκινήσουμε πρώτα με μιαν παιδική ανάμνηση σχετική με την ΠΤΗΤΙΚΗ ΙΔΕΑ , θα μας βοηθήσει και η Τέχνη της Γλυπτικής κι ύστερα θα μας απογειώσει η ποίηση του Ανδρέα Κάλβου-Ιωαννίδη που αγάπησε και δόξασε την ΠΤΗΤΙΚΗ ΙΔΕΑ “Πετάει λοιπόν , όποιος τολμάει να πετάει!’’ (φράση του συγγραφέα Luis Sepulveda)

ΠΤΗΤΙΚΗ ΙΔΕΑ ΣΤΗ ΖΩΗ
ΚΑΙ ΣΤΗΝ ΤΕΧΝΗ
Αυτές τις μέρες ανάμεσα σε πλήθος αναμνήσεων που ανακαλώ στη μνήμη μου από την παιδική ηλικία μου , είναι και τα μαθήματα γεωγραφικού προσανατολισμού που έλαβα από τον πατέρα μου. Σε μια εβδομάδα κλείνουν επτά χρόνια από την αναχώρησή του για τους αιθέρες του επέκεινα και θα μοιραστώ μαζί σας μιαν ακριβή και τρυφερή μου ανάμνηση.Τον όρο ΠΤΗΤΙΚΗ ΙΔΕΑ τον συνάντησα στο μεγάλο αφιέρωμα της Ελληνικής Πολεμικής Αεροπορίας ‘’Με τα φτερά του Ίκαρου 1908-1998’’ και τον βρήκα εύστοχο, εξάλλου δόθηκε από λαμπρούς απόστρατους ιπταμένους που οπωσδήποτε γνωρίζουν σε όλες τις διαστάσεις της την αίσθηση της πτήσης, αλλά κυρίως γιατί έχει και τη λέξη Ιδέα που μας φέρνει κοντά στο ζητούμενο ιδανικό της Πτήσης και της Ποίησης.
Ήμουν περίπου οκτώ χρονών όταν ο πατέρας μου με δίδαξε γεωγραφικό προσανατολισμό – ως ιπτάμενος ραδιοναυτίλος το θεωρούσε άκρως αναγκαίο :‘’οπωσδήποτε πρέπει να γνωρίζεις να προσανατολίζεσαι και να μην ξεχνάς ότι υπάρχει και το σημείο μη δυνατής επιστροφής’’. Η διδασκαλία ήταν απολύτως βιωματική. Ανεβαίναμε στην ταράτσα του σπιτιού μας στην Ελευσίνα και αλλάζοντάς μου θέσεις , μου ζητούσε να δώσω προσανατολισμό. Πρώτα απ’ όλα όμως μου άνοιγε απαλά τα χέρια σε έκταση , σαν να επρόκειτο να πετάξω και μετά θα έδινα τον προσανατολισμό.Κάποιες φορές τα μπέρδευα γιατί νοτίως απλωνόταν ο αρχαιολογικός χώρος της πόλης , οπότε το μυαλό μου έτρεχε στους μύθους και τους θρύλους και δεν συγκεντρωνόμουν. Ο πατέρας μου ,εάν τα έλεγα σωστά τα σημεία του ορίζοντα, με επαινούσε με μέτρο –να μην παίρνω και αέρα- αν όμως έσφαλα , γινόταν μια σιωπή όλο νόημα .Κατεβαίναμε στο σπίτι και συνεχιζόταν κι εκεί το μάθημα , με άλλον τρόπο όμως , πιο χαλαρό. Προφανώς το κοριτσίστικο προσωπάκι μου θα είχε συννεφιάσει από την αποτυχία. Τότε λοιπόν ήθελε ο πατέρας να ελαφρύνει την ατμόσφαιρα , να μάθω να αντιμετωπίζω την οποιαδήποτε ήττα και κυρίως να μην αποθαρρυνθεί η ΠΤΗΤΙΚΗ ΙΔΕΑ εντός μου , που μεταφορικά είναι η κινητήριος δύναμη για την εξέλιξη όλων μας. Έβαζε σε εφαρμογή το συνηθισμένο μας αστείο: ‘’Έλα να σου πω ένα μυστικό στο δεξί σου αυτί και μου ψιθύριζε -σε πέντε λέξεις ακριβώς- μια παραίνεση περήφανου ήθους! Μια προτροπή που ακολουθώ πάντα, αλλά ας παραμείνει ακόμη το μυστικό του πατέρα και της θυγατέρας του. ‘’Έλα να σου πω και κάτι άλλο στο αριστερό αυτί’’ και τότε με ρωτούσε κάποιον εύκολο χιουμοριστικό γρίφο. Η απάντηση ήταν μέσα στην ερώτηση. Φυσικά απαντούσα επιτυχώς κι επέστρεφε το χαμόγελό μου .Την άλλη φορά θα τα έβρισκα σίγουρα τα σημεία του ορίζοντα. Στο μεταξύ θα με βοηθούσε και η μητέρα με πιο σύνηθεις τρόπους διδασκαλίας , όπως :’’ να θυμάσαι …το ιερό στην Παναγίτσα βρίσκεται ανατολικά ….’’.
