Οι εορτασμοί αυτή τη χρονιά για τα εβδομήντα χρόνια στον θρόνο της βασίλισσας Ελισάβετ θα σηματοδοτήσουν μια δυσάρεστη πραγματικότητα για την βασιλική οικογένεια: η βρετανική μοναρχία αμφισβητείται με τρόπους που ήταν αδιανόητοι για το μεγαλύτερο διάστημα των τελευταίων αυτών 70 χρόνων.
Από την δικαστική υπόθεση για σεξουαλική κακοποίηση ανήλικων κοριτσιών που αντιμετωπίζει στις ΗΠΑ ο γιός της βασίλισσας πρίγκιπας Άντριου μέχρι τις κατηγορίες που διατυπώνουν ο εγγονός της πρίγκιπας Χάρι και η σύζυγός του για ρατσισμό μέσα στην βασιλική οικογένεια, ήταν ελάχιστες οι φορές που η οικογένεια της 95χρονης Ελισάβετ, η οποία στέφθηκε βασίλισσα στις 6 Φεβρουαρίου του 1952, βρέθηκε αντιμέτωπη με τόσο σκληρά πρωτοσέλιδα και δέχτηκε τέτοια αμφισβήτηση.
Τόσο μεγάλος είναι ο σεβασμός προς την βασίλισσα ώστε, όσο εκείνη βρίσκεται εν ζωή, ο θεσμός ο οποίος έχει ιστορία σχεδόν 1.000 ετών, δείχνει ασφαλής. Αυτό που θα ακολουθήσει είναι όμως αβέβαιο.
“Η μοναρχία και η βασίλισσα είναι συνώνυμα για τους περισσότερους πολίτες”, λέει στο Ρόιτερς ο Γκρέιαμ Σμιθ, ο επικεφαλής της οργάνωσης κατά της μοναρχίας Republic (Δημοκρατία), η οποία έχει εντατικοποιήσει την εκστρατεία της.
“Μετά την βασίλισσα όλα είναι ανοιχτά για την κατεύθυνση που θα πάρει η κοινή γνώμη”, σημειώνει.
Σύμφωνα με τον ίδιο, παρότι για την κατάργηση της μοναρχίας απαιτείται μόνο η ψήφιση στη βουλή ενός νομοσχεδίου, είναι πολύ πιθανό να διεξαχθεί προηγουμένως δημοψήφισμα.
Η τύχη της μοναρχίας είχε σκαμπανεβάσματα από τότε που ο πρόγονος της Ελισάβετ, ο νορμανδός βασιλιάς Γουλιέλμος Α’, κατέκτησε την Αγγλία, αλλά η Βρετανία υπήρξε Δημοκρατία μόνο στη διάρκεια της δεκαετίας που ακολούθησε την εκτέλεση του βασιλιά Καρόλου του Α’, το 1649.
Κατά τη διάρκεια της βασιλείας της Ελισάβετ, οι άσχημες στιγμές ήταν τα χρόνια του 1990, όταν κατέρρευσαν οι γάμοι τριών από τα παιδιά της, και το 1997, όταν σκοτώθηκε σε τροχαίο η πρώτη σύζυγος του διαδόχου του θρόνου πρίγκιπα Καρόλου, η πριγκίπισσα Νταϊάνα.
Οι καλές στιγμές περιλαμβάνουν την αθρόα συμμετοχή του κόσμου σε προηγούμενα ιωβηλαία, τον βασιλικό γάμο του εγγονού της βασίλισσας και μελλοντικού βασιλιά, του πρίγκιπα Γουίλιαμ το 2011, και την γέννηση των δισέγγονών της.
Τα Ανάκτορα του Μπάκιγχαμ ανακοίνωσαν ότι οι τετραήμεροι εορτασμοί τον Ιούνιο για το Πλατινένιο Ιωβηλαίο της Ελισάβετ θα δώσουν την ευκαιρία για “εθνικές στιγμές στοχασμού για τα 70 χρόνια της βασίλισσας στην υπηρεσία του λαού”.
Ένας εκπρόσωπός τους αρνήθηκε να σχολιάσει ερωτήματα που αφορούν το μέλλον της μοναρχίας σε βάθος χρόνου.
