Η αφροαμερικανή ποιήτρια Μάργκαρετ Γουώκερ (1915-1998)

«Το πιο διάσημο πρόσωπο που κανένας δεν ήξερε»

ΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΝΑΓΝΩΣΤΙΚΟ ΚΟΙΝΟ ΓΝΩΡΙΣΕ ΤΗΝ ΠΟΙΗΤΡΙΑ ΑΠΟ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΤΟΥ ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΝΙΚ. ΣΧΟΡΕΤΣΑΝΙΤΗ: “ΤΟ ΠΙΟ ΔΙΑΣΗΜΟ ΠΡΟΣΩΠΟ ΠΟΥ ΚΑΝΕΝΑΣ ΔΕΝ ΗΞΕΡΕ – ΜΑΡΓΚΑΡΕΤ ΓΟΥΩΚΕΡ (1915-1998) –ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΟΔΟΣ ΠΑΝΟΣ” (1η ΕΚΔΟΣΗ 2017) ΚΑΙ ΑΠΟ ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ ΤΟΥ ΣΥΓΓΡΑΦΕΑ

«Υπάρχει ένα ταξίδι από μένα σε σένα
Υπάρχει ένα ταξίδι από σένα σε μένα
Κάποια ένωση των δυο παράξενων κόσμων πρέπει να γίνει ’’.
(μια πρόσκληση της Μ. Γουώκερ προς τον αναγνώστη στο ποίημά της: ‘’Ο αγώνας παραπαίει με μας’’ σ.45 βιβλ. Γ.Ν.Σχορετσανίτη)

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2022 – ΠΡΑΞΕΙΣ ΠΟΙΗΤΩΝ… κι έχω τη ‘’φιλολογική ευδαιμονία’’ να κρατώ στα χέρια μου μιαν έξοχη , εμπεριστατωμένη και μοναδική έκδοση βιογραφίας για την αφροαμερικανή ποιήτρια, τη Μάργκαρετ Γουώκερ που η Ποίησή της έχει και την ποθητή Υπέρβαση που αναζητά η στήλη και ο Λόγος της αγωνίστηκε δίπλα -δίπλα με τις Πράξεις της, Πράξεις μιας αγωνίστριας -ποιήτριας!