Στην πορεία της ζωής μου συχνά απειλήθηκαν τα φτερά μου-φαντάζομαι και τα δικά σας- όμως σε τέτοιες περιστάσεις ο πατέρας πάντα έρχεται στα όνειρά μου με το ανεκτίμητο και ποιητικό από κάθε άποψη αυτό μάθημα και τα επανατοποθετεί απαλά στη θέση τους. Η ποίηση δεν είναι μόνο λόγος , είναι κυρίως αγάπη και ήθος , ήθος ζωής! Και η Πτητική Ιδέα είναι πολύ κοντά στην Ποιητική Ιδέα. Ας θυμηθούμε και τον Αntoine De Saint-Exupery τον τολμηρό πιλότο που άρχισε τη συγγραφή του Μικρού Πρίγκιπα μετά την πτώση του αεροπλάνου του στη Σαχάρα.
Επιστρέφουμε όμως στην Ελληνική Πτητική Ιδέα , στη νήσο μας και δυτικά ,στο ιστορικό αεροδρόμιο του Μάλεμε, σημείο εμβληματικής αναφοράς για την αντίσταση των Κρητών . Μετά την Μάχη της Κρήτης το 1941 κι αφού πέρασε η Γερμανική Κατοχή –κάποιοι νεαροί από τις επαρχίες μας σημάδεψαν με το βλέμμα τους προς τους αιθέρες. Δεν ξέχασαν ποτέ ότι πριν λίγα χρόνια ο Κρητικός ουρανός μαύρισε από την Γερμανική απειλή με τα στούκας και τα γιούνγκερ κι ονειρεύτηκαν τις δικές τους πτήσεις σε λεύτερους γαλάζιους αιθέρες . Η Πτητική Ιδέα ζωντανή εντός τους απαιτούσε εκπλήρωση. Έφυγαν για την Αθήνα με μόνο εφόδιο τις γυμνασιακές τους σπουδές . Χωρίς ιδιαίτερη προετοιμασία και με βασικές στερήσεις βρέθηκαν να διαγωνίζονται για σχολές που είχαν σχέση με το όνειρο της πτήσης και τα κατάφεραν. Αργότερα ηλικιωμένοι απόστρατοι και βετεράνοι -γιατί συμμετείχαν σε επικίνδυνες και εμπόλεμες αποστολές ανά τον κόσμο- συναντιόντουσαν και θυμόντουσαν τα παλιά .
Στην Κίσσαμο όπως και σε όλη την Κρήτη η παράδοση της Πτητικής Ιδέας συνεχίζεται. Δεν μπορώ να μην αναφέρω με ιδιαίτερη περηφάνια λόγω κοινής καταγωγής τα ονόματα δυο σύγχρονων και εν ενεργεία κορυφαίων πιλότων της Πολεμικής Αεροπορίας που έχουν λάβει διεθνείς διακρίσεις αριστείας και κατάγονται αμφότεροι από τον Πλάτανο Κισσάμου, τον Σμηναγό Αναστάσιο Ανδρονικάκη (ο καλύτερος πιλότος στο ΝΑΤΟ για άλλη μια χρονιά και το 2022) και τον Επισμηναγό Δημήτριο Βολακάκη (Ιπτάμενος της Ομάδας Αεροπορικών Επιδείξεων Μεμονωμένου Αεροσκάφους F-16,πέρυσι έστειλε εν πτήσει το συγκλονιστικό μήνυμα για την επέτειο της 25ης Μαρτίου). Πρόσφατα τιμήθηκαν και στην Κίσσαμο μετά από μια εξαιρετική πρωτοβουλία του Δήμου Κισσάμου.
Στο Ακρωτήρι από το 1958 που συγκροτήθηκε η 115 ΠΤΕΡΥΓΑ ΜΑΧΗΣ με άγρυπνη ετοιμότητα φυλάει άσβηστη την ΠΤΗΤΙΚΗ ΙΔΕΑ έχοντας ως έμβλημά της τον Μινώταυρο και λογότυπο τον στίχο του Ευριπίδη ‘’Αρετά δια μόχθων βαίνει’’ από την τραγωδία του ΗΡΑΚΛΕΙΔΑΙ (στ.625)
Και βέβαια στην πόλη μας έχουμε και το ΜΝΗΜΕΙΟ ΤΩΝ ΗΡΩΙΚΩΣ ΠΕΣΟΝΤΩΝ ΑΕΡΟΠΟΡΩΝ -απέναντι από τη βίλα Κούνδουρου – εκεί που συναντώνται η Ιστορία , η Τέχνη και η Μνήμη. Ο κατάλογος τους ξεκινά από το 1920 , άλλοι κατάγονταν από εδώ κι άλλοι ήσαν από άλλα μέρη , αλλά υπηρετούσαν στα Χανιά . Τα ονόματά τους είναι εκεί και μας περιμένουν πάντα να τα τιμήσουμε με τη θωπεία του βλέμματός μας .Η ιερή τους μνήμη φρουρείται από έναν Φτερωτό Ίκαρο , έργο του εξαίρετου Χανιώτη γλύπτη ΓΙΑΝΝΗ Π.ΜΑΡΚΑΝΤΩΝΑΚΗ.
