Η οποία, όμως, με πολλές από τις συνεχείς ανακαλύψεις της χρησιμοποιείται από τις υπερ-εξουσιαστικές δυνάμεις για ζημιογόνες και καταστροφικές κατά της ανθρωπότητας εφαρμογές… “καταστάσεις” επιστημονικών ανακαλύψεων και εφαρμογών οι οποίες εκμεταλλεύονται -με μεγαλύτερες μορφές της εξαγρίωσης παρά τις “απόλυτες” κανονιστικές επιβολές τους οι οποίες όμως αλλάζουν κάθε τόσο σύμφωνα με τις νέες συνθήκες πολιτισμού που δημιουργούνται. Ενώ, αντίθετα ορισμένοι θεμελιώδεις τύποι ανθρώπινης συμπεριφοράς παραμείνανε σταθεροί μέσα στη γνωστή σε όλους μας ιστορία.
ΟΙ ΕΙΡΗΝΟΦΥΛΕΣ ΕΠΙΚΛΗΣΕΙΣ ΜΑΣ ΔΕΝ ΕΠΑΡΚΟΥΝ ΓΙΑ ΝΑ ΤΕΛΕΙΩΣΟΥΝ ΟΙ ΣΥΓΚΡΟΥΣΕΙΣ
Ενώ μέσα στο ίδιο χρονικό διάστημα άλλαξαν επανειλημμένα οι εκάστοτε κυρίαρχες ιδεολογίες και οι κοινωνικοί κανόνες. Αλλά στην έκτη ερώτηση και απάντηση για την αγωνιστική φύση του ανθρώπου ή την ειρηνόφιλη πλευρά του απάντησε ότι: “Για τις ειρηνόφιλες καταβολές των κοσμοεικόνων, δεν μπορείς να έχεις υψηλή ιδέα… εξάλλου -τονίζει- ότι η επίκληση των “ειρηνόφιλων” καταβολών της ανθρωπότητας δεν επαρκεί για να τελειώσουν οι ανθρώπινες συγκρούσεις… Αλλά όμως η κοινωνία των ανθρώπων δεν μπορεί να ζει διαρκώς σε καταστάσεις πολέμου, χωρίς να διαλυθεί. Με τη φιλία και την ειρήνη να ανήκουν εξίσου στη situation humane όσο και η εχθρότητα και ο πόλεμος. Για να ολοκληρώσει την έβδομη απάντησή του -προφητικά για τα όσα συμβήκανε στη δεκαετία που πέρασε και στη δεκαετία που τρέχει λέγοντας: “Μια τρομακτική ένταση, ένα είδος νέου ψυχρού πολέμου, δημιουργείται πάλι (όπως τη ζούμε εμείς τώρα). Μια ένταση που δημιουργείται από το γιγάντωμα μαζικών δημοκρατικών προσδοκιών σε παγκόσμια κλίμακα με αναμενόμενους βίαιους ανταγωνισμούς και συγκρούσεις, με φόβους αν οι άνθρωποι αναγκαστούν να πολεμήσουν για τροφή, νερό, ακόμα και για αέρα…
ΜΑΣ ΚΑΤΑΚΛΥΖΟΥΝ ΠΟΛΛΕΣ ΜΟΡΦΕΣ ΠΟΛΕΜΩΝ ΜΕ ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ ΣΕ ΨΥΧΡΟΠΟΛΕΜΙΚΟ ΚΛΙΜΑ
Οπως προαναγγείλαμε στο πρώτο κείμενό μας ότι θα παρουσιάσουμε τις υπόλοιπες 5 ερωτήσεις – απαντήσεις του σημαντικότερου ίσως σύγχρονου Ελληνα διπλωμάτη και πολιτικο-φιλοσοφικού στοχαστή του (πρόωρα εκλιπόντος) Παναγιώτη Κονδύλη -ενός από τους εγκυρότερους φιλοσόφους – αναλυτές της θεωρίας του πολέμου των όπλων, αλλά και κατ’ επέκταση και άλλων μορφών πολέμου, όπως οι οικονομικοί πόλεμοι καταστροφής, οι θρησκευτικοί πόλεμοι φονταμενταλιστικής εγκληματικότητας, οι χημικοί πόλεμοι, οι τεχνολογικοί, οι εκπαιδευτικοί και τόσες άλλες μορφές “πολέμων” που έχουν ως αποτέλεσμα μεγαλύτερους αριθμούς θυμάτων και καταστροφών ακόμα και από τοπικούς πυρηνικούς πολέμους με “έξυπνα” όπλα.
