Η 28η Οκτωβρίου στα Χανιά

Το πρωτοσέλιδο άρθρο του “Εσπερινού Ταχυδρόμου” της 29ης Οκτωβρίου 1940, το οποίο σώζεται στο Ιστορικό Αρχείο Κρήτης, αναφέρει την κήρυξη του πολέμου κατά της Ιταλίας, με κεντρικό τίτλο «ΗΝΩΜΕΝΟΙ ΚΑΙ ΜΕ ΤΗΝ ΠΙΣΤΙΝ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΝΙΚΗΝ ΑΠΟΔΥΟΜΕΘΑ ΕΙΣ ΤΟΝ ΥΠΕΡ ΤΩΝ ΟΛΩΝ ΑΓΩΝΑ». Ακολουθούν τα διαγγέλματα του Βασιλιά Γεωργίου Β’ και του πρωθυπουργού Ιωάννη Μεταξά. Στην τρίτη σελίδα το άρθρο «Σχόλια» αναφέρει: «Δευτέρα 28η Οκτωβρίου. Οι Κρήτες έτοιμοι δια το καθήκον των. Ο ενθουσιασμός του κρητικού λαού, επί τη αναγγελία κηρύξεως του πολέμου κατά της Ιταλίας είναι ανώτερος πάσης περιγραφής. Άνδρες, γυναίκες και παιδιά, υπερήφανοι δια την απόφασιν της εθνικής Κυβερνήσεως, όπως προασπίσει την τιμήν της χώρας, είναι αποφασισμένοι ως εις άνθρωπος, να εκπληρώσουν έκαστος το καθήκον του μέχρι της νίκης.[…]». Ακολουθούν η εντολή επιστράτευσης και οι οδηγίες για την  κατάταξη των εφέδρων. Η εφημερίδα στην τελευταία σελίδα αναφέρει λεπτομερώς τα νέα της προηγούμενης ημέρας, της 28ης Οκτωβρίου, με το ιταλικό τελεσίγραφο και την άρνηση του Μεταξά, αναφέροντας ότι η ιταλική εισβολή ξεκίνησε στις 5.30 το πρωί. Πώς ήταν όμως το κλίμα στην πόλη των Χανίων;
Ο «Εσπερινός Ταχυδρόμος» στη δεύτερη σελίδα με το άρθρο «Με λίγα λόγια» περιγράφει τις αντιδράσεις και τα συναισθήματα των Χανιωτών: «Η πόλις εξύπνησεν σήμερον γεμάτη συγκίνηση και ενθουσιασμούς. Μόλις είχε χαράξει είχεν ευρύτατα διαδοθεί ότι εκηρύξαμεν τον πόλεμον κατά της Ιταλίας[…] και από της 7ης συνωθούντο εις τα κέντρα που είχον ραδιόφωνα, περιμένοντες την πρωϊνήν εκπομπήν από την οποία ήκουσαν ότι η Πατρίς μας ήδη ευρίσκεται εις εμπόλεμον κατάστασιν. Ένα αίσθημα ανακουφίσεως εβγήκεν από τα στήθη όλων, διότι η αβεβαιότης του τελευταίου καιρού είχε καταντήσει εκνευριστική. Το γενικό δε ερώτημα ήτο ποίαι εφεδρικαί κλάσεις καλούνται και που θα παρουσιαστούν[…]Εις τα κέντρα και εις γειτονιές έβλεπε κανείς υγρά μάτια να παρακολουθούν τα δύο Διαγγέλματα και η συγκίνησις ήτο ζωγραφισμένη εις το πρόσωπον όλων. Όλα τα Σχολεία διέκοψαν από το πρωί τα μαθήματά των και οι μαθηταί ενεδύθησαν την στολήν της ΕΟΝ (Εθνική Οργάνωση Νέων, η μεταξική νεολαία) και συγκεντρώθησαν εις το πεδίον του Άρεως, όπου εν διαδηλώσει διήλθον κάτω από τα γραφεία της Γεν.  Διοικήσεως. Και εκείθεν δια της οδού Δικαστηρίων και Χαλέπας εισήλθον εις την πόλιν ψάλλοντες πατριωτικά άσματα[…]».
Από τα παραπάνω γίνεται φανερό το κλίμα ενθουσιασμού, πατριωτισμού, θάρρους και συγκίνησης, το οποίο συνεπήρε τους Χανιώτες. Άλλωστε, ήταν πρόσφατες οι προηγούμενες πολεμικές αναμετρήσεις της Μικρασιατικής Καταστροφής (1922), του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου (η Ελλάδα συμμετείχε κατά το χρονικό διάστημα 1917-1918) και των Βαλκανικών Πολέμων (1912-1913). Συνεπώς, οι Έλληνες ήταν εμπειροπόλεμοι και στο συγκεκριμένο πόλεμο ήταν και ετοιμοπόλεμοι, καθώς ήταν αναμενόμενη η εισβολή και όπως είναι γνωστό είχαν προετοιμασθεί.