Ο γνωστός γλύπτης μάς παρέδωσε μια πανέμορφη σύνθεση μνημειακής γλυπτικής από ορείχαλκο που αποδίδει στην ολότητά της την έννοια της Πτητικής Ιδέας .Το έργο αυτό κοσμεί και τιμά την πόλη μας και κατέκτησε τους ορίζοντες διεθνούς αναγνώρισης . Η σμίλη εδώ απέδωσε την ανδρεία μορφή με το ρωμαλέο σθένος που απαιτείται για μια πτήση και συγχρόνως υλοποίησε την αίσθηση ότι ο άνδρας πράγματι ίπταται αιθέρια και ανάλαφρα με πτέρυγες ελληνιστικής χάρης , ως να κινούνται . Η Πτητική Ιδέα σε όλο της το μεγαλείο! Με τους ιδιαίτερα ευφυείς συμβολισμούς της επίνοιας του γλύπτη , όπως ο κεντρικός άξονας στήριξης του Ίκαρου τοποθετημένος αρχικά σε βάθρο σύμμετρου ύψους προς όλη τη σύνθεση που και αυτό εντέλει ακουμπά σε εδάφια βάση ημισφαιρίου. Το τυλιγμένο σκοινί γύρω από τον άξονα με διαφάνειες , εξόδους και πλεχτές διαφυγές , προφανώς μας συνδέει με την έννοια της πτώσης στη θάλασσα γιατί εκτός από τις ένδοξες πτήσεις υπάρχουν και οι ένδοξες πτώσεις. Φτερωτές φλόγες τυλίγουν τα πόδια του άνδρα που όμως το πρόσωπό του παραμένει αποφασισμένο και προσηλωμένο στην Πτητική Ιδέα και χωρίς το αίσθημα του πανικού στα χαρακτηριστικά του.’Ετσι ο γλύπτης επέτυχε να αποδώσει την υπέρβαση μιας πτήσης ,αλλά και τα αποφευκτέα μιας πτώσης, χωρίς όμως να αποκαρδιώνει ‘’όσους διψούν για ουρανό’’ . ‘Ισα –ίσα επενέβη στον μύθο -ως να ήθελε να εξοπλίσει τον κάθε σύγχρονο Ίκαρο με το σκοινί που ενώνει τη γη με τους αιθέρες και να τον θωρακίσει, εάν πλησιάσει τον ήλιο – το γνωστό κερί της μυθολογικής παράδοσης ήταν ένα ολέθριο υλικό όπως αποδείχτηκε , οπότε ο άξονας και το γερό καραβόσκοινο στα χέρια και στη φαντασία του εικαστικού καλλιτέχνη ως μίτος και φυλαχτό καθοδηγεί τον κάθε Ίκαρο μακριά από τον ίλιγγο μιας πτώσης.Ο Γιάννης Π. Μαρκαντωνάκης λάτρης της ποίησης κι εν γένει της λογοτεχνίας αλλά και δεινός αναγνώστης μάς πληροφορεί ότι για τη συγκεκριμένη αυτή σύνθεση εμπνεύσθηκε από τον Jacques Lacarriere που υπήρξε λάτρης του ελληνικού πολιτισμού, υποθέτω κυρίως από το βιβλίο του ΤΑ ΦΤΕΡΑ ΤΟΥ ΙΚΑΡΟΥ-Η ΠΡΑΓΜΑΤΕΙΑ ΤΩΝ ΠΤΩΣΕΩΝ. Tα ονόματα των Ηρωικώς Πεσόντων Αεροπόρων είναι χαραγμένα σε επικλινείς μαρμάρινες πλάκες ως τύμβοι εκατέρωθεν του γλυπτού. Ως επιμύθιο χαραγμένο στο τέλος των ονομάτων των ΠΕΣΟΝΤΩΝ ΑΕΡΟΠΟΡΙΑΣ το παρακάτω απόσπασμα από τον Διάλογο του Πλάτωνα- ΚΡΙΤΩΝ- δίδει τη θεμελιώδη Ιδέα που υπηρέτησαν αυτοί οι αξιωματικοί θυσιαζόμενοι: ‘’ ΠΕΣΟΝΤΕΣ ΑΕΡΟΠΟΡΙΑΣ –ΜΗΤΡΟΣ ΤΕ ΚΑΙ ΠΑΤΡΟΣ ΚΑΙ ΤΩΝ ΑΛΛΩΝ ΠΡΟΓΟΝΩΝ ΑΠΑΝΤΩΝ ΤΙΜΙΩΤΕΡΟΝ ΕΣΤΙΝ Η ΠΑΤΡΙΣ ΚΑΙ ΣΕΜΝΟΤΕΡΟΝ ΚΑΙ ΑΓΙΩΤΕΡΟΝ ΚΑΙ ΕΝ ΜΕΙΖΟΝΙ ΜΟΙΡΑ ΚΑΙ ΠΑΡΑ ΘΕΟΙΣ ΚΑΙ ΠΑΡ’ΑΝΘΡΩΠΟΙΣ ΤΟΙΣ ΝΟΥΝ ΕΧΟΥΣΙ’’

Η ΠΤΗΤΙΚΗ ΙΔΕΑ ΣΤΟ ΕΡΓΟ
ΤΟΥ ΑΝΔΡΕΑ ΚΑΛΒΟΥ ΠΟΥ ΥΜΝΗΣΕ ΤΗΝ ΕΝΔΟΞΗ ΠΤΗΣΗ ΚΑΙ ΤΙΜΗΣΕ ΤΗΝ ΕΝΔΟΞΗ ΠΤΩΣΗ
Α π ό τ η ν Ω δ ή Ε ι ς Σ ά μ ο ν (Λ Υ Ρ Ι Κ Α – Au General Lafayettte)
‘’ …..Θέλει αρετήν και τόλμην /Η ελευθερία/ ΑΥΤΗ (και ο μύθος κρύπτει Νουν αληθείας)επτέρωσε /τον Ίκαρον και αν έπεσεν /Ο πτερωθείς κ’ επνίγη/Θαλασσωμένος /ΑΦ’υψηλά όμως έπεσε,/Και απέθανεν ελεύθερος./Αν γένης σφάγιον άτιμον /Ενός τυράννου, νόμιζε/Φρικτόν τον τάφον.’’