Γιατί, όπως έχω ξαναγράψει, μπορούμε να μάθουμε την αλήθεια για τα εκατομμύρια θανάτων και ευρύτερων ανθρώπινων ζημιών, τόσο από τον μεγάλο οικονομικό πόλεμο που διεξάγεται ανάμεσα στις καπιταλιστικές χώρες όσο και στις κατ’ υπόθεση αναπτυσσόμενες οικονομίες. Κυρίως όμως του ευρωπαϊκού νότου. Οι οποίες λόγω της πολεμικής καταστροφής που τους έγινε με την “αραβική άνοιξη” και τις τραγικές συνέπειες που αυτή είχε (και εξακολουθούν να τις υφίστανται ακόμα όλοι οι μεσογειακοί λαοί) εκμηδενίζεται κυριολεκτικά ο μεγάλος πεντοχιλιετής μεσογειακός πολιτισμός.
ΚΟΣΜΟΕΙΚΟΝΕΣ ΕΓΚΛΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ
Ομως για όλη αυτή τη συνεχιζόμενη τραγωδία ποια άτομα των παγκόσμιων πολιτικών ηγεσιών ή ποια οργανωμένα και κατευθυνόμενα άνομα συμφέροντα πυροδοτούν όλες αυτές τις εφιαλτικές καταστάσεις και καταστροφές όπως τώρα συμβαίνει με τη μεγάλη γεωστρατηγική κρίση που έχει ξεσπάσει στην Ουκρανία και στην Κριμαία με τη ρωσική προσπάθεια να την καταλάβει;
Συνεχίζοντας, λοιπόν, τον διάλογο – συνέντευξη Κονδύλη με τον καθηγητή του Ολλανδικού Πανεπιστημίου (Νijmegen) κ. M.T. παραθέτουμε την ερώτηση του καθηγητή με απάντηση του Π. Κονδύλη.
Ερ.: Αφετηρία των ερευνών μας, όπως σημειώσατε, είναι η παρατήρηση των πράξεων συγκεκριμένων ανθρώπων σε συγκεκριμένες καταστάσεις… Οι άνθρωποι αυτοί προασπίζουν τις διαφορετικές επίμαχες θέσεις τους, μεταξύ άλλων με λόγια και ιδέες… κατά την άποψή σας, τα φιλοσοφικά συστήματα ή οι κοσμοεικόνες δεν είναι παρά η συστηματική επεξεργασία σκέψεων ριζωμένων μέσα σ’ αυτήν την ιστορικά συγκεκριμένη πολιτική… Το γεγονός ότι η θεώρησή μας είναι περιγραφική, δεν υποδηλώνει μιαν κοσμοεικόνα όπου η περιγραφική μέθοδος θεωρείται ανώτερη από την κανονιστική; Και πως θεωρείται ότι μια τέτοια αξιολόγηση μπορεί να νομιμοποιηθεί επιστημονικά;
ΕΠΙΚΑΙΡΟΣ ΟΣΟ ΠΟΤΕ Ο ΘΟΥΚΥΔΙΔΗΣ
ΑΠ.: …Το ότι η θεωρία μου, όπως και κάθε άλλη είναι ιστορικά προσδιορισμένη, δεν αποδεικνύει τη σχετικότητα, αλλά επιβεβαιώνει (και στο δικό της παράδειγμα) τη γενική αρχή του ιστορικού προσδιορισμού… Με την αλήθεια θεωριών πάνω στα ανθρώπινα πράγματα να μην την παρακωλύει η ιστορική τους εξάρτηση, αλλά η ηθική – κανονιστική τους δέσμευση.
Ο Θουκυδίδης δεν έχει χάσει το παραμικρό από την επικαιρότητά του -και πάνω στο έργο του μπορεί να χτισθεί μια ανάλυση της σύγχρονής μας πολιτικής. Ομως δεν ισχύει το ίδιο και για τους Νόμους του Πλάτωνα με κάθε ιστορική κατάσταση να έχει δύο πλευρές. Γιατί, σε κάθε κατάσταση το ανθρώπινο εκτυλίσσεται και διαδραματίζεται στην ολότητά του. Αυτό, όμως, γίνεται υπό τον μανδύα κανονιστικών πεποιθήσεων οι οποίες είναι σχετικές και παροδικές. Γιατί, πώς εξηγείται αλλιώς το ότι ορισμένοι θεμελιώδεις τύποι ανθρώπινης συμπεριφοράς παράμειναν σε γενικές γραμμές σταθεροί μέσα στη γνωστή μας ιστορία, ενώ στο ίδιο χρονικό διάστημα άλλαξαν επανειλημμένα οι κυρίαρχες ιδεολογίες και οι κοινωνικοί κανόνες; Πάντως η διαπίστωση της σχετικότητας των κανονιστικών αρχών και αξιών μονάχα στα μάτια των ηθικιστών αποτελεί έκφραση σκεπτικισμού.
ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ Η ΜΟΝΗ ΜΟΡΦΗ ΣΚΕΨΗΣ Η ΕΠΙΣΤΗΜΗ
Ομως η επιστημονική γνώση -στον βαθμό που παραμένει επιστημονική- δεν μπορεί να είναι πρακτικός δεσμευτής για κανέναν… με προσανατολισμούς κανονιστικούς να είναι θέμα γούστου, ήτοι διόλου δεν εξαρτώνται από την επιστημοσύνη… Και εκτός αυτού η επιστημονική γνώση κάθε άλλο παρά αποτελεί την κυρίαρχη μορφή σκέψης μέσα σε μια κοινωνία.
Στην 6η ερώτηση αυτής της τόσο τολμηρής συνέντευξης του αείμνηστου μεγάλου στοχαστή Παναγιώτη Κονδύλη το ενδιαφέρον του ερωτήσαντος Ολλανδού καθηγητή για λογαριασμό του περιοδικού “Λεβιάθαν” εστιάζεται στην ειρηνικότητα και στην πολεμικότητα ανθρώπων και λαών ως εξής:
Ερ.: Η εικόνα σας για τον άνθρωπο που παρουσιάζει ορισμένη ομοιότητα με την ανθρωπολογία του Glansewitz, του μεγάλου βασικού θεωρητικού του πολέμου, θεμέλιο τούτης της ανθρωπολογίας είναι ο διχασμός της ανθρώπινης φύσης; Από τη μια ο άνθρωπος ρέπει προς την αμέριμνη ζωή, για να είναι από την άποψη αυτή ειρηνικό ον, από την άλλη όμως είναι διατεθειμένος ή αναγκασμένος, όταν άλλοι απειλούν την ύπαρξή του, να αποφασίζει με τον αγώνα την εκβίαση των συγκρούσεων. Στις εργασίες σας τονίζετε κυρίως τις συνέπειες της αγωνιστικής ανθρώπινης πραγματικότητας στον χώρο των ιδεών. Αντίθετα πολλοί φιλόσοφοι, που προσπαθούν να εξορκίσουν το factum της ισχύος θεμελίωσαν τη σκέψη πάνω στις ειρηνόφιλες καταβολές της ανθρωπότητας. Εχει η “μονομέριά” σας μονάχα πολεμικές αιτίες που μπορούν να μονιμοποιηθούν λογικά; Τι νομίζετε για τις ειρηνόφιλες καταβολές των κοσμοεικόνων;
Απ.: α) Κάθε κοσμοεικόνα γεννιέται ως άρνηση ή και ως αντιστροφή μιας άλλης.
β) Καμιά κοσμοεικόνα δεν αντεπεξέρχεται στις λειτουργίες της χωρίς κάποιαν αντίληψη για το “κακό” σε οποιαδήποτε μορφή (αμαρτία, καταπίεση, αλλοτρίωση κ.λπ.) το οποίο πρέπει να νικηθεί ή να χαλιναγωγηθεί από το “καλό”.
Αλλά ακόμα και οι κοσμοεικόνες ή ουτοπίες, οι οποίες διαγράφουν μια κατάσταση ιδεώδους αρμονίας, περιέχουν την παράσταση μιας ξεπερασμένης πια κατάστασης συγκρούσεων και πόνου. Δεν μπορώ όμως να υπεισέλθω στους λόγους που έσπρωχναν πάντα τους ανθρώπους προς το όνειρο της μεγάλης και τελειωτικής αρμονίας. Πρέπει μόνο να παρατηρήσω ότι και αυτό ακόμα το όνειρο έχει μιαν πολεμική αιχμή, εφ’ όσον στρέφεται εναντίον υφισταμένων δεινών… Με την επίκληση των “ειρηνόφιλων” καταβολών της ανθρωπότητας να μην επαρκούν διόλου για να τελειώσουν οι συγκρούσεις.
ΠΡΟΩΘΟΥΝΤΑΙ ΟΙ ΣΥΓΚΡΟΥΣΕΙΣ
Βέβαια στις αναλύσεις των προτάσεων το στοιχείο του Αγώνα. Αλλά αυτό δεν το προτάσσω ως μονομέρεια, αλλά ως μεθοδολογική αναγκαιότητα. Περιγράφω δυναμικές ιστορικές διαδικασίες, οι οποίες πώς να το κάνουμε προωθούνται από συγκρούσεις και αντιθέσεις…
Με αυτές να γεννούν αδιάκοπες και συνεχείς αναπροσδιοριζόμενες αλλαγές στις ανθρώπινες σχέσεις. Για να μην εξαλείφεται έτσι το στοιχείο της σύμπραξης, της συνεργασίας και της φιλίας…
Αλλά όποιος καταπολεμά άλλους επιδιώκοντας πολιτικούς σκοπούς ή και πνευματικούς (οι οποίοι αποβλέπουν στην αλλαγή γενικά τρόπου σκέψης και συμπεριφοράς) αυτός αργά ή γρήγορα θα καταλήξει στο φρενοκομείο αν παραμείνει για πάντα μόνος του να φωνάζει…
Γιατί μόνο αν αυτός έχει ένα πλήθος φίλων να στηρίζουν σοβαρά τις απόψεις του, μόνο τότε η κοινωνία αντιμετωπίζει σοβαρά τον πολιτικό λόγο και τις πολιτικοκοινωνικές πρωτοβουλίες του.
