Ενας ακήρυχτος πόλεμος
Υπάρχει ένας πολύ σπουδαίος ορισµός του διαφωτισµού από τον φιλόσοφο Καντ. Μας λέει ότι «πρέπει να υπάρχει πάντοτε ως αξίωµα η δυνατότητα του κάθε πολίτη να εκφράζει ελεύθερα την σκέψη του». Ότι αυτό είναι ο ∆ιαφωτισµός.
Είναι ο ίδιος φιλόσοφος που µας είπε ότι «δύο πράγµατα µου προξενούν κατάπληξη ο άνωθεν µου έναστρος ουρανός και ο εαυτός µου ηθικός νόµος».
Ο ∆ιαφωτισµός ως επιστηµονικό και φιλοσοφικό κίνηµα που το κύριο δόγµα του είναι η συνεχής εξέλιξη του ανθρώπου, ακόµα συναντά µέγιστες δυσκολίες στην αποδοχή του αφού πάντα υπάρχουν προκαταλήψεις και υπερσυντηρικές ιδέες σε ορισµένους κύκλους κοινωνικούς, πολιτικούς, επιστηµονικούς και εκκλησιαστικούς.
Από την άλλη πλευρά η τεχνητή νοηµοσύνη ως δυνατότητα αποµίµησης της ανθρώπινης νοηµοσύνης από ένα µηχάνηµα αναµφισβήτητα προσφέρει άριστες ευκαιρίες για βελτίωση της ανθρώπινης µοίρας στην υγεία, την παιδεία, τις µεταφορές, την επιστήµη γενικά, την οικονοµική ανάπτυξη και στην ίδια την βελτίωση του βιοτικού επιπέδου του ανθρώπου.
Παράλληλα όµως πάρα πολλοί ειδικοί επιστήµονες αλλά και σπουδαίοι τεχνοκράτες µας προειδοποιούν για πολύ µεγάλους κινδύνους από την εφαρµογή της τεχνητής νοηµοσύνης.
Μας µιλούν για τον κίνδυνο αδιαφάνειας στη λήψη αποφάσεων, για αδυναµία καταλογισµού ευθύνης, εφαρµογή προκαταλήψεων και διακρίσεων, για κοινωνική χειραγώγηση, για παραβίαση ιδιωτικότητας. Στον κίνδυνο κοινωνικής χειραγώγησης ασφαλώς περιλαµβάνεται και ο κίνδυνος πολιτικής χειραγώγησης της ίδιας της ∆ηµοκρατίας.
Πολλοί προβάλλουν ως ένα τέτοιο παράδειγµα πολιτικής χειραγώγησης την εκλογή του Τραµπ ως προέδρου στις Η.Π.Α. εις βάρος της Χίλαρι Κλίντον µε κεκρυµµένη παρέµβαση και ξένων δυνάµεων. Υπάρχει βέβαια πάντοτε και ο κίνδυνος του χακαρισµάτος (hacking) όπως βλέπουµε ήδη να συµβαίνει.
Θα µπορούσαµε να πούµε ότι η αυθεντία της τεχνητής νοηµοσύνης έχει τη δυνατότητα να χειραγωγήσει όπως αναφέραµε την ίδια την ∆ηµοκρατία και να καθιερώσει ένα απολυταρχικό πολίτευµα. Άλλωστε την τέλεια γνώση την διεκδικούν µόνο τα αυταρχικά καθεστώτα.
Είναι πάντοτε γνωστή η σχέση της τεχνολογίας µε τη διεξαγωγή των πολέµων γεγονός που φάνηκε και στον Β΄Παγκόσµιο Πόλεµο µε την κατασκευή και την ρίψη της ατοµικής βόµβας.
Θα µπορούσε η τεχνητή νοηµοσύνη να καταργήσει πλήρως αυτό που ο Καντ θεωρούσε ως πεµπτουσία του ∆ιαφωτισµού τη δυνατότητα να µπορεί ένας πολίτης να διατυπώνει ελεύθερα τη σκέψη του. Πάνω από όλα θα ήταν η τέλεια γνώση και ο τέλειος νόµος και η αυθεντία της τεχνητής νοηµοσύνης. Οι άλλοι θα έπρεπε να βγάλουν τον σκασµό!