Μετά την ΠΤΗΤΙΚΗ ΙΔΕΑ στη Ζωή και στη Γλυπτική περνάμε στην Πτητική Ιδέα στην Ποίηση του Ανδρέα Κάλβου. Προέταξα το σχετικό απόσπασμα από την Ωδή Εις Σάμον που πράγματι ‘’κρύπτει Νουν Αληθείας ‘’ για κάθε Ίκαρο. Κάθε πτήση στη ζωή, με όλους τους κινδύνους που ενέχει, στοχεύει πάντα σε έναν αδιαπραγμάτευτο έρωτα , τον έρωτα προς την ελευθερία. Μελετώντας την ποίηση του Κάλβου κατέληξα στην προσωπική και θεωρώ πρωτότυπη διαπίστωση (περισσότερα στοιχεία στην υπό έκδοση σχετική μου μελέτη) ότι ο μεγάλος ποιητής στη στιχουργία του συχνά αναδεικνύει την ιδέα της πτήσης .Ο ουρανός , τα νέφη , τα πουλιά , οι πτέρυγες , η πτήση, η εφόρμηση , η ανάσχεση και ενίοτε η πτώση επαναλαμβάνονται ως συγκινησιακά μοτίβα σε πλείστες εικόνες στο ποιητικό σώμα του ελληνόγλωσσου έργου του.Φυσικά ο Κάλβος θα έχει γοητευθεί από την ΠΤΗΤΙΚΗ ΙΔΕΑ αφού ήδη το 1783 στο Παρίσι έχει γίνει η πρώτη επιτυχής πτήση αερόστατου από τους αδελφούς Μονγκολφιέ. Παρουσιάζοντας τον βίο του θα διανθίζω το κείμενο με κάποιες στροφές από αυτές που σταχυολόγησα και εμπεριέχουν την ιδέα της πτήσης πέραν της ΩΔΗΣ ΕΙΣ ΣΑΜΟΝ.
‘’ΔΙΔΕΙ ΑΥΤΗ ΤΑ ΠΤΕΡΑ/ΚΑΙ ΕΙΣ ΤΟΝ ΤΡΑΧΥΝ, ΤΟΝ ΔΥΣΚΟΛΟΝ/ΤΗΣ ΑΡΕΤΗΣ ΤΟΝ ΔΡΟΜΟΝ/ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ ΤΑ ΓΟΝΑΤΑ /ΙΔΟΥ ΠΕΤΑΟΥΝ (Από την ΕΙΣ ΔΟΞΑΝ -ΛΥΡΑ)‘’
Ο ΑΝΔΡΕΑΣ ΚΑΛΒΟΣ-Ιωαννίδης γεννήθηκε το 1792 στη Ζάκυνθο όπου και έζησε τα παιδικά του χρόνια. Τα πρώτα του Ελληνικά γράμματα τα διδάχθηκε από τον ποιητή Μαρτέλαο και τα Ιταλικά από σχολείο Καθολικού Μοναστηριού. Οι σπουδές του διεκόπησαν λόγω του χωρισμού των γονέων του και γύρω στα 1802 εγκαταστάθηκε με τον μικρότερο αδελφό του Νικόλαο και τον πατέρα τους στο Λιβόρνο της Ιταλίας .Έτσι χωρίς τη μητρική φροντίδα γίνεται κάπως κλειστός χαρακτήρας , όμως δεν παραμελεί τη μόρφωσή του και την κοινωνική συμμετοχή του σε ό, τι αφορά την απελευθέρωση του Ελληνισμού και ιδιαίτερα των Επτανησίων. Προσδοκά στη βοήθεια του Ναπολέοντα και του αφιερώνει μιαν ωδή. Ένα διάστημα εργάστηκε ως γραμματέας στον Μιχαήλ Ζωσιμά , γνωστό εθνικό ευεργέτη και το 1812 μετεγκαταστάθηκε στη Φλωρεντία όπου συνδέθηκε φιλικά με τον μεγάλο ποιητή Ούγκο Φώσκολο. Η μεντορική επίδραση του Φώσκολου του άνοιξε νέους πνευματικούς ορίζοντες. Άρχισε να γράφει τραγωδίες στα Ιταλικά και να αντλεί τη θεματολογία του από την αρχαία Ελληνική Ιστορία. Κάποια στιγμή ο Φώσκολος εγκαταλείπει τη Φλωρεντία και ο Κάλβος χάνει την υλική και ηθική υποστήριξη του .