Σήμερα λοιπόν οι ΠΡΑΞΕΙΣ ΠΟΙΗΤΩΝ θα αντλήσουν πληροφορίες από το βιβλίο του Γεωργίου Νικ. Σχορετσανίτη: “ΤΟ ΠΙΟ ΔΙΑΣΗΜΟ ΠΡΟΣΩΠΟ ΠΟΥ ΚΑΝΕΝΑΣ ΔΕΝ ΗΞΕΡΕ – ΜΑΡΓΚΑΡΕΤ ΓΟΥΩΚΕΡ (1915-1998)’’ όχι μόνο λόγω της εγκυρότητάς του αλλά γιατί έχει και το εμπνευσμένο προνόμιο να είναι το αποκλειστικό βιβλίο στην ελληνική βιβλιογραφία που μπορεί να μας γνωρίσει την ποιήτρια! Επίσης συμβουλεύθηκα και τη σχετική αρθρογραφία του συγγραφέα.
Ο συγγραφέας μας Γεώργιος Νικ. Σχορετσανίτης είναι Θεσσαλός αλλά έχουμε την τιμή να ζει στη νήσο μας -στο Ηράκλειο- και είναι πολυγραφότατος! Θα εκπλαγείτε ευχάριστα όταν αναζητήσετε στο διαδίκτυο το βιογραφικό και τα έργα του. Θα διαπιστώσετε έναν ιδιαίτερα μεγάλο αριθμό εκδόσεών του λογοτεχνικού και ταξιδιωτικού περιεχομένου, πλήθος άρθρων που αφορούν μιαν ευρεία γκάμα πνευματικών ενδιαφερόντων του και βέβαια και βιβλία που αφορούν την ιστορία της Ιατρικής , αφού ο συγγραφέας μας ως πρώτη ιδιότητα βέβαια προτάσσει το λειτούργημα του ιατρού (διετέλεσε Διευθυντής Χειρουργικής στο ΠΑΓΝΗ και ανακηρύχθηκε διδάκτωρ στο Πανεπιστήμιο Αθηνών). Επίσης θα βρείτε πάμπολλα άρθρα άλλων για το έργο του σε έγκριτα λογοτεχνικά και επιστημονικά περιοδικά.
Δεν είναι τυχαίο λοιπόν το ότι εξειδίκευσε τις έρευνές του και σε αυτό που ο ίδιος αποκαλεί “αφροαμερικανική εμπειρία”. Με την ενσυναίσθηση του ιατρού και του συγγραφέα, τα αντανακλαστικά του ταξιδευτή αλλά και του ερευνητή της λογοτεχνίας επικέντρωσε με τρόπο καίριο και επιτυχή τη συγγραφική του πρόθεση και σε αυτό που εγώ ονομάζω συχνά στις ΠΡΑΞΕΙΣ ΠΟΙΗΤΩΝ «ως δυνατότητα απονομής της δικαιοσύνης δια της γραφής». Η αφροαμερικανική κουλτούρα και η ιστορία των ανθρώπων της με το πλήθος των διωγμών και αδικιών που υπέστησαν έχει πολλά πρόσωπα και γεγονότα που αξίζουν τη δικαίωση.
Παραθέτω ένα απόσπασμα από το βιβλίο του με την ακόλουθη καίρια δήλωση του συγγραφέα για τη θεματολογία της ποιήτριας Μάργκαρετ Γουώκερ: «Τα δικά της θέματα, σχετίζονται έντονα με τις ιστορικές αθλιότητες της αφροαμερικανικής ζωής, για αιώνες δυστυχώς. Δεν είναι η ηρεμία και η ήσυχη ζωή, για τη Γουώκερ, εκείνη που παράγει ποίηση αλλά το επώδυνο παρελθόν της φυλής της. Η ανάγκη να προσεγγίσει ο ποιητής το παρελθόν, αλλά μαζί με αυτό και τα τρέχοντα προβλήματα. Η γραφή γι αυτήν, αποτελεί στην πραγματικότητα αποστολή, μέσω της οποίας επιδιώκει την κατανόηση από την αντίπερα πλευρά, την απελευθέρωση και τη συμφιλίωση μέσω της απλής χειραγώγησης των λέξεων. Συνεπώς δεν πρόκειται για επίκληση και καταγραμμένη έκθεση συναισθημάτων, αλλά περισσότερο ένα μέσο προσωπικής αντίστασης στην περιρρέουσα αθλιότητα της κοινότητας των αφροαμερικανών». Ας προσθέσω εδώ ότι στο βιβλίο του ο συγγραφέας αναπλάθει πλήρως το κοινωνικοπολιτικό πλαίσιο της εποχής προβάλλοντας παράλληλα την εξέλιξη της ποιήτριας. Αυτό είναι μια ουσιώδης αρετή που βέβαια προαπαιτεί και γνώση της Ιστορίας , αλλά και του πολιτικού πλαισίου της εκάστοτε περιόδου. Έτσι μας γνωρίζει “ΤΟ ΠΙΟ ΔΙΑΣΗΜΟ ΠΡΟΣΩΠΟ ΠΟΥ ΚΑΝΕΝΑΣ ΔΕΝ ΗΞΕΡΕ” και συγχρόνως μας βάζει δίπλα της να συμβαδίσουμε στην ενδιαφέρουσα πορεία της .Ο βιογράφος αγαπά το πρόσωπο που θέλει να αναβιώσει με την έρευνά του και πετυχαίνει να αισθανθούμε και την τονικότητα της ύπαρξής της και την αγωνία της. Όταν η γραφή είναι γνήσια τότε οι λέξεις ζουν και ακούμε και την ανάσα τους!
Η Μάργκαρετ Γουώκερ έζησε κυρίως στον Αμερικανικό Νότο δίχως να επιδιώξει την αναγνωρισιμότητα των αστικών κέντρων όπως έκαναν άλλοι σύγχρονοί της λογοτέχνες. Είχε την τύχη όμως να είναι παιδί γονέων πανεπιστημιακής μόρφωσης, οπότε από νωρίς φρόντισαν την εκπαίδευσή της. Φοίτησε στο Πανεπιστήμιο Northwestern και έκανε και περαιτέρω σπουδές με στόχο την εξέλιξή της, χωρίς όμως ποτέ να εγκλωβίσει τις ανησυχίες της στα λιμνάζοντα ύδατα ενός ακαδημαϊκού εφησυχασμού. Με αίσθηση εαυτού και προορισμού -ως οφείλει κάθε άνθρωπος και γνήσιος λογοτέχνης- αναζητούσε την ταυτότητά της, την καταγωγή της και τη βελτίωση των όρων συνθηκών ζωής.

