Hospes hostis

Αλήθεια, ποιος θα μπορούσε να σχολιάσει και να κρίνει αυτό που πραγματικά ζει ο σύγχρονος άνθρωπος με απόλυτη ακρίβεια; Ποιοι είναι αυτοί που θα τους οδηγήσουν παρακάτω;
Αν υπήρχε σήμερα ένας σύγχρονος Decimus Junius Juvenalis (55 – 135 μ.Χ.) θα σχολίαζε με τον ίδιο ακριβώς τρόπο την σημερινή πραγματικότητα που ζούμε; Θα υποστήριζε ίσως πως φθάσαμε στο ζενίθ της προσωπικής μας πλέον διαφθοράς ή θα υποστήριζε την αρχική του άποψη, πως οι άνθρωποι διαβαίνουν το δρόμο τους ως όχλος που ακόμη και τώρα αρκείται με panem et circenses, δηλαδή σε άρτον και θεάματα; Σκέψεις πολλές, ερωτήματα εξίσου πολλά, τα οποία αναζητούν τις δικές τους απαντήσεις σε ένα μεταβαλλόμενο περιβάλλον με στοιχεία ρευστότητας τις περισσότερες φορές, αν όχι όλες. Ταυτόχρονα όμως αυτού του είδους η διαχρονικότητα των πολιτικών θεμάτων και των πολιτικών πρακτικών δημιουργεί μια «αρρωστημένη κανονικότητα». Κανονικότητα, η οποία δεν σε αφήνει να προχωρήσεις μπροστά, αντίθετα σε πάει προς τα πίσω. Μέσα σε αυτού του είδους την πόλωση η κοινωνία γίνεται περισσότερο συντηρητική και υλιστική, ενώ παράλληλα διαιρεί τον ίδιο της τον εαυτό.
Το 1648 με τη Συνθήκη της Βεστφαλίας επισφραγίστηκε και καθιερώθηκε καθεστωτικά ο απολυταρχισμός, οδηγώντας με τον τρόπο αυτό σε μια νέα μορφή και εννοιολογική προσέγγιση του κράτους. Δημιουργήθηκαν κράτη που εξασφάλιζαν την κυριαρχία και το δικαίωμα της ανταγωνιστικότητάς τους έναντι άλλων κρατών. Κομβικό σημείο ή σημείο αναφοράς για την απαρχή ενός νέου πολιτικού συστήματος που ενδυνάμωσε τον ηγεμονισμό. Το πρώτο αυτό μοντέλο διακυβέρνησης εξασφάλιζε τη σταθερότητα των συνόρων, περιφρουρώντας ταυτόχρονα την σταθερότητα και την ισχυροποίηση κάθε κράτους. Ωστόσο, μετά το πέρας της Γαλλικής Επανάστασης οι συνθήκες που διαμορφώθηκαν μεταβίβασαν την εξουσία στους επαναστάτες. ένα νέο εξουσιαστικό μοντέλο καθιερώθηκε στο νέο γεωπολιτικό περιβάλλον της εποχής, με πιο έντονο το αίσθημα της εθνικής συνοχής μέσα στα πλαίσια τώρα του εθνικού κράτους. Το κάθε έθνος ενώνονταν με κοινή ιστορία, κοινό χώρο και κοινές παραδόσεις, χαρακτηριστικά τα οποία, όπως είναι φυσικό, τους ενδυνάμωνε και τους συσπείρωνε έναντι οποιασδήποτε απειλής. Πλέον οι ίδιοι μάχονταν μονάχα για την εθνική τους ακεραιότητα. όπως είναι φυσικό, αργότερα οι κοινωνίες εξελίχθηκαν σε μορφωτικό και πνευματικό επίπεδο. Η βιομηχανοποίηση οδήγησε σε αστικοποίηση των πολιτών δημιουργώντας παράλληλα ένα νέο εξουσιαστικό μοντέλο. Μοντέλο, που κατ’ ανάγκη εγκαθίδρυσε πολλά κέντρα εξουσίας. Ως εργαλείο ομαδοποίησης αυτών των κέντρων δεν ήταν άλλο από την έννοια της ιδεολογίας.
Το παγκοσμιοποιημένο περιβάλλον, το οποίο έχει δημιουργηθεί, μοιάζει πλέον αφιλόξενο σε ιδεολογίες, ενώ το ίδιο συντηρεί και τάσσεται υπέρ της συνεχούς πνευματικής ατροφίας των ατόμων. Διότι με τον τρόπο αυτό εξυπηρετούνται πολιτικά, οικονομικά και κοινωνικά συμφέροντα, σχεδόν χωρίς συγκρούσεις και φυσικά χωρίς ή με ελάχιστες αντιδράσεις. Δεν πρέπει να ξεχνάμε ωστόσο πως η ιδεολογία από μόνη της περιέχει ουτοπιστικά στοιχεία, ενώ η πολιτική περιέχει
πραγματιστικά και ρεαλιστικά στοιχεία. Στοιχεία που έχουν τη δυναμική να δημιουργούν και να διαμορφώνουν, τόσο τα πλαίσια όσο και τις συνθήκες, μέσα στις οποίες οφείλουν να κινούνται οι πάντες. Οι πολιτικές εξελίξεις συχνά ενισχύουν την πολυπλοκότητα του θέματος και η ρητορική των πολιτικών προσώπων σχεδόν πάντα καταδικάζει την ίδια την πολιτική να στραφεί προς συγκεκριμένες κατευθύνσεις και να χρησιμοποιήσει διαχρονικά εργαλεία και μέσα. Τα όπλα αυτά δεν είναι άλλα από τον τρόμο, τον πόλεμο και την χειραγώγηση (ΜΜΕ).