Το µεγάλο κοινωνικό, επιστηµονικό, πολιτικό και φιλοσοφικό πρόβληµα δηµιουργείται όταν ένα µέρος των σπουδαίων τεχνοκρατών αλλά και των ειδικών θεωρητικών επιστηµόνων για την τεχνητή νοηµοσύνη θέλουν να µας κάνουν να παραδεχτούµε ότι η αναµφισβήτητη προσφορά της τεχνητής νοηµοσύνης δεν αναιρείται καθόλου από την ταυτόχρονη ύπαρξη των µέγιστων κινδύνων από την εφαρµογή της, τους οποίους κινδύνους οι ίδιοι αποδέχονται.
Είναι ως να επαναλαµβάνεται η σχέση της οικονοµικής ανάπτυξης και των αγαθών της για τον άνθρωπο µε το τεράστιο κόστος καταστροφικής επίδρασής της επί του περιβάλλοντος που έκαµε ήδη παρούσα την κλιµατική αλλαγή και την κλιµατική κρίση. Οµοιάζει εν πολλοίς αδιόρθωτη η κλιµατική αλλαγή και κάνει αδύνατη την επιστροφή στην προτέρα κατάσταση του περιβάλλοντος. Πρέπει εποµένως να υπάρξει συνεχής ταυτόχρονος έλεγχος πάνω στην εφαρµογή της τεχνητής νοηµοσύνης.
Μετά τη βιοµηχανική επανάσταση και την µετέπειτα γιγαντιαία οικονοµική ανάπτυξη υπήρχαν και τότε ειδικοί επιστήµονες και τεχνοκράτες που υποστήριζαν και ήθελαν ελεύθερη την πορεία των πραγµάτων χωρίς τον συνυπολογισµό των κινδύνων καταστροφής του περιβάλλοντος.
Τώρα µε την εφαρµογή της τεχνητής νοηµοσύνης παρά τον κίνδυνο της πολιτικής και κοινωνικής χειραγώγησης και τον κίνδυνο να µας οδηγήσει σε ένα αυταρχικό πολίτευµα, υπάρχει επίσης ο κίνδυνος από το τεράστιο κόστος της µέγιστης εφαρµογής της τεχνητής νοηµοσύνης που θα κατευθυνθεί κυρίως στην οικονοµική ανάπτυξη να οδηγηθούµε σε µεγαλύτερη ή πλήρη καταστροφή του περιβάλλοντος εάν δεν λάβουµε τα µέτρα µας. Υπάρχει ήδη ευρωπαϊκή νοµοθεσία που ρυθµίζει τα της τεχνητής νοηµοσύνης, όσο είναι αυτό δυνατό.
Έτσι πρέπει να δούµε τα πράγµατα και να µην πιστέψουµε ότι θα φτάσουµε σε µια παγκόσµια εξισορρόπηση χωρίς εµείς να κουνήσουµε τα χέρια µας. ∆εν υπάρχει αυτόµατος πιλότος που θα ρυθµίζει τα πάντα.
Πρέπει δε τελειώνοντας να σηµειώσουµε την ύπαρξη ενός δυσµενούς συσχετισµού δυνάµεων για να οδηγηθούµε στη σωστή και εξισορροπηµένη λύση. Η τεχνητή νοηµοσύνη έχει άρρηκτη συµµαχία µε τις οικονοµικές δυνάµεις και τα τεράστια οικονοµικά συµφέροντα, ενώ από την άλλη, την αντίθετη πλευρά δεν υπάρχει συµµαχία των κοινωνικών και πολιτικών δυνάµεων µε τις δυνάµεις του πολιτισµού, όπως θα έπρεπε κι όπως είναι απαραίτητο. Ακόµα ένα πρόβληµα προς αντιµετώπιση!
* Ο Σήφης Μιχελογιάννης είναι πρώην βουλευτής Χανίων