Μοιρασμένη σε δυο κόσμους καθώς ένιωθε θα δηλώσει: «σε αυτή τη χώρα φτάσαμε σε ένα σημείο όπου ο πολιτισμός μας δεν είναι ούτε μαύρος ούτε άσπρος , αλλά μιγάς». Και αγωνιζόμενη για την αφύπνιση της φυλής της, το νεανικό της πρόσωπο με το δροσερό χαμόγελό της σιγά-σιγά θα δώσει τη θέση του και στο βαθύ βλέμμα της γυναίκας – συγγραφέως που ωριμάζει και χειραφετείται και αγαπά τη δικαίωση σε καθετί που την αξίζει. Μαχόμενη με τους στίχους της ,αλλά και με το πεζό λόγο -αφού ήταν και άριστη δοκιμιογράφος και είχε γράψει και το σπουδαίο μυθιστόρημα Jubilee (Ιωβηλαίο)1966 –θα δώσει νόημα και αξία στον όρο “νέος νέγρος” με μια διάθεση απόδειξης της υπεροχής έναντι της κυριαρχίας της λευκής φυλής. Η ποιήτριά μας διαθέτει εξαρχής τη στόφα μιας ηγετικής προσωπικότητας που έχει προαποφασίσει να κάνει κάποιου είδους κοινωνική τομή στον αιώνα της.

Ακολουθεί απόσπασμα από το μεγαλύτερο ποίημα της (142 στίχοι), το “ΔΕΛΤΑ” που μιλάει για το άδικο αγροτικό σύστημα στον αμερικάνικο Νότο:
«Είμαι παιδί της κοιλάδας.
Λάσπη και κοπριά και δυστυχία των κάμπων
Βρίσκονται στις πατημασιές των ποδιών μου.
Υγρά κομμάτια ομίχλης κι αντάρας πλανώνται πάνω απ’ τις κοιλάδες
μέσ’ την πυρετώδη αναπνοή μου.
Κόκκινος πηλός απ’ τα πόδια των θηρίων βάφει το στόμα μου
Και υπάρχει αίμα στη γλώσσα μου.
Πάω πάνω-κάτω και μέσα σ’ αυτή την κοιλάδα
η καρδιά μου αιμορραγεί για τη μοίρα μας.
Γυρνάω σε κάθε ξύλο και πέτρα και τα σημαδεύω για μένα,
Εδώ όπου το λασπωμένο νερό ρέει στην πόρτα της παράγκας μας
και αναχώματα στέκονται σαν ένα πρησμένο χτύπημα στην πίσω αυλή.
Βλέπω να ρέουν ρυάκια
που κατηφορίζουν σ’ ένα μεγάλο ποτάμι
περνάει τις μικρές πόλεις
μέσα σε βαλτώδη αλσύλλια και καπνισμένες πόλεις
μέσα απ’ τα ριζοχώραφα και τα έλη
όπου ζουν οι νερόκοτες
και τα γεράκια να τραβάνε λεπτές ραβδώσεις στο βραδινό ουρανό.
Ακούω να σιγοτραγουδάν γνωστά νανουρίσματα
τα παντοπωλεία είναι ανοιχτά και οι ήχοι των μπλουζ ακούγονται μακριά. Στις πόλεις χιλιάδες κόκκινες λάμπες φέγγουν,
αλλά τα φώτα δεν με ταράζουν
και η μουσική δεν μπορεί να με σηκώσει
και η απελπισία μου βαθαίνει μόνο με το θρήνο ενός εκατομμυρίου
δυνατών φωνών.
Ω, κοιλάδα των λυπημένων αδελφών μου!
Κοιλάδα των θλιμμένων αδελφών μου!
Κοιλάδα των χαμένων ξεχασμένων ανδρών.
Ω, κυνηγημένοι απελπισμένοι άνθρωποι
Ατιμασμένοι και σιωπηλά υποτακτικοί
Αναζητώντας ακόμα σκυθρωποί!
Ας ήταν δυνατό απ’ αυτή την κοιλάδα να μεγαλώναμε με τραγούδι!
Τραγουδώντας εκείνο που είναι δικό μας…».

