Εδώ και αρκετά χρόνια έχει γίνει µεγάλη πρόοδος σε ότι αφορά την αντιµετώπιση του HIV – AIDS.
Tα αντιρετροϊκά φάρµακα, τα βλαστοκύτταρα και γενικότερα η αλµατώδης φαρµακευτική αντιµετώπιση του ιού τείνει αν όχι έχει πετύχει να τον µετατρέψεις σε χρόνια νόσηµα, την στιγµή, για παράδειγµα που πριν από 30 χρόνια οι ελπίδες για να επιζήσει ο/η ασθενής ήταν ελάχιστες.
Τα στερεότυπα και τα ταµπού βέβαια δεν έχουν ακόµη ξεπεραστεί, µε ότι αυτό συνεπάγεται για όσους έχουν πληγεί από την νόσο και υφίστανται ήδη διακρίσεις και κοινωνικό ρατσισµό.
Ο στόχος του Κοινού Προγράµµατος του ΟΗΕ για τον ιό του ΗΙV -AIDS (UNAIDS) σηµαίνει πως µέχρι το 2025 το 95% των ατόµων που ζουν µε HIV θα πρέπει να το γνωρίζουν, το 95% των ατόµων που έχουν διαγνωστεί µε HIV να λαµβάνουν αντιρετροϊκή αγωγή και το 95% των ατόµων που βρίσκονται σε αγωγή να έχουν επιτυχηµένη καταστολή του ιικού φορτίου.
Τα στοιχεία πάντως για τον HIV – AiIDS είναι ενίοτε αποθαρρυντικά καθώς, από τα περίπου 40 εκατοµµύρια άτοµα που ζουν µε HIV παγκοσµίως, σχεδόν το ένα τέταρτο δεν λαµβάνουν θεραπεία που είναι απαραίτητη για την επιβίωσή τους
Ο ΟΗΕ επισηµαίνει ότι αν ληφθούν τα κατάλληλα µέτρα και λάβουν χώρα τολµηρές δράσεις των εθνικών κυβερνήσεων για να εξασφαλίσουν επαρκείς και βιώσιµους πόρους για την καταπολέµηση της νόσου, ο αριθµός των ανθρώπων που ζουν µε τον ιό HIV και που χρειάζονται ισόβια θεραπεία θα είναι περίπου 29 εκατοµµύρια έως το 2050.
Αν αυτό δεν επιτευχθεί, ο αριθµός θα ανέβειστα 46 εκατοµµύρια.
Καταπολέµηση του ιού χωρίς φάρµακα
Στα πλαίσια των δράσεων αλλά κυρίως των ερευνών που αποβλέπουν στην µείωση των επιπτώσεων της νόσου, ο Γερµανός ερευνητής του HIV – AIDS, καθηγητής Christian Gaebler, έχει θέσει έναν διαφορετικό στόχο: να αναπτύξει θεραπείες που θα θεραπεύουν τους ανθρώπους από τη λοίµωξη HIV ή που θα επιτρέπουν στο ανοσοποιητικό τους σύστηµα να διατηρεί τον ιό µόνιµα υπό έλεγχο χωρίς φάρµακα.
Για τον σκοπό αυτό, ο επιστήµονας από το Charité – Universitätsmedizin Berlin θέλει να διερευνήσει λεπτοµερώς τις περιπτώσεις που ήδη ζουν χωρίς φάρµακα.
Το ερευνητικό του έργο έχει ήδη πείσει το Ευρωπαϊκό Συµβούλιο Έρευνας (ERC), το οποίο χρηµατοδοτεί τον ερευνητή µε περίπου 1,5 εκατ. ευρώ στο πλαίσιο µιας επιχορήγησης ERC Starting Grant.
Η πρόοδος στη θεραπεία του HIV επιτρέπει πλέον στους ανθρώπους µε HIV να ζουν µια σε µεγάλο βαθµό φυσιολογική ζωή.
Ωστόσο, πρέπει να λαµβάνουν µακροχρόνια φαρµακευτική αγωγή που καταστέλλει τον πολλαπλασιασµό του ιού – τα λεγόµενα αντιρετροϊκά φάρµακα.
“Η αντιρετροϊκή θεραπεία δεν µπορεί να θεραπεύσει µια λοίµωξη από τον ιό HIV, επειδή ο ιός κρύβεται στα κύτταρα του ανοσοποιητικού συστήµατος”, εξηγεί ο Christian Gaebler, επικεφαλής της ερευνητικής οµάδας στο Τµήµα Λοιµωδών Νοσηµάτων και Εντατικής Θεραπείας του Charité και στο Ινστιτούτο Υγείας του Βερολίνου στο Charité (BIH).
“Αυτές οι κρυψώνες είναι γνωστές ως δεξαµενές του ιού. Εξηγούν γιατί ο ιός HIV πολλαπλασιάζεται και πάλι µέσα σε λίγες εβδοµάδες µόλις διακοπεί η φαρµακευτική αγωγή”.
Υπάρχουν µόνο µερικοί άνθρωποι για τους οποίους η µεταµόσχευση βλαστικών κυττάρων κατάφερε να αποµακρύνει πλήρως τον ιό από τον οργανισµό. Μια ερευνητική οµάδα του Charité, στην οποία συµµετείχε ο Christian Gaebler, παρουσίασε τελευταία φορά µια τέτοια πραγµατική θεραπεία του HIV στην επιστηµονική κοινότητα τον Ιούλιο.