Προσλαμβάνεται ως εσωτερικός δάσκαλος στο σπίτι του πλούσιου Εβραίου Φίντζι. Συγχρόνως μελετά νυχθημερόν και επιδίδεται περισσότερο στη συγγραφή. Εγκαταλείπει τη Φλωρεντία και σπεύδει να βοηθήσει τον Φώσκολο που είναι σε δεινή ψυχολογική κατάσταση . Καταλήγουν στο Λονδίνο κι εκεί για άγνωστη αιτία διαλύεται για πάντα η φιλία των δυο μεγάλων Ζακυνθινών ποιητών. Διαμένει στη συνοικία SOHO , παραδίδει μαθήματα στα Ιταλικά , κάνει μεταφράσεις και εκδίδει ξενόγλωσσα λεξικά. Πολύ σύντομα αποκτά τη φήμη διανοούμενου και παντρεύεται την Αγγλίδα Μαρία Τερέζα Τόμας. Αποκτούν μια κόρη και δυστυχώς σε μικρό διάστημα απεβίωσαν και η σύζυγος και το παιδί του.
‘’ ΩΣ ΑΠ’ ΕΝΑ ΒΟΥΝΟΝ/Ο ΑΕΤΟΣ ΕΙΣ ΑΛΛΟ/ΠΕΤΑΕΙ,ΚΑΙΓΩ ΤΑ ΔΥΣΚΟΛΑ/ΚΡΗΜΝΑ ΤΗΣ ΑΡΕΤΗΣ/ΟΥΤΩ ΕΠΙΒΑΙΝΩ (ΕΙΣ ΘΑΝΑΤΟΝ-ΛΥΡΑ)
Επιστρέφει στη Φλωρεντία απ’ όπου γρήγορα εξαναγκάζεται να φύγει αφού καταδιώκεται από την Αυστριακή αστυνομία λόγω των πολιτικών ιδεών του και της συμμετοχής του στο κίνημα των Καρμπονάρων.Απελαύνεται και καταφεύγει στην Ελβετία την άνοιξη του 1821. Συνεπικουρούμενος από το ρεύμα φιλελληνισμού που διογκώνεται με το ξέσπασμα της Ελληνικής Επανάστασης ο Κάλβος συντάσσει το ευχαριστήριο γράμμα προς τους φιλέλληνες Ελβετούς που το υπέγραφαν 158 Έλληνες πρόσφυγες από τις Παραδουνάβιες Ηγεμονίες .Συγχρόνως στη Γενεύη κατακτά την ποιητική του ταυτότητα και συνθέτει τις πρώτες δέκα Ωδές (ΛΥΡΑ) που εκδίδει το 1824. Αρχές του 1825 , ήδη γνωστός, πηγαίνει στο Παρίσι. Εκεί θα δράσει ενεργά για το ελληνικό ζήτημα αρθρογραφώντας και θα εκδώσει άλλες δέκα από τις Ωδές με τον τίτλο ΛΥΡΙΚΑ (1826) . Θέλει όμως να βρεθεί στην Ελλάδα και αναχωρεί για την πατρίδα με το πλοίο ‘’Πέστροφα’’. Φτάνει στο Ναύπλιο συγκινημένος από τον επαναπατρισμό του αλλά γρήγορα απογοητεύεται αφού έχει ξεσπάσει ο εμφύλιος και επικρατεί αναρχία. Τον Αύγουστο του 1826 καταλήγει στην Κέρκυρα , πρωτεύουσα των Ιονίων Νήσων. Σύντομα κι εκεί αναγνωρίζεται για τη γλωσσομάθεια και την ευρυμάθειά του και η Ιόνιος Ακαδημία τον ανακηρύσσει καθηγητή της Φιλοσοφίας.