Και προτρέποντας τους ανθρώπους της φυλής της «να τραγουδήσουν εκείνο που είναι δικό τους» η ποιήτρια θα επηρεαστεί καθοριστικά από τη μαρξιστική ιδέα χωρίς όμως να γίνει ποτέ επίσημο μέλος του Κομμουνιστικού Κόμματος και διατηρώντας ένα είδος θρησκευτικής πίστης διευκρινίζοντας όμως πάντα ότι από μόνη της η θρησκεία δεν είναι αρκετή για να επιλύσει προβλήματα διαβίωσης.

Η θέση της γυναίκας την απασχολεί και πώς αλλιώς; Έχει η ίδια βιώσει τους περιορισμούς του φύλου της. Παντρεμένη από πολύ μικρή, αφοσιωμένη στην οικογένειά της και αντιμετωπίζοντας κάποιες φορές την ανταγωνιστική αντιπαλότητα στον χώρο της, δεν μπόρεσε να δημοσιεύσει όσα θα μπορούσε, εάν είχε περισσότερο χρόνο και λιγότερες αντιξοότητες. Το ποίημά της “ΚΑΤΑΓΩΓΗ” αντανακλά την επιθυμία της για μεγαλύτερο σθένος ,παραδομένο από την προγονική μητριαρχική γραμμή. Ακόμα και τώρα στη μεταφεμινιστική ζωή που ζούμε εμείς οι γυναίκες, συχνά νοσταλγούμε την αντοχή γυναικείων προγονικών μορφών του οικογενειακού στερεώματός μας. Ποίημα επίκαιρο για κάθε σύγχρονη γυναίκα που αναζητά την ταυτότητά της ακόμα κι επιστρέφοντας στην αρχή του μίτου, στην αρχή της προγονικής της καταγωγής:

«Οι γιαγιάδες μου ήταν δυνατές
Ακολουθούσαν τα αλέτρια και κύρτωσαν απ’ το μόχθο.
Περπατούσαν μέσ’ τα χωράφια σπέρνοντας το σπόρο
Ακουμπούσαν τη γη και το στάρι μεγάλωνε.
Ήταν γεμάτες αντοχή και τραγούδι.
Οι γιαγιάδες μου ήταν δυνατές.
Οι γιαγιάδες μου είναι γεμάτες μνήμες
Που μυρίζουν σαπούνι και κρεμμύδια και λάσπη
Με φλέβες που κυλάνε πάνω στα κουρασμένα χέρια
‘Εχουν πολλές καθαρές κουβέντες να πουν.
Οι γιαγιάδες μου ήταν δυνατές.
Γιατί να μην είμαι σαν αυτές;».