Ωστόσο, λόγω των υψηλών κινδύνων που ενέχουν, οι µεταµοσχεύσεις βλαστοκυττάρων δεν αποτελούν επιλογή για τους περισσότερους ασθενείς, γι’ αυτό και η λοίµωξη από τον ιό HIV εξακολουθεί να θεωρείται ανίατη.
Ο Christian Gaebler θέλει να αλλάξει αυτή την κατάσταση µε το πρόγραµµα “HIV CURE MISSION”, επειδή η ανάγκη είναι µεγάλη: Σύµφωνα µε το Ινστιτούτο Robert Koch, 96.700 άνθρωποι ζούσαν µε HIV στη Γερµανία στο τέλος του 2023, και περίπου 40 εκατοµµύρια παγκοσµίως σύµφωνα µε το UNAIDS, το Κοινό Πρόγραµµα των Ηνωµένων Εθνών για τον HIV/AIDS.
Μαθαίνοντας από θεραπείες και υφέσεις
Από τη µία πλευρά, ο γιατρός και επιστήµονας σχεδιάζει να αναλύσει τις περιπτώσεις θεραπείας του HIV. Υπάρχουν ανοσολογικά χαρακτηριστικά του δότη βλαστικών κυττάρων ή του λήπτη που συνέβαλαν στη θεραπεία; Ή παράµετροι που εξηγούν γιατί η µεταµόσχευση βλαστικών κυττάρων δεν οδήγησε σε θεραπεία σε άλλες περιπτώσεις;
Από την άλλη πλευρά, θέλει να διερευνήσει µια δεύτερη οµάδα ανθρώπων µε HIV που τα καταφέρνουν χωρίς αντιρετροϊκά φάρµακα – τους λεγόµενους µεταθεραπευτικούς ελεγκτές.
“Υπάρχουν άνθρωποι µε HIV των οποίων το ανοσοποιητικό σύστηµα διατηρεί τον ιό υπό έλεγχο, παρόλο που έχουν σταµατήσει την αντιρετροϊκή θεραπεία”, εξηγεί ο ερευνητής του Charité.
“Σε αυτούς, το ανοσοποιητικό σύστηµα καταστέλλει τη δραστηριότητα του ιού, παρόλο που αυτός εξακολουθεί να κρύβεται σε ορισµένα κύτταρα του σώµατος. Επειδή ο ιός HIV εξακολουθεί να είναι ανιχνεύσιµος, δεν µιλάµε για θεραπεία σε αυτές τις περιπτώσεις, αλλά για µόνιµη ύφεση”.
Πώς καταφέρνει το ανοσοποιητικό σύστηµα να ελέγχει τον ιό;
Έχουν παρατηρηθεί αρκετοί τέτοιοι µεταθεραπευτικοί ελεγκτές, οι οποίοι βρίσκονται πλέον σε ύφεση για πάνω από τέσσερα χρόνια, µετά από θεραπεία µε µια νέα θεραπεία αντισωµάτων HIV.
Ο Christian Gaebler συµµετείχε στη µελέτη φάσης Ι που δηµοσιεύθηκε το 2022, για την οποία τιµήθηκε πέρυσι µε το Γερµανικό Βραβείο AIDS. “Θέλουµε να µάθουµε από αυτούς τους ανθρώπους”, λέει ο ερευνητής του HIV.
Μαζί µε την οµάδα του θέλει να καταγράψει ακριβώς πώς αντιδρά το ανοσοποιητικό τους σύστηµα στον ιό και ποια γονίδια είναι ενεργά στα κύτταρα του ανοσοποιητικού τους συστήµατος αλλά και στον ιό.
Επειδή ιδίως οι δεξαµενές του ιού αποτελούν το µεγαλύτερο εµπόδιο για τη θεραπεία του HIV, οι ερευνητές θα διερευνήσουν λεπτοµερώς τη φύση τους – η θεραπεία µε αντισώµατα έχει καταφέρει να µειώσει τον αριθµό των δεξαµενών του ιού.
Η θεραπεία µε αντισώµατα βρίσκεται µόλις στην αρχή της ανάπτυξής της, οπότε δεν υπάρχουν ακόµη πολλοί άνθρωποι που έχουν βοηθηθεί σε ύφεση.
Ωστόσο, ο Christian Gaebler αναµένει ότι ο αριθµός αυτός θα αυξηθεί καθώς θα ξεκινήσουν οι µεγαλύτερες κλινικές δοκιµές.
“Μόλις κατανοήσουµε τους µηχανισµούς που ευνοούν την ύφεση ή τη θεραπεία, θέλουµε να χρησιµοποιήσουµε τα ευρήµατα για να αναπτύξουµε νέες, ευρέως εφαρµόσιµες θεραπευτικές προσεγγίσεις κατά του HIV”, λέει ο επιστήµονας.
“Υπάρχει ακόµη πολύς δρόµος να διανύσουµε, αλλά ο στόχος µας παραµένει είτε να θεραπεύσουµε τους ανθρώπους µε HIV είτε να τους δώσουµε τη δυνατότητα να ζήσουν µια υγιή ζωή χωρίς φαρµακευτική αγωγή µε άλλα µέσα”, καταλήγει.