’ΟΜΟΙΩΣ ΥΠΕΡΠΕΤΑΞΑΝΤΕΣ/ΜΑΚΡΑΝ ΟΠΙΣΩ ΙΔΩΜΕΝ/ΤΗΝ ΟΡΓΗΝ ΤΩΝ ΤΡΟΧΩΝ/ΑΠΟ ΤΥΦΛΑΣ ΗΝΙΑΣ/ΔΙΑΣΥΡΟΜΕΝΩΝ(ΕΙΣ ΠΑΡΓΑΝ-ΛΥΡΑ)
Όμως περνώντας ο χρόνος ο ποιητής δημιουργεί αντιθέσεις λόγω κάποιων άκαμπτων θέσεών του. Παραιτείται , απομονώνεται, παύει να δημοσιεύει εξάλλου υποφέρει από τα μάτια του. Συγχρόνως φωτεινός αστέρας στην ποίηση αναδεικνύεται ο Διονύσιος Σολωμός. Σε ηλικία 60 χρονών επιστρέφει στην Αγγλία όπου και συνάπτει δεύτερο γάμο με τη 40χρονη δασκάλα Καρλότα Αυγούστα Βάνταμς. Τελικά εγκαθίστανται στο Λουθ της Βορείου Αγγλίας όπου η σύζυγός του ανοίγει Παρθεναγωγείο και ο ίδιος διδάσκει. Συνεχίζει τις θρησκευτικές του μελέτες και μεταφράσεις.Το 1869 στις 3 Νοεμβρίου μετά από μια πνευμονία απεβίωσε σε ηλικία 77 χρονών και ετάφη στο μικρό νεκροταφείο της Αγίας Μαργαρίτας του Κέντιγκτον με το τυπικό του Αγγλικού δόγματος. Η γυναίκα του πολύ αργότερα στα 1888 τάφηκε στον ίδιο τάφο με τον ποιητή. Τον Μάρτη του 1960 με την επιμέλεια του τότε Πρέσβη της Ελλάδας στο Λονδίνο , Γιώργου Σεφέρη, μεταφέρθηκαν τα οστά του μαζί με της συζύγου του στη Ζάκυνθο. Από το 1968 οι δυο εθνικοί ποιητές μας ο Διονύσιος Σολωμός και ο Ανδρέας Κάλβος αναπαύονται στους τάφους τους αλλά δίπλα –δίπλα στο ισόγειο του Μουσείου Σολωμού-Κάλβου που βρίσκεται στη Ζάκυνθο , την ιδιαίτερη πατρίδα τους.Πάνω στον τάφο του Κάλβου χαραγμένη η τελευταία στροφή από την πρώτη του Ωδή ‘’Ο ΦΙΛΟΠΑΤΡΙΣ’’(ΛΥΡΑ): ‘’Ας μη μου δώση η μοίρα μου/ Εις ξένη γην τον τάφον Είναι γλυκύς ο θάνατος /Μόνον όταν κοιμώμεθα /εις την πατρίδα .’’ Ο Γιώργος Σεφέρης που δήλωνε ότι η ζωή έχει ανάγκη από την Ποίηση και την Ανθρωπιά, με την εκπληκτική του ενσυναίσθηση μόλις διείδε την επιθυμία του Κάλβου στην ωδή που προανέφερα κι αφού μπορούσε από τη θέση ευθύνης του πλέον να ενεργήσει ,κινητοποιήθηκε για να εκπληρώσει την επιθυμία του μεγάλου εθνικού μας ποιητή.ΠΡΑΞΕΙΣ ΠΟΙΗΤΩΝ !!! ΠΡΑΞΕΙΣ!!!

Ο Κάλβος είναι μια αινιγματική προσωπικότητα για τους βιογράφους του. Δεν υπάρχει αυθεντικό πορτραίτο του γι αυτό και οι απεικονίσεις του είναι φανταστικές. Χαρακτηρίζεται ως απόμακρη προσωπικότητα όμως ήταν ανοιχτός στην πρόσκληση του έρωτα και στο ταξίδι. Παραθέτω ένα ενδιαφέρον απόσπασμα από τις ΔΟΚΙΜΕΣ του Γιώργου Σεφέρη (τ.Α): ‘’Δεν υπάρχει γνωστή προσωπογραφία του Ανδρέα Κάλβου Ιωαννίδη.Καμιά φορά, όταν ο στίχος του επιμένει μέσα στο μυαλό μου, τον αισθάνομαι σαν ένα ανθρώπινο σχήμα που αγωνίζεται, με τις απελπισμένες χειρονομίες τυφλού, να παραμερίσει ένα αψηλό παραπέτασμα που τον σκεπάζει. Δεν κατορθώνει ποτέ να φανερωθεί.Μόνο η φωνή του, πιο μακριά ή πιο κοντά.Μόνο οι κινήσεις ενός σώματος, που υποπτεύει και λογαριάζει κανείς από το κυμάτισμα του πανιού.Θαρρείς πως ένας Οδυσσέας με το γυμνό σπαθί εμποδίζει την ψυχή του να πλησιάσει το λάκκο με το μαύρο αίμα, που θα τον αποχωρίζει για πάντα από το δικό μας κόσμο.’’
‘’ΥΒΡΙΣΤΙΚΑ , ΥΠΕΡΗΦΑΝΑ/ΤΥΜΠΑΝΑ ΑΚΟΥΩ ΚΑΙ ΒΛΕΠΩ/ ΤΗΝ ΝΑΒΑΘΑΙΑΝ ΕΙΣ ΑΙΜΑ/ΒΑΜΜΕΝΗ ΕΠΙ ΤΟΥΣ ΠΥΡΓΟΥΣ/ΑΕΡΟΚΙΝΕΙΤΑΙ (ΕΙΣ ΧΙΟΝ –ΛΥΡΑ)
Η ΠΤΗΤΙΚΗ ΙΔΕΑ υπήρχε στη ζωή και στη διάνοια του Ανδρέα Κάλβου-Ιωαννίδη. Η ψυχή του πάντα σημάδευε προς τον ουρανό και όλη αυτή η κινητικότητά του στη διάρκεια του βίου του -παρά την όχι τόσο καλή κατάσταση της υγείας του- δηλώνει μια τολμηρή προσωπικότητα που δεν δείλιαζε να ανοίξει τα φτερά της και να ‘’ πετάξει’’ σε καινούργιους ουρανούς, να ταξιδεύει , να αλλάζει χώρες, να συνδέεται με φίλους ,να ερωτεύεται ,να αντέχει στο πένθος και στην απώλεια , να ξαναρχίζει τη ζωή στα 60 του και γενικά να τολμά και να αναχωρεί με την ετοιμότητα του αληθινού ιδεολόγου. Ο ποιητής που οραματίστηκε την Ελευθερία στην μεγαλόπνοη ποίησή του δεν μπορούσε να κάνει συμβιβασμούς ούτε στην προσωπική του ζωή.