Επίσης ως δημιουργός είχε το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό της τελειομανίας κι αυτό την περιόρισε στον αριθμό των δημοσιεύσεών της. Ξανά μπροστά το παλιό ερώτημα: Μπορεί να χαρακτηρισθεί ως μεγάλος λογοτέχνης κάποιος ολιγογράφος; Προσωπικά πιστεύω πως ναι. Αρκεί το έργο του να είναι καινοτόμo, να συμπληρώνει ένα κενό στη διαδρομή της ανθρώπινης περιπέτειας και βέβαια να έχει δείξει την προικισμένη άνεσή του στον χειρισμό του λόγου. Στην περίπτωση της Μάργκαρετ Γουώκερ έχουμε μια λογοτέχνιδα που παρέδωσε ικανό έργο σε αριθμό και σε είδη :συλλογές με ποιήματα εκτεταμένου λόγου με πληθώρα εκφραστικών μέσων, σονέτα, ελεγείες, λιτανείες, (Συγκεντρωτική έκδοση 1989: Τhis is My Century:Νew and Collected Poems) δοκίμια κι ένα μεγάλο επικό πεζογράφημα “ΤΟ ΙΩΒΗΛΑΙΟ” (JUBILEE). Μπόρεσε λοιπόν ως γυναίκα σε δύσκολους καιρούς για το φύλο της και τη φυλή της να πυροδοτήσει κοινωνικές εξελίξεις και συγχρόνως άφησε τη σφραγίδα μιας καθοριστικής λογοτεχνικής προσωπικότητας που πολέμησε κατεστημένα.
Το ποίημα που ανήκει στην πρώιμη δημιουργική της περίοδο αλλά καθόρισε το εκφραστικό της στίγμα είναι το “Για τους ανθρώπους μου”. Σε ελεύθερο στίχο και με σαφείς επιρροές φόρμας από τον ποιητή Ουώλτ Ουΐτμαν μας περιγράφει ανάγλυφα τις τραγικές συνέπειες των φυλετικών διακρίσεων εις βάρος της μαύρης φυλής , αλλά επαγγέλλεται και το όραμα μιας ελπιδοφόρας αλλαγής. Πριν περάσω σε ένα απόσπασμα από το ποίημα να επισημάνω ότι ο συγγραφέας Γεώργιος Ν. Σχορετσανίτης έχει κάνει με ξεχωριστή φιλολογική δεξιοτεχνία συγκρίσεις και παραλληλισμούς με άλλους σύγχρονους ή και παλαιότερους ποιητές της, αναφύοντας έτσι τις επιρροές σε τεχνικές που δέχθηκε, τα σύνηθη “δάνεια” που ένα αληθινό ταλέντο τα μετουσιώνει σε κάτι ολοκαίνουργιο. Να προσθέσω ότι τα ποιήματα στην έκδοση υπάρχουν και στην αγγλική γλώσσα. Επίσης δίκαια αναφέρονται και οι μέντορές της και οι δάσκαλοί της που την παρότρυναν στην καλλιέργεια του ταλέντου της.
«…Για τους ανθρώπους μου που στέκονται επίμονα
προσπαθώντας
να διαμορφώσουν ένα καλύτερο τρόπο
από τη σύγχυση, από την υποκρισία και την παρεξήγηση,
που προσπαθούν να διαμορφώσουν έναν κόσμο
που θα κρατήσει όλους τους ανθρώπους,
όλα τα πρόσωπα, όλους τους Αδάμ και τις Εύες
και τις αμέτρητες γενιές τους.
Αφήστε να έρθει μια νέα γη. Ας γεννηθεί ένας άλλος κόσμος.
Αφήστε μια αιματηρή ειρήνη να γραφτεί στον ουρανό.
Αφήστε μια δεύτερη γενιά γεμάτη θάρρος να προχωρήσει,
Αφήστε ένα λαό που αγαπά την ελευθερία να βλαστήσει.
Αφήστε μια ομορφιά γεμάτη επούλωση και την αντοχή
του τελικού σφιξίματος να είναι ο παλμός
στα πνεύματα και στο αίμα μας.
Αφήστε τα πολεμικά τραγούδια να γραφτούν,
Αφήστε τα μοιρολόγια να εξαφανιστούν.
Αφήστε μια φυλή ανθρώπων τώρα
να εμφανιστεί και να πάρει τον έλεγχο».

Η Μάργκαρετ Γουώκερ έζησε την μεγάλη Ύφεση στη δεκαετία του 1930 γνωρίζοντας και η ίδια την εμπειρία της πείνας, την προεδρία του Ρούσβελτ με κάποιες ευεργετικές κινήσεις προς τους μαύρους που όμως δεν αντιμετώπιζαν πλήρως το καθεστώς ανισότητας ,τη Νέα Συμφωνία (New Deal) και τη δράση του αμερικανικού Κομμουνιστικού Κόμματος που απέτυχε αφού δεχόταν συνεχή πόλεμo από το FBI. Κατανόησε λοιπόν ότι η γραφή θα πρέπει να συνδέεται και με τη δράση.Εντάσσεται στην Εταιρεία Συγγραφέων της Νότιας Πλευράς και προσδοκά μιαν άνοιξη για τις προσδοκίες βελτίωσης των συνθηκών ζωής των αφροαμερικανών.Όμως η διαδικασία αλλαγής δεν είναι εύκολη διεργασία στις έως τότε παγιωμένες νοοτροπίες. Σε δοκίμιό της δίδει την ερμηνεία της για την επιθυμία της γραφής που ενυπάρχει σε κάθε συνειδητοποιημένο συγγραφέα: «Αυτή η σύγκρουση των ιδανικών μου με το πραγματικό, του κόσμου των ονείρων μου με την πρακτική και τη μυστικιστική εσωτερική ζωή με τον ανέντιμο και άσχημο έξω κόσμο, αυτή η σύγκρουση με κρατάει σε κατάσταση μάχης, σε πόλεμο και σε αγώνα, ακόμα κι αν γείρω όπως οι ανεμόμυλοι». Σε άλλα πάλι δοκίμιά της -είναι διακριτό προσόν για έναν ποιητή να γράφει και καλό δοκιμιακό λόγο- υπερτονίζει πολύ σωστά την αξία της εκπαίδευσης για την αναβάθμιση των αφροαμερικανών και κατ’ επέκταση την αυτογνωσία και την απαίτησή τους για κοινωνική αλλαγή.

