Όλοι θυμόμαστε, νομίζω, στις εθνικές εορτές του σχολείου να απαγγέλουμε στο πέρας της εκδήλωσης τον Εθνικό Ύμνο.
Βεβαιότατα, τα λιγοστά εκείνα λεπτά της εκφοράς του μάς γέμιζαν με κάθε λογής συναισθήματα, τα οποία διαφοροποιούνταν, ανάλογα με την ηλικία και την αντίληψη μας.
Ο Εθνικός μας Ύμνος αποτελείται από τις δύο πρώτες στροφές του μακροσκελούς ποιήματος του Διον. Σολωμού “Ύμνος εις την Ελευθερίαν”. Ο Νικ. Μάντζαρος τον μελοποίησε και έκτοτε καθιερώθηκε από το νέο ελληνικό κράτος ως εθνικό άσμα.
Η επιλογή των δύο στροφών μάς αποκόπτει από το υπόλοιπο μέρος του μακροσκελούς και πλήρους νοήματος ποιήματος. Σ’ αυτό το άρθρο θα ασχοληθούμε με τις επόμενες δύο στροφές, προσπαθώντας, έτσι να ενσκύψουμε πάνω στο σπουδαίο έργο και να σκεφτούμε ορισμένα σημεία του:
Ἐκεῖ μέσα ἐκατοικοῦσες
πικραμένη, ἐντροπαλή,
κι ἕνα στόμα ἀκαρτεροῦσες,
«ἔλα πάλι», νά σου πῇ.
Ἄργειε νά’λθῃ ἐκείνη ἡ μέρα,
κι ἦταν ὅλα σιωπηλά,
γιατί τὰ ’σκιαζε ἡ φοβέρα
καὶ τὰ πλάκωνε ἡ σκλαβιά.
Αναμφισβήτητα, διαβάζοντας αυτές τις στροφές, αντιλαμβανόμαστε την Ελευθερία με ανθρώπινη υπόσταση και γυναικεία μορφή.
Η γυναίκα αυτή είναι χωνιασμένη κάπου βαθιά και απόκρυφα -ίσως σε κάποια ανθρώπινη συνείδηση, καρδιά ή ψυχή («Ἐκεῖ μέσα ἐκατοικοῦσες» ). Μόνη της, χωρίς αυτοπεποίθηση, δυναμικότητα και τόλμη («πικραμένη, ἐντροπαλή»). Παρόλα αυτά, αναμένει και άρα έχει την ελπίδα και την πίστη μέσα της ότι θα ανασηκωθεί από κάποιον με ανθρώπινη φωνή που θα την εμπνεύσει και θα την ενδυναμώσει, ώστε να επιστρέψει εκεί που ανήκει, στους υπόδουλους και τους καταδυναστευμένους («κι ἕνα στόμα ἀκαρτεροῦσες «ἔλα πάλι», νά σου πῇ» .)
Συνεχίζοντας στην τέταρτη στροφή καταλαβαίνουμε ότι η έλευση της Ελευθερίας αργεί καμιά φορά («Ἄργειε νά’λθῃ ἐκείνη ἡ μέρα»). Ο λόγος είναι ο φόβος, ο κίνδυνος,αλλά και το κόστος που έχει μια απόπειρα έλευσης της. Όταν έχεις “συνηθίσει” σε καθεστώς φόβου, η σιωπή γίνεται στάση ζωής. ‘Eτσι ιεραρχείς πρώτα την ύπαρξη και την σωματική ακεραιότητα και παραμερίζεις την ανεξαρτησία σου («κι ἦταν ὅλα σιωπηλά γιατί τὰ ’σκιαζε ἡ φοβέρα καὶ τὰ πλάκωνε ἡ σκλαβιά»).
Μέσα από την μικρή και πενιχρή ανάλυση, που ίσως έχει ξαναγραφτεί, καταλαβαίνουμε ότι η έλευση του υπέρτατου αγαθού του ανθρώπου, που είναι η Ελευθερία, κατακτιέται με βαρύτατο κόστος για τον ίδιο. Η ιδέα της γεννιέται σε συνθήκες απολυταρχίας, εξαναγκασμού και υποταγής και η έλευση της γίνεται καθήκον και χρέος.
Δεν έχουμε το κατάλληλο χώρο για να αναλύσουμε το ιστορικό σολωμικό έργο και ο γράφων δεν είναι ο ειδήμων του. Παρόλα αυτά, ο ποιητής, μάς παρέχει τα εφόδια μέσα από αυτές τις στροφές και μόνο, να εμπεδώσουμε την ιδέα της Ελευθερίας, αλλά και τις συνθήκες μέσα από τις οποίες ξεπροβάλλει το αίτημα για ανεξαρτησία και δικαιοσύνη.
Δεν πρέπει να λιποψυχούμε, ακόμα και όταν οι συνθήκες είναι αντίξοες. Θεωρείται φυσική μας ανάγκη η Ελευθερία της έκφρασης, της επιλογής και των κινήσεων.
Φέτος συμπληρώνουμε 200 χρόνια Ελευθερίας και κρατικής υπόστασης. Μας υπενθυμίζουν την επιβίωση μας. Αντέξαμε 200 χρόνια. Ο Εθνικός Ύμνος θα μας υπενθυμίζει το διαχρονικό μας καθήκον. Νομίζω το εθνικό σχέδιο εμβολιασμού “Ελευθερία” δεν ονομάζεται;