‘’Ω ΕΠΟΥΡΑΝΙΟΣ ΧΕΙΡΑ!/ΣΕ ΒΛΕΠΩ ΚΥΒΕΡΝΟΥΣΑΝ/ ΤΑ ΤΡΟΜΕΡΑ ΠΗΔΑΛΙΑ /ΚΑΙ ΤΩΝ ΗΡΩΩΝ Η ΠΡΩΡΑΙ/ΙΔΟΥ ΠΕΤΑΟΥΝ(Ο ΩΚΕΑΝΟΣ-ΛΥΡΑ)
Ο ποιητής υποφωτίστηκε για μεγάλο διάστημα λόγω της γλώσσας του ,μια γλώσσα ωστόσο ενιαία . Αρχαΐζουσα αλλά και με στοιχεία δημοτικής και κυρίως με έναν εκπληκτικό ρυθμό , γιατί η ποίηση που δόξαζε μιαν Επανάσταση έπρεπε να έχει έναν ρυθμό που θα σε οδηγεί στα ουράνια , ακόμη και με τον κίνδυνο της κατακρήμνισης. Κι αν ο Διονύσιος Σολωμός ‘’αγόραζε λέξεις’’ όπως λέει ο θρύλος για να πλουτίσει τα ελληνικά του και ο Ανδρέας Κάλβος επίσης αυτοδίδακτα τα καλλιεργούσε . ‘Ομως η μεγάλη ποίηση μετριέται πάντα με την ορμή της ψυχής του ποιητή , πέραν των γλωσσικοσυντακτικών φαινομένων.Αυτός ο εσωτερικός ρυθμός σε συνδυασμό με τη μετρική του(για την οποία μας παραδίδει ο ίδιος επισημειώσεις) έδωσε το δυναμικό ύφος των μεταγενέστερων μελοποιήσεων των ωδών του από τον Μίκη Θεοδωράκη με την επική φωνή της Μαρίας Φαραντούρη , αλλά και από άλλους συνθέτες.
Η ΠΤΗΤΙΚΗ ΙΔΕΑ του Κάλβου ζωντανή και παλλόμενη ακόμη ‘’πετάει ‘’, ‘’αεροκινείται’’,’’κυβερνά τα τρομερά πηδάλια’’ και ‘’απλώνει τας πτέρυγας΄΄ και στην ΩΔΗ ΕΙΣ ΤΗΝ ΝΙΚΗΝ(ΛΥΡΙΚΑ στρ.Γ-Δ)) μάς δείχνει δοξαστικά ‘’ανδρείους ανθρώπους’’ που κάνουν το επικίνδυνο καθήκον τους στην αφηρωική εποχή μας :
‘’ΤΟ ΧΕΡΙ ΟΠΟΥ ΤΑ ΠΕΠΛΑ/ΤΩΝ ΟΥΡΑΝΩΝ ΚΑΤΕΣΤΡΩΣΕΝ/ΑΠΟ ΣΥΓΝΕΦΑ ΟΛΟΧΡΥΣΑ/ ΕΚΒΑΙΝΕΙ ΚΑΙ ΣΟΥ ΔΕΙΧΝΕΙ/ΑΝΔΡΕΙΟΥΣ ΑΝΘΡΩΠΟΥΣ.
ΠΕΤΑΕΙΣ ΕΣΥ Κ’ ΕΠΑΝΩ ΤΟΥΣ /ΣΚΟΡΠΙΖΕΙΣ ΦΥΛΛΑ ΑΜΑΡΑΝΤΑ/ΤΕΡΠΟΥΝ ΑΥΤΑ ΤΟΥΣ ΖΩΝΤΑΣ/ ΚΑΙ ΤΟΥΣ ΓΕΝΝΑΙΟΥΣ ΘΑΝΟΝΤΑΣ/ΤΕΡΠΟΥΝ ΑΚΟΜΑ .‘’
Κλείνοντας την αναφορά μου στον μεγάλο μας ποιητή Ανδρέα Κάλβο και στην Πτητική Ιδέα που υπάρχει διάχυτη στην ποίησή του θα πω ότι σίγουρα δεν είναι τυχαίο το ότι και ο άλλος νομπελίστας ποιητής μας Οδυσσέας Ελύτης στα ‘’ΑΝΟΙΧΤΑ ΧΑΡΤΙΑ’’ ‘’τον αποκαλεί Γέρο –Αετό που ολομόναχος χτυπούσε πάντοτε τις φτερούγες του πάνω από τη λυρική κορφή του δέκατου ένατου αιώνα .‘’ Και αναρωτιέται ο Ελύτης το 1941-1942 : ‘’ Είναι καιρός να καταλύσουμε τη μοναξιά του ;’’ αφού στη σχετική του πραγματεία επισημαίνει την ασυμβίβαστη ψυχή του ποιητή που μόνο με την Επανάσταση εκφράστηκε πλέρια. Την απάντηση την έδωσε είκοσι περίπου χρόνια αργότερα ο Γιώργος Σεφέρης με τον ‘’επαναπατρισμό’’ του Ανδρέα Κάλβου και το μεταθανάτιο αντάμωμα τους με τον Διονύσιο Σολωμό. ΠΡΑΞΕΙΣ ΠΟΙΗΤΩΝ! ΠΡΑΞΕΙΣ ΜΕΓΑΛΕΙΩΔΩΝ ΠΟΙΗΤΩΝ ΠΟΥ ΚΑΤΑΡΓΟΥΝ ΤΟΝ ΧΩΡΟΧΡΟΝΟ ΚΑΙ ΤΑ ΠΝΕΥΜΑΤΑ ΤΟΥΣ ΣΥΝΑΝΤΩΝΤΑΙ ! ΠΡΑΞΕΙΣ ΠΟΙΗΤΩΝ ΜΕ ΜΕΓΑΛΑ ΦΤΕΡΑ ΚΑΙ ΤΗΝ ΠΤΗΤΙΚΗ ΙΔΕΑ ΖΩΝΤΑΝΗ ΕΝΤΟΣ ΤΟΥΣ! ΠΡΑΞΕΙΣ ΕΛΕΥΘΕΡΩΝ ΑΝΘΡΩΠΩΝ!