Σημαντικό γεγονός στη βιογραφία της είναι και η μήνυσή της εναντίον του γνωστού συγγραφέα Alex Haley για λογοκλοπή. Ο Ηaley ήταν ο συγγραφέας του μυθιστορήματος “ΡΙΖΕΣ” (1976) που προβλήθηκε ως τηλεοπτική σειρά το 1977 με μεγάλη επιτυχία. Η Γουώκερ δεν δικαιώθηκε παρόλο που διαπίστωσε σημαντικές ομοιότητες με το μυθιστόρημά της “Jubilee” (1966). Το 1988 ενεπλάκη σε νέα δικαστική περιπέτεια. Ως βιογράφος του συγγραφέα Ρίτσαρντ Ράιτ κατηγορήθηκε από την χήρα του για παραβίαση δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας αφού έφερε στο φως επιστολές και κείμενα του Ράιτ. Δεν ήταν καθόλου απλό στην εποχή της να αρθρώνει χαρισματικό και διεκδικητικό λόγο μια γυναίκα ταλαντούχα και μάλιστα μαύρη. Επίσης λόγω των οικογενειακών της υποχρεώσεων αναγκάστηκε να σιγήσει λογοτεχνικά για κάποιες περιόδους. Η λογοτεχνική σιωπή είναι χρυσοφόρα για τον δημιουργό, αφού εντός της γίνονται διεργασίες ωρίμανσης όμως οι ανταγωνιστές της το εκμεταλλεύτηκαν. Η Ιστορία όμως υπογράφει πάντα τελευταία …Ο Πικάσο έλεγε ότι «οι καλλιτεχνικές συγκρούσεις αντρειεύουν τους καλλιτέχνες». Θαρρώ ότι το ίδιο έγινε και με την ποιήτριά μας. Βέβαια με το να αντισταθεί σε κατεστημένα, δέχθηκε και τις συνέπειες των παγιωμένων λογοτεχνικών κύκλων. Όμως η αλήθεια στο τέλος πάντα φανερώνεται. Μεταγενέστερα η βιβλιοθήκη της με τις ειδικές συλλογές ήταν προσβάσιμη για ακαδημαϊκή έρευνα και για μελέτες. Η Μάργκαρετ Γουώκερ συνεπής στις αρχές της υπήρξε μια μαχητική ριζοσπάστρια με όραμα υπέρβασης που έσπαγε τα στενά δεσμά της αυτοαναφορικότητας. Αυτό που την ενδιέφερε πάνω απ’ όλα -με όπλο την τέχνη του λόγου της και τη συνέπεια των πράξεών της- ήταν ένα καλύτερο σήμερα κι ένα καλύτερο αύριο για τους καταπιεσμένους της φυλής της αλλά και για κάθε άνθρωπο που αδικείται από ένα σύστημα άνισων κοινωνικών ευκαιριών.

Συνήθως οι Πράξεις ΠΟΙΗΤΩΝ στηρίζονται σε μιαν πολυπρόσωπη βιβλιογραφία. Σήμερα στηρίχθηκαν αποκλειστικά στο βιβλίο του Γεωργίου Νικ. Σχορετσανίτη “ΤΟ ΠΙΟ ΔΙΑΣΗΜΟ ΠΡΟΣΩΠΟ ΠΟΥ ΚΑΝΕΝΑΣ ΔΕΝ ΗΞΕΡΕ” και σε σχετικά άρθρα του. Εγκάρδιες ευχαριστίες λοιπόν προς τον συγγραφέα που ψυχογράφησε διεισδυτικά τη Μάργκαρετ Γουώκερ και μάς την έκανε ορατή! Γιατί ορατός γίνεται ο καθένας μας όταν τον δουν τα κατάλληλα μάτια. Με ψυχογράφηση λεπτών αποχρώσεων μάς γνώρισε τον δυναμικό χαρακτήρα της αλλά και τη διαύγεια των προθέσεών της. Πόσο διαφορετικός θα ήταν ο κόσμος μας αν όλοι είχαμε το θάρρος να υπερασπιζόμαστε τα ιδανικά μας με επιμονή και δίχως παραίτηση!
Κλείνοντας παραθέτω λίγους στίχους της ποιήτριας από ένα ελεγειακό ποίημά της για μια πράξη ακραίας φυλετικής βίας, την απαγωγή και δολοφονία τριών ανδρών που προσπάθησαν να εγγράψουν στους εκλογικούς καταλόγους Αφροαμερικανούς στις Νότιες Πολιτείες:
«Τρείς ζωές…/ ώριμες για την αθανασία των μαργαριτών και του σιταριού/ για την απλή ομορφιά ενός κολιμπρί και την αξιοπρέπεια ενός σεκόια απάρνηση και/ ανάσταση/ Για το πρωί του Πάσχα των Μεσημβρινών μας…».
Και ο Γεώργιος Ν.Σχορετσανίτης αποκωδικοποιεί τις λέξεις – σύμβολα δίνοντάς μας το μεγαλείο της ποίησής της, μια ποίηση πανανθρώπινη που εμπνέει ελπιδοφόρα και διδάσκει: «Η Μάργκαρετ Γουώκερ, εδώ, παρομοιάζει τους τρεις αγωνιστές των Πολιτικών Δικαιωμάτων σαν το γιγαντιαίο αειθαλές δέντρο σεκόια, το οποίο όπως ξέρουμε αψηφά τη γήρανση και τον θάνατο… η λέξη Meridians επιβεβαιώνει την αιωνιότητα του γεωγραφικού Μεσημβρινού… και το κολιμπρί ως σύμβολο διαχρονικών μαθημάτων ζωής. Επειδή αυτό είναι το μόνο πουλί που μπορεί να πετάξει προς τα πίσω, αυτό σημαίνει ότι ακόμα αν το παρελθόν δεν είναι ανακτήσιμο ή ευμετάβλητο, μας προσφέρει μοναδικά συμπεράσματα και μαθήματα».

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
• ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΝΙΚ. ΣΧΟΡΕΤΣΑΝΙΤΗ –ΤΟ ΠΙΟ ΔΙΑΣΗΜΟ ΠΡΟΣΩΠΟ ΠΟΥ ΚΑΝΕΝΑΣ ΔΕΝ ΗΞΕΡΕ –ΜΑΡΓΚΑΡΕΤ ΓΟΥΩΚΕΡ (1915-1998) ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΟΔΟΣ ΠΑΝΟΣ -2017
***ΣΤΗ ΣΕΛΙΔΑ 192 Ο ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ ΓΙΑ ΠΛΗΡΕΣΤΕΡΗ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ ΠΑΡΑΘΕΤΕΙ ΚΑΙ ΣΧΕΤΙΚΗ ΞΕΝΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
• ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΝΙΚ.ΣΧΟΡΕΤΣΑΝΙΤΗ: ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΞΕΡΙΖΩΜΕΝΟΥΣ ΜΑΥΡΟΥΣ ‘’ΑΝΘΡΩΠΟΥΣ’’ ΤΗΣ ΜΑΡΓΚΑΡΕΤ ΓΟΥΩΚΕΡ –ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΤΩΝ ΣΥΝΤΑΚΤΩΝ-1/2/2016
• ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΝΙΚ. ΣΧΟΡΕΤΣΑΝΙΤΗ: ΓΙΑ ΤΗΝ ΜΑΡΓΚΑΡΕΤ ΓΟΥΩΚΕΡ-FRACTAL-H ΓΕΩΜΕΤΡΙΑ ΤΩΝ ΙΔΕΩΝ-220 ΤΕΥΧΟΣ-ΜΑΡΤΙΟΣ 2016
• ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΝΙΚ.