«Τα ωραιότερα πράγματα στη ζωή, δεν είναι πράγματα!»
ΑΠΟ τις πιο αισιόδοξες προτάσεις που βλέπουμε ή ακούμε, σε μορφή διαφήμισης ή προτροπής, είναι η παραπάνω. Σε προσγειώνει αμέσως, όταν μάλιστα σου συμβεί να χάσεις εσύ ή κάποιος κοντινός σου την υγεία του.
Η ΖΩΗ δεν είναι μια ευθύγραμμη, μονότονη πορεία όπου τίποτε δεν αλλάζει, τίποτε δεν παρεκκλίνει. Όσο είμαστε υγιείς νομίζουμε πως ό,τι συμβαίνει στους άλλους είναι… δικό τους πρόβλημα που δεν μας αφορά! Είναι, όμως, έτσι;
ΥΠΑΡΧΟΥΝ άνθρωποι που αλλάζουν ρότα ζωής με το πρώτο χαμόγελο ενός νεογέννητου παιδιού στο σπίτι. Κι άλλοι που δεν αλλάζουν με τίποτε: ούτε καν με τον θάνατο ενός προσφιλούς προσώπου! Η στάση ζωής είναι θέμα βιοθεωρίας, παιδείας, ιεράρχησης αξιών, ιδιοσυγκρασίας…
ΟΙ ΕΚΠΛΗΞΕΙΣ και τα απρόοπτα δεν μας ρωτούν. Η σταθερότητα της υγείας δεν είναι δεδομένη για κανέναν. Το «αιφνίδιο» στη ζωή μπορεί να συμβεί κάθε στιγμή, σε όλους κι οπουδήποτε. Το σπουδαιότερο; Η αξία της ζωής δεν βρίσκεται στη συσσώρευση πραγμάτων, αλλά στο πόσο κοντά είμαστε στους άλλους, πόσο κοντά μας είναι οι άλλοι, πόσους αληθινούς φίλους μετρούμε, πόσο νοιαζόμαστε για τον «πλησίον» μας.
…ΜΙΚΡΑ ημερολόγια, με βαριές λέξεις, οι ζωές των άλλων: είτε για βουβές επώδυνες εμπειρίες υγείας πρόκειται είτε για ελεγείες ή δοξαστικά. Μερικές ζωές είναι «ωσεί παρούσες», πολλές είναι βαρύγδουπες, άλλες αποτελούν ομολογίες γενναιόδωρων ανθρώπων που θέτουν την προσφορά στους άλλους ως τη μέγιστη αξία της ζωής. Κανείς δεν ασχολείται μ’ αυτούς, κανείς δε μαθαίνει τίποτε για το έργο τους. Σπάνιο το μεγαλείο της ψυχής τους.
Η ΟΜΟΡΦΙΑ «των πραγμάτων» που δεν είναι πράγματα είναι «modus vivendi» για πολλούς:
– «Αλλο είναι να είσαι γιατρός σε κέντρο καρκινοπαθών κι άλλο να αρρωσταίνεις κι ο ίδιος! Οσο είσαι “ο γιατρός”, βλέπεις περίπου ουδέτερα τους ασθενείς. Κι αν ακόμη θέλεις να τους βοηθήσεις συναισθηματικά, δεν γίνεται να κάνεις “δικό σου” το κάθε πρόβλημα. Βάρος ασήκωτο η λέξη “empathy” (=ενσυναίσθηση). Απαγορευτική για την επιβίωσή σου… Όταν, όμως, βρεθείς κι εσύ στην “άλλη πλευρά”, όσο γενναίος κι αν δείχνεις -ή προσποιείσαι ότι είσαι- έχεις απόλυτα την ανάγκη της παρουσίας του άλλου -συνάδελφου ή συγγενή σου. Το βλέμμα και η κουβέντα τους σε αναπτερώνουν. Δίνουν νόημα στη συνέχιση της “νέας” σου ζωής, του μοναχικού σου αγώνα. Είναι πολύ σπουδαίο να φεύγεις από τη ζωή, με τη γεύση ότι κάτι πρόσφερες στους άλλους, κάτι πήρες από αυτούς, κάποιοι σου παραβρέθηκαν… Εντάξει! Ερχόμαστε μόνοι και φεύγουμε κατάμονοι, όμως υπάρχει η παρηγορητική τέχνη που την ανακαλύπτεις μόνον όταν κι εσύ ασθενήσεις… Όσο ψευδαισθητική κι αν είναι αυτή, αποτελεί την πιο θεϊκή ανθρώπινη “επέμβαση” στις ανερμάτιστες κοινωνίες μας. Ειδικά σε περιόδους κρίσης, φτώχειας και εγκατάλειψης, ο “άλλος” είναι ένας άγγελος…» (Ανδρέας Αρ., γιατρός).