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
1.ΜΕ ΤΑ ΦΤΕΡΑ ΤΟΥ ΙΚΑΡΟΥ –ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΟΛΕΜΙΚΗ ΑΕΡΟΠΟΡΙΑ 1908-1998 -Δ.Σ.ΔΑΜΑΣΚΟΥ –Β.ΑΠ.ΟΙΚΟΝΟΜΟΥ-Σ.ΤΖ.ΣΜΥΡΝΗΣ-Χ.Π. ΦΑΚΙΝΟΣ(Αξιωματικοί ε.α .της Ε.Π.Α.)ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΜΙΛΗΤΟΣ
2.ΑΝΔΡΕΑΣ ΚΑΛΒΟΣ-ΓΙΑΝΝΗ ΧΡΥΣΙΚΟΠΟΥΛΟΥ –ΖΑΚΥΝΘΟΣ 1970/3. ΑΝΔΡΕΑΣ ΚΑΛΒΟΣ –Ο ΑΓΕΛΑΣΤΟΣ –Κ. ΠΟΡΦΥΡΗ ΕΚΔΟΣΕΙΣ 20ος ΑΙΩΝΑΣ ΑΘΗΝΑ 1962/4.ΟΥΓΟΣ ΦΩΣΚΟΛΟΣ ΚΑΙ ΑΝΔΡΕΑΣ ΚΑΛΒΟΣ-Δ. ΝΙΚΟΛΑΡΕΖΗ –ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΙΚΑΡΟΣ 1961/5. ΑΠΑΝΤΑ ΑΝΔΡΕΟΥ ΚΑΛΒΟΥ ΜΕ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΤΟΥ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ ΤΣΑΤΣΟΥ ΑΘΗΝΑ 1979 ΟΕΔΒ /6. ΔΟΚΙΜΕΣ ΓΙΩΡΓΟΥ ΣΕΦΕΡΗ ΤΟΜΟΣ Α – ΙΚΑΡΟΣ/7.ΑΝΟΙΧΤΑ ΧΑΡΤΙΑ ΟΔΥΣΣΕΑ ΕΛΥΤΗ –ΙΚΑΡΟΣ

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ: Στο εξώφυλλο ο φτερωτός Ίκαρος του Γ.Π. Μαρκαντωνάκη.
1. Δ. Σολωμός- Α. Κάλβος
2. Οι τάφοι των εθνικών μας ποιητών στη Ζάκυνθο.

ΜΕ ΤΙΣ ΕΓΚΑΡΔΙΕΣ ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΕΣ ΜΟΥ ΠΡΟΣ ΤΟΥΣ ΑΡΜΟΔΙΟΥΣ ΤΗΣ ΔΗΜΟΤΙΚΗΣ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗΣ ΧΑΝΙΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΨΟΓΗ ΕΞΥΠΗΡΕΤΗΣΗ !!!

BIOΓΡΑΦΙΚΟ: Η Ανδρομάχη Εμμανουήλ Χουρδάκη είναι εκπαιδευτικός – φιλόλογος και Υπεύθυνη του Παραρτήματος Κισσάμου του Σχολείου Δεύτερης Ευκαιρίας Χανίων. Αρθρογραφεί για θέματα λογοτεχνίας και προωθεί με δράσεις τη φιλαναγνωσία. Το 2018 εκδόθηκε η ποιητική συλλογή της ‘’Τα σκουλαρίκια της Περσεφόνης” και το 2020 το θεατρικό έργο της ‘’Φεύγουσα”από τις εκδόσεις Ραδάμανθυς

Η στήλη “Πράξεις Ποιητών” κάθε πρώτη Δευτέρα του μήνα θα παρουσιάζει το έργο και τη ζωή δημιουργών, λιγότερο γνωστών στην ευρύτερη κοινή γνώμη.