«Πώς ήρθαν τα πάνω κάτω κανείς δεν μπορεί να το εξηγήσει. Ο Βενιζέλος χάνει τις εκλογές το Νοέμβρη του ’20. Οι βασιλικοί φέρνουν πίσω τον Κωνσταντίνο. Και ξαφνικά φάνηκε η εγκατάλειψη της Ελλάδας από τις Δυνάμεις. Οι Γερμανοί, σύμμαχοι των Τούρκων στον μεγάλο πόλεμο, δεν χώνευαν τους Ελληνες γιατί κρατούσαν το εμπόριο της Ανατολής. Αλλά αυτοί ήταν φανεροί εχθροί. Οι “φίλοι” όμως; Οι Γάλλοι, μετά την πολιτική αλλαγή στην Ελλάδα, υποστηρίζουν φανερά τους Τούρκους και μάλιστα το κίνημα των Νεοτούρκων. Οι Εγγλέζοι, για τα μάτια, υποστήριζαν τους Ελληνες. Οσο όμως έβλεπαν την επιρροή των Γάλλων στην Τουρκία, άλλαξαν και αυτοί τακτική και άρχισαν να βλέπουν με καλό μάτι τον Κεμάλ. Και οι Σοβιετικοί; Αυτοί δεν συγχώρεσαν τους Ελληνες που έστειλαν στρατό για να βοηθήσουν στην επανάσταση τον Τσάρο. Υστερα, την απόβαση του ελληνικού στρατού στη Σμύρνη τη θεωρούσαν μέρος του παιχνιδιού των δυτικών ιμπεριαλιστών. Οσο για τους Ιταλούς, δεν τους έφτανε η Αττάλεια που κρατούσαν, ήθελαν και τη Σμύρνη. Ολοι αυτοί οι Μεγάλοι που κρατούν στα χέρια τους τις τύχες των λαών δεν είναι άνθρωποι. Μηχανάνθρωποι είναι. Μπορεί να έχουνε μορφή ανθρώπινη.
Η ψυχή τους όμως είναι μια μηχανή. Μια μηχανή που βγάζει αριθμούς και σκοτώνει στο κέρδος. Και για να δουλέψει χρειάζεται πετρέλαιο. Μαύρο χρυσάφι το λένε. Γι’ αυτό “αγαπάνε” την Τουρκία. Είναι ο δρόμος που τους οδηγεί στο χρυσάφι το μαύρο. Για να φτάσουνε δε διστάζουνε μπροστά σε τίποτα. Αλλάζουνε συμφωνίες, καταπατάνε όρκους. Κι αν βρούνε κάποιον που τους γίνεται εμπόδιο, φίδι που τον έφαγε. Τα αίματα και οι σκοτωμοί δεν τους συγκινούν. Αρκεί να κάνουν τη δουλειά τους. Ολοι αυτοί οι Μεγάλοι, άλλος λίγο, άλλος περισσότερο “έβαλαν το χεράκι τους” για να ετοιμαστεί το θέατρο “Μικρά Ασία”. Μόνο που το έργο κατέληγε σε τραγωδία, αφού αυτοί οι σκηνοθέτες όπλισαν το φονικό χέρι του εκτελεστή. Με πυρπόληση του σκηνικού, της πεντάμορφης Σμύρνης. Με χιλιάδες νεκρούς. Με μυριάδες αιχμαλώτους. Με εκατομμύρια ξεριζωμένους πρόσφυγες. Με αναρίθμητες καταρρακωμένες συνειδήσεις. Τα θύματα δεν ήταν οι πρωταγωνιστές, αλλά οι κομπάρσοι, ο αθώος λαός. Και οι αριθμάνθρωποι, απαθείς θεατές του φριχτότερου εγκλήματος στην Ιστορία όλης της ανθρωπότητας. Υπερβολή; Οχι. Γιατί δεν ήταν μόνο σφαγή, καταστροφή, πυρπόληση, βιασμός, αιχμαλωσία, ξερίζωμα.
Ηταν η αγνωμοσύνη των “πολιτισμών” απέναντι στην κοιτίδα του πολιτισμού. Πού γεννήθηκε η επική ποίηση; Πού γεννήθηκε η φιλοσοφική σκέψη; Πού υπάρχουν οι ρίζες όλων των επιστημών; Στην Ιωνία. Κι έρχονται οι ευεργετημένοι να σκοτώσουν τον απόγονο του ευεργέτη. “Ιδού ο κληρονόμος. Δεύτε αποκτείνωμεν αυτόν”»! (Από το βιβλίο τριών εκδόσεων της Ελένης Παναγιωτοπούλου – Κουρτίδου “Η γιαγιά μου η μικρασιάτισσα”). …Ενενήντα και δύο χρόνια από την καταστροφή της Σμύρνης και τον ξεριζωμό κι η πατρίδα αποτίει σεμνά, τα που “κρατούν” τη μνήμη της… Είκοσι δύο του φετινού Σεπτέμβρη, Δευτέρα, ακριβώς πάνω στη συγκλονιστική επέτειο, της Εθνικής Τραγωδίας, το αφιέρωμα στην Κίσαμο, ήταν άκρως ενδιαφέρον! Στο τσατσαρωνάκειο πολιτιστικό πολύκεντρο… «Εκεί που ανακατεύεται το δάκρυ του αποχωρισμού με τον ιδρώτα της αγωνίας, ο πόνος του ξεριζωμού με τον κλαυθμό της φυγής, εκεί η Μικρά Ασία του 1922». Από την πρόσκληση της Μητρόπολης. Επιμνημόσυνη Δέηση από το Σεβασμιώτατο και ομιλία για τα γεγονότα από την αντιπεριφερειάρχη Ν. Ρεθύμνου κα Μαρία Λιονή με θέμα: “92 Χρόνια από τη Μικρασιατική καταστροφή”. Μια εισήγηση εξαιρετική με ιστορικό κύρος, συνέπεια και δομή, λιτή και κατανοητή απολύτως. Μικρασιάτικα τραγούδια επίσης θαυμάσια, από τη Χορωδία Βυζ. και Παραδ/κής Μουσικής του Ωδείου της Μητρόπολης, με χοράρχη τον κ. Γιώργο Χαχλάκη, εκπαιδευτικό και καθηγητή Μουσικής στο Ωδείο, αλλά και ιεροψάλτη καθώς και σολίτσα τη βραδιά τιμής. Μια βραδιά που παρουσίασε επιτυχώς η κα Αργυρώ Δελή, φιλόλογος. Μια σημαντική κατάθεση Αναγνώρισης και Τιμής στο Εθνικό Δδράμα του ’22 που συγκίνησε και προβλημάτισε και που, δυστυχώς, θύμισε πάλι την προδοσία, που αιωνίως ζει το γένος από τους μεγάλους, φίλους και “φίλους” του…