– «Το αδιαχώρητο στο Νοσοκομείο Χανίων. Ακόμη και τις Κυριακές. Καταμεσήμερο (9 του Φλεβάρη). Βόλτα στην εξοχή. Στραβοπατώ, πέφτω, σπάω το αριστερό μου χέρι… Ζεστός ο πόνος, που όσο παγώνει γίνεται ανυπόφορος… Εσπευσμένα στα Επείγοντα (1). Ο χαμός. Τα καθίσματα πιασμένα. Καταργήσανε και τον Ε.Ο.Π.Υ.Υ… Δίπλα, ο άντρας μου προσπαθεί να μου δώσει κουράγιο. Από το Ορθοπεδικό μας στέλνουν για ακτινογραφία. Κόσμος πολύς κι εκεί. Οι πόνοι στο χέρι -κάταγμα στο περικάρπιο και το κόκαλο του αριστερού βραχίονα- γίνονται αφόρητοι… Τρεις άντρες, προφανώς ο γιατρός με δυο ειδικευόμενους, ανατάσσουν το σπασμένο μου χέρι… Τυλίγουν στο γύψο βραχίονα και παλάμη. Ξανά ακτινογραφία. Η επέμβαση δείχνει να είναι επιτυχημένη. Να είναι καλά όλοι τους. Επιστρέφουμε σπίτι, μετά από πολλές ώρες… Οι φίλοι, η Κ., η Π., η Μ., φέρνουν φαγητό. Οχι μόνο μια φορά, αλλά περιοδικά. Να και τα “γειτονάκια” μας. Η συντροφιά τους είναι ευλογία Θεού… Από εκείνη την ημέρα η ζωή μου άλλαξε: Αντιλαμβάνομαι την ανημποριά και την εξάρτησή μου από το άντρα μου, αλλά και το ζοφερό μου μέλλον, αν μείνω μόνη. Κι ο άντρας μου συνειδητοποιεί ότι οι δουλειές που θεωρούσε μέχρι τώρα… δικές μου, γίνονται και δικές του! Μου λέει μισοαστεία – μισοσοβαρά: «έπρεπε να σπάσεις το χέρι σου, για να καταλάβω την αξία σου;». Του απαντώ πως ευτυχώς που δεν είναι το δεξί! «Σκέψου, του λέω, να ήταν κανένα πόδι, καμιά σπονδυλική στήλη, κανένας γοφός και να ήμουνα καθηλωμένη τώρα στο κρεβάτι…!» (Χρ. Κ.)
– «…Σχεδόν από γεννησιμιού τους, μερικά πλάσματα είναι χαρισματικά και γενναιόδωρα. Άνθρωποι με κεφαλαίο Α, θεωρούν ότι η ζωή τούς προσφέρθηκε για να ανακουφίζουν τους άλλους. Πιστεύουν, όπως έλεγε ο Ν. Βρεττάκος, ότι είναι «χρεωμένοι στον κόσμο». Εθελοντικά. Η Στ. Π. ανήκει σ’ αυτούς. Κι απ΄ τα δεκαοχτώ της! Τι κι αν δημιούργησε δική της οικογένεια, τι κι αν έχει μεγάλα παιδιά τώρα. Η ζωή της εξακολουθεί να μοιράζεται ανάμεσα σε δεινοπαθούντα – συγγενικά ή άλλα- πρόσωπα. Η βοήθειά της ανυστερόβουλη, ειλικρινής αποτελεί απάνεμο λιμάνι για πολλούς. «Μα, υπάρχουν τέτοιοι άνθρωποι, σήμερα;», η ερώτηση. Ναι! Υπήρχαν, υπάρχουν και θα υπάρχουν. Σήμερα, με τις καταργήσεις πολλών προνοιακών ιδρυμάτων, τη ραγδαία αύξηση των ατόμων του περιθωρίου κ.λπ., η ανάγκη βοήθειας είναι επιτακτικότερη. Αν υπάρχει κάτι που δεν υποφέρεται και που είναι «ζωντανός θάνατος», αυτό είναι η μοναξιά. Η Στ. Π. έμαθε να χειρίζεται, από προσωπική εμπειρία και θητεία στον Ε.Σ., με υπομονή τον κάθε ασθενή: με ένα πλατύ χαμόγελο, μια καλή κουβέντα, μια καλοσυνάτη παρηγορητική στάση. Θα πιουν καφέ μαζί, θα βγουν βόλτα, θα δοκιμάσουν από το γλυκό που έφτιαξε, θα εκπληρώσει τις στοιχειώδεις ανάγκες τους. Είναι, βέβαια, και τα κοντινά της πρόσωπα της «άλλης ζωής» της: «υποχρεώσεις» που γεμίζουν και δίνουν διπλή αξία στην ύπαρξή της…» (Στ. Π. Όπως δεν μου τα είπε.)
…ΑΝΑΚΑΛΥΠΤΕΙΣ, αργά ή γρήγορα πως, γνωρίζοντας σε βάθος τις εμπειρίες των συν-ανθρώπων σου, αρχίζεις κι εσύ να βλέπεις τον κόσμο διαφορετικά. Αλλάζεις. Ζεις νοερά ή από κοντά «πράγματα» που ποτέ δεν φανταζόσουν ότι συμβαίνουν γύρω σου… Η συμβίωση με τους άλλους ένα «πράγμα» διδάσκει: Όλα όσα αγγίζουμε, όλους όσους αντικρίζουμε, σε όσους μιλούμε και χαμογελάμε, τους λέμε μια καλή κουβέντα, τους βοηθάμε κάπως…, όλα αυτά αποτελούν την ανάμνηση μιας μικρής ταπεινής μεν, αλλά γεμάτης ζωής. Που δεν θα ξανάρθει…
ΣΗΜΕΙΩΣH
-(1) «…Σε ό,τι αφορά την κατάσταση στο Τμήμα Επειγόντων Περιστατικών», σύμφωνα με τον υπεύθυνο γιατρό του Τμήματος Διαλογής στα Τ.Ε.Π. κ. Καστρινάκη, «τον περασμένο μήνα πέρασαν 6.000 ασθενείς (…) Κατά τη διάρκεια του 24ώρου στα επείγοντα οι γιατροί εξετάζουν 250-350 περιπτώσεις» (Πρωτοσέλιδο Χ.Ν., 28-2-14).