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΕΞΑΦΑΝΙΣΗ;
Οι υποστηρικτές της μοναρχίας βλέπουν τη βασίλισσα ως ένα σταθεροποιητικό παράγοντα και επικαλούνται τα οικονομικά οφέλη που έχει η μοναρχία για τη Βρετανία μέσω του τουρισμού.
Οι πολέμιοί της διατείνονται ότι ο θεσμός είναι ένα δείγμα άδικου προνομίου, μερικώς χρηματοδοτούμενο από τους φορολογούμενους, που υπονομεύεται από τη συμπεριφορά ορισμένων μελών της βασιλικής οικογένειας.
Ο 61χρονος Άντριου, ο οποίος σύμφωνα με τα μέσα ενημέρωσης θεωρείται το πιο αγαπημένο παιδί της βασίλισσας, από τα τέσσερα που έχει, παραιτήθηκε πρόσφατα από τον δημόσιο ρόλο του στη βασιλική οικογένεια και τελικά έχασε όλα του τα προνόμια καθώς η Ελισάβετ ανακοίνωσε ότι θα του στερήσει όλα τα αξιώματά του και θα τον αφήσει να κριθεί ενώπιον της αμερικανικής δικαιοσύνης σαν ένας απλός πολίτης.
“Για την μοναρχία είναι ένα γεγονός που θα μπορούσε να οδηγήσει στην εξάλειψή της. Δεν μπορεί να λες επί χίλια χρόνια σε όλους ότι είσαι ιδιαίτερη και ξαφνικά να ανακαλύπτουν οι πάντες, σε αληθινό χρόνο, μέσα από μια δικαστική υπόθεση ότι στην πραγματικότητα δεν είσαι”, έγραψε η αρθρογράφος Καμίλα Λονγκ στη στήλη της στην εφημερίδα Sunday Times.
Την ίδια ώρα, ο πρίγκιπας Χάρι, ο οποίος κάποτε ήταν το δημοφιλέστερο μέλος των Ουίνδσορ, και η αμερικανίδα σύζυγός του Μέγκαν, παραιτήθηκαν από τις βασιλικές τους υποχρεώσεις για να μετακομίσουν στο Λος Άντζελες από όπου έχουν εξαπολύσει κάποιες βαριές επιθέσεις εναντίον της οικογένειας και των Ανακτόρων του Μπάκιγχαμ.
Ο πρίγκιπας Κάρολος επίσης βρέθηκε στο στόχαστρο όταν παραιτήθηκε το “δεξί του χέρι” και επί δεκαετίες στενός του συνεργάτης, ο Μάικλ Φόσετ, από τη θέση του διευθυντή μιας από τις βασικές φιλανθρωπικές οργανώσεις του διαδόχου του θρόνου εν μέσω καταγγελιών ότι προσέφερε προνόμια με αντάλλαγμα δωρεές.
Ο Φόσετ δεν έχει σχολιάσει δημοσίως τις καταγγελίες.
“Αμφιβάλλω ότι (αυτά τα σκάνδαλα) αρκούν από μόνα τους για να κάνουν αρκετούς ανθρώπους στη Βρετανία να θεωρήσουν ότι εξαιτίας αυτών δεν θα έπρεπε να υπάρχει η μοναρχία”, εκτιμά η βασιλική βιογράφος Πένι Τζούνορ.
ΜΕΤΑΤΟΠΙΣΗ ΤΗΣ ΚΟΙΝΗΣ ΓΝΩΜΗΣ;
Οι δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι μια άνετη πλειοψηφία πιστεύει πως η μοναρχία πρέπει να παραμείνει, με το 83% να έχει θετική άποψη για την βασίλισσα Ελισάβετ, σύμφωνα με μια δημοσκόπηση του Δεκεμβρίου. Αλλά υπάρχουν ανησυχητικές ενδείξεις για τους γαλαζοαίματους.
Τον περασμένο Νοέμβριο τα νησιά Μπαρμπέιντος έγιναν επισήμως Δημοκρατία, απομακρύνοντας τη βασίλισσα Ελισάβετ από τη θέση του αρχηγού του κράτους, ο πρίγκιπας Κάρολος είναι πολύ λιγότερο δημοφιλής και φαίνεται να φθίνει η στήριξη στη μοναρχία μεταξύ των νεότερων πολιτών, με τις δημοσκοπήσεις να δείχνουν ότι μια πλειονότητα κάτω των 30 ετών επιθυμεί να ξεφορτωθεί την μοναρχία.
“Δεν θεωρώ ότι έχει πλέον μεγάλη σημασία”, λέει η 20χρονη φοιτήτρια Μαργκό Μπάτλερ από το Ουίνδσορ, όπου η βασίλισσα περνάει πλέον τον περισσότερο χρόνο της.
“Απεχθάνομαι την ιδέα να γίνει βασιλιάς ο Κάρολος. Δεν με νοιάζει η βασιλική οικογένεια γενικώς, αλλά θεωρώ ότι είναι λίγο αμφιλεγόμενος και νομίζω ότι πολλοί νέοι αισθάνονται το ίδιο”.
Ωστόσο, το τέλος της μοναρχίας χρειάζεται περισσότερα από την αντιπάθεια προς τον Κάρολο ή από τους σκληρούς τίτλους των ταμπλόιντ για τον Άντριου ή τον Χάρι. Πράγματι, τα έντυπα αυτά σήμερα σπανίως φιλοξενούν αρνητικά άρθρα για τον Κάρολο, τη σύζυγό του Καμίλα, τον Γουίλιαμ και την σύζυγό του Κέιτ, αν και όλοι τους είχαν δεχτεί σκληρή κριτική στο παρελθόν.
Για ορισμένους Βρετανούς, σκάνδαλα στα οποία εμπλέκεται ο πρωθυπουργός Μπόρις Τζόνσον και η ταραχώδης περίοδος της προεδρίας στις ΗΠΑ του Ντόναλντ Τραμπ καθιστούν λιγότερο ελκυστική την επιλογή του εκλεγμένου επικεφαλής κράτους.
Το κατεστημένο επίσης εξακολουθεί να στηρίζει σθεναρά το παλάτι.
Δεν υπάρχει καμία ένδειξη ότι το κυβερνών Συντηρητικό Κόμμα θα ενθάρρυνε το τέλος της μοναρχίας, ενώ το μεγαλύτερο κόμμα της αντιπολίτευσης, το Εργατικό Κόμμα, δέχτηκε ένα εκλογικό ράπισμα το 2019 εν μέρει εξαιτίας της ερμηνευόμενης ως έλλειψης πατριωτισμού του πρώην αρχηγού του.
Τον περασμένο χρόνο ο Τζόνσον σχολίασε, μετά τον θάνατο του πρίγκιπα Φίλιππου, πως ο σύζυγος επί 73 χρόνια της Ελισάβετ είχε βοηθήσει τη σύζυγό του να οδηγήσει “την μοναρχία ώστε να παραμείνει ένας θεσμός αδιαμφισβήτητα ζωτικός για την ισορροπία και την ευτυχία του εθνικού μας βίου”.
Τα ίδια τα μέλη της βασιλικής οικογένειας έχουν επίσης συναίσθηση του ότι θα πρέπει να προσαρμοστούν σε έναν κόσμο που αλλάζει.
Ενώ οι πολιτικοί υπέστησαν μια “βάρβαρη” εγκατάλειψη από τους πολίτες στην κάλπη, “για εμάς, μια βασιλική οικογένεια, ωστόσο το μήνυμα είναι συχνά πιο δυσανάγνωστο”, είχε πει σε ομιλία της το 1997 η Ελισάβετ, η οποία δεν έχει δώσει ποτέ συνέντευξη στη διάρκεια της βασιλείας της.
“Εχω κάνει ό,τι καλύτερο μπορώ … για να το ερμηνεύσω σωστά μέσα στα χρόνια το γάμου μας και της θητείας μου στον θρόνο ως βασίλισσάς σας. Και θα πρέπει, ως οικογένεια, να προσπαθήσουμε μαζί να το κάνουμε στο μέλλον”, έλεγε τότε η βασίλισσα.
