Hieronymus Bosch, “Ο χλευασμός του Ιησού”, 1490 – 1500, Λονδίνο, Εθνική Πινακοθήκη.

O Φλαμανδός Ιερώνυμος Μπος κατέχει μια σημαίνουσα θέση στο πάνθεον των μεγάλων ζωγράφων, κυρίως για το ιδιάζον καλλιτεχνικό του ιδίωμα, με την έντονη ροπή του για τα φανταστικά τοπία, τα οποία κατοικούνται από πλήθος δαιμονικών πλασμάτων. Στα λίγα έργα του, που εμπνέονται από τη θρησκευτική θεματική, ο ζωγράφος μοιάζει να επικεντρώνεται στην ψυχογραφική ανάλυση των πρωταγωνιστών. Χαρακτηριστική περίπτωση αποτελεί η εικονογράφηση του επεισοδίου του “Ακάνθινου στεφάνου” ή του “Χλευασμού του Ιησού”. Κατά την πάγια τακτική του ο Μπος αντλεί για τους πρωταγωνιστές του από ένα ευρύ ρεπερτόριο με γκροτέσκες μορφές, που συχνά αγγίζουν τα όρια του σατανικού και έρχονται
σε ακραία αντίθεση με τις άγιες μορφές, στη συγκεκριμένη περίπτωση με τον καθαγιασμένο Ιησού, ο οποίος εκπέμπει αγνότητα και ηρεμία, καθώς ντυμένος στο λευκό χιτώνα του
και καρφώνοντας με το διεισδυτικό βλέμμα του το θεατή, υπομένει αγόγγυστα το χλευασμό των βασανιστών του. Ο δεσμοφύλακας, στο αριστερό άνω άκρο της σύνθεσης, ετοιμάζεται να στέψει με τη σιδηρογροθιά του τον Θεάνθρωπο με το ακάνθινο στεφάνι σαν να επρόκειτο για φωτοστέφανο. Το ισλαμικό μισοφέγγαρο και το αστέρι στο κάλυμμα της κεφαλής του γέροντα, που βρίσκεται στο κάτω αριστερό τμήμα, παραπέμπουν στους αλλόθρησκους -από την οπτική της χριστιανικής θρησκείας- μουσουλμάνων και εβραίων.
Αντίθετα, ο δήμιος, πάνω δεξιά, φέρει δυσερμήνευτα σύμβολα, όπως τα φύλλα βελανιδιάς και το χοντρό κολάρο με τα καρφιά, τα οποία, ωστόσο, καλούνται να υποδηλώσουν με τη σειρά τους την κτηνώδη φύση του.
Ιδιαίτερα προσεγμένη είναι η διεισδυτική πινελιά του Μπος στην απόδοση της ανθρώπινης ιδιοσυγκρασίας, σε τέτοιο βαθμό μάλιστα, ώστε να έχει διατυπωθεί η άποψη από την έρευνα, ότι οι τέσσερις βασανιστές συμβολίζουν τα τέσσερα ανθρώπινα ταπεραμέντα. Οι δύο μορφές στο άνω τμήμα θα μπορούσαν, στο πλαίσιο αυτής της ερμηνείας, να αποδίδουν το φλεγματικό και το μελαγχολικό τύπο ενώ εκείνες στο κατώτερο τμήμα τον αιμοσταγή και το χολερικό.