Παγιωμένες αντιλήψεις και πρακτικές οδηγούν σε έναν φαύλο κύκλο καταστάσεων και σκηνικών με πισωγυρίσματα και απομονωτισμό σε σχέση με το διεθνές και παγκόσμιο γίγνεσθαι. Αποδέκτης όλου αυτού του αρνητικού αντίκτυπου το κάθε κράτος και κατ’ επέκταση ο απλός πολίτης του. έτσι τείνει να συμβεί και τώρα με το ζήτημα της ονομασίας της πρώην Γιουγκοσλαβικής Δημοκρατίας της Μακεδονίας και τις εξελίξεις του. Ακούστηκαν διάφορες απόψεις, πότε συνοδευόμενες με επιχειρήματα και πότε με βαρύγδουπες δηλώσεις, άνευ ουσίας και περιεχομένου. Μονάχα κινήσεις εντυπωσιασμού, που στόχο είχαν να δημιουργήσουν ένα κλίμα διχασμού. Δεν είναι τυχαίο, ότι όσοι κατά καιρούς αποκτούν πολιτικό βήμα αναφερόμενοι σε κάποια κατάσταση ή σε κάποιο θέμα, χρησιμοποιούν τους όρους «διακύβευμα» ή «διακύβευση», η χρήση των οποίων έχει ιστορία και δυναμική. Οι συγκεκριμένοι όροι ταξίδεψαν και άντεξαν στο χρόνο. Κατά την αρχαιότητα συναντάμε την αρχική ρίζα διακυβεύω σε κείμενα του Πλούταρχου (50 – 120 μ.Χ. περ.) με την εννοιολογική σημασία του ριψοκινδυνεύω. όπου κύβος ήταν το ζάρι το οποίο αποτελούσε αγαπημένο παιχνίδι των προγόνων μας. Επομένως, εκείνος που διακυβεύει ρισκάρει, «παίζει κάτι στα ζάρια» και εκείνο που διακυβεύεται εκτίθεται αυτόματα σε κάποιο κίνδυνο.
Η σημερινή ευρεία και πολλές φορές καταχρηστική χρήση των παραπάνω όρων από τον πολιτικό κόσμο, μας οδηγεί προς την κατεύθυνση να αναλογιστούμε με πόσους δαίμονες «θα παίξουν ζάρια»; Οι πολιτικοί έχουν μάθει να μιλούν και να εκθέτουν τα εθνικά μας θέματα υπό την σκιά απειλών και κινδύνων. Κινήσεις μονάχα για εσωτερική κατανάλωση και εκφοβισμό; Το σίγουρο είναι πως για ακόμη μια φορά η εθνική μας αξιοπρέπεια και αξιοπιστία τίθεται στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων. όλα τα βλέμματα στραμμένα πάνω μας ώστε να αποτινάξουμε για λογαριασμό άλλων την αντίληψή τους, η οποία συνοψίζεται εύστοχα με το Λατινικό ρητό Hospes hostis (Κάθε ξένος είναι εχθρός). Αντίληψη, η οποία κρύβεται πίσω από προσαρμοζόμενα προσωπεία ανάλογα με τους εμπλεκόμενους και ανάλογα με τις εκάστοτε περιστάσεις. Η δημοκρατία δοκιμάζεται ξανά εξίσου από όλες τις εμπλεκόμενες μεριές. Οι σύγχρονες προκλήσεις ταράζουν εκ νέου τα θεμέλια της, ενώ υπενθυμίζουν την επιτακτική ανάγκη διαρκούς υπεράσπισής της. Το εύθραυστο κομμάτι του χαρακτήρα της χρειάζεται ενίσχυση απέναντι στον ξέφρενο λαϊκισμό που επικρατεί τα τελευταία χρόνια στο πολιτικό σκηνικό της Ελλάδας και της Ευρώπης γενικότερα. Ο Jan- Werner Müller (1970 – ) στο βιβλίο του με τίτλο «Τι είναι ο λαϊκισμός» αναφέρει πως πρόκειται για «Μια συγκεκριμένη ηθικολογική φαντασίωση της πολιτικής, ένας  τρόπος πρόσληψης του πολιτικού κόσμου, ο οποίος θέτει έναν ηθικά αμόλυντο και πλήρως ενωμένο λαό – στην πραγματικότητα ανύπαρκτο – απέναντι σε ελίτ που θεωρούνται διεφθαρμένες ή με κάποια άλλη έννοια, ηθικά κατώτερες». Κατανοούμε επομένως, πως η ύπαρξη του λαϊκισμού οδηγεί με μαθηματική ακρίβεια στην εμφάνιση «σωτήρων», οι οποίοι δεν έσωσαν στην πραγματικότητα ποτέ κανέναν το αντίθετο μάλιστα. Ενώ και οι νέοι «φάροι αξιών και πυλώνων σταθερότητας» σιγά σιγά και αυτοί με τη σειρά τους σβήνουν.