ΟΙ ΚΟΙΝΩΝΙΕΣ ΤΩΝ ΑΝΘΡΩΠΩΝ ΔΕΝ ΘΕΛΟΥΝ ΔΙΑΡΚΕΙΣ ΠΟΛΕΜΟΥΣ
Πάντως, σε σχέση με την κοινωνική συμβίωση αυτό σημαίνει ότι η κοινωνία των ανθρώπων δεν μπορεί να ζει διαρκώς σε καταστάσεις πολέμου χωρίς να διαλυθεί. Ενώ, ταυτόχρονα δεν μπορεί να γεννά ασταμάτητα συγκρούσεις από τους κόλπους της (αιματηρές και μη) η φιλία και η ειρήνη αποφαίνεται ο Π.Κ ανήκουν εξίσου στην ανθρώπινη κατάσταση, όσο η εχθρότητα και ο πόλεμος. Αυτό δεν αποτελεί ένα άρθρο πίστεως παρά μόνο μια κοινότοπη αλήθεια.
Τώρα στην όγδοη ερώτηση της συνέντευξης ο Π.Κ. ρωτήθηκε αν θα δεχότανε τον χαρακτηρισμό “αντι fukuyama”, δηλαδή ως αποδεχόμενο το τέλος της ιστορίας σ’ ό,τι αφορά τη σημασία των διανοούμενων και των πολιτικών τους ιδεών για την πολιτική του μέλλοντος με τα θέματα της σκέψης να έχουν εξαντληθεί με την έκλειψη της πολιτικής σημασίας ιδεολογιών και του φιλελευθερισμού και του κομμουνισμού.
Γεγονός που κάνει άσκοπη κάθε παραπέρα προσπάθεια να σκεφθούμε και πάλι τις παραδοσιακές πολιτικές ιδέες…
Η ΔΥΣΗ ΕΜΜΕΝΕΙ ΣΤΟ ΤΕΛΟΣ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ
Ο Κονδύλης, σ’ αυτή την ιστορική του συνέντευξη απάντησε ότι η Δύση διαιωνίζει ακόμα την εμμονή της στο τέλος της ιστορίας. Ομως κατά τη γνώμη του (όπως είπε) “Η δική μου διάγνωση διαφέρει ριζικά από τέτοιες καταστάσεις γιατί ούτε η ιστορία τελείωσε ούτε στο μέλλον θα εκλείψει η απολογητική ή πολεμική δραστηριοποίηση των διανοουμένων, απλώς έφτασε στο τέλος της.
Μια ιστορική εποχή και μαζί τα τρία μεγάλα πολιτικά δόγματα που τη χαρακτήρισαν: ο συντηρητισμός, ο φιλελευθερισμός και ο σοσιαλισμός και κοινωνική δημοκρατία.
ΣΥΜΒΙΒΑΣΜΕΝΟΙ ΔΙΑΝΟΟΥΜΕΝΟΙ ΚΑΙ ΑΒΕΒΑΙΟ ΜΕΛΛΟΝ
Τώρα όμως πρέπει να αναμένονται βίαιοι ανταγωνισμοί και συγκρούσεις. Ενώ μέσα σ’ όλα αυτά δεν θα είναι μόνο ο πόλεμος ο μεγαλύτερος κίνδυνος, αλλά η διαρκής κατάσταση αχαλίνωτης ανομίας…
Χωρίς κάποια ευκρινή ιδεολογία. Γιατί αν οι άνθρωποι αναγκαστούν να συγκρουστούν και να πολεμήσουν για τροφή, νερό ακόμη και για αέρα τι θα συμβεί; Κι ακόμη πώς θα προσδιορισθούν οι συνομαδώσεις της πλανητικής πολιτικής; Δηλαδή ως έθνη, ως πολιτισμοί ή ως φυλές;
Για να σημειώσει περιφρονητικά ο Π.Κ. με τη φράση: “ό,τι κι αν είναι πάντως θα υπάρξουν διανοούμενοι που θα προσφέρουν τις ιδεολογικές τους υπηρεσίες στην εκάστοτε δικαία υπόθεση, όπως η περίπτωση των νέων δίκαιων πολέμων από την κάθε πλευρά των χημικών μολύνσεων και των αρπακτικών εγκληματικών ανισοτήτων στη χώρα μας και στον κόσμο από τους οπαδούς του τέλους της ιστορίας”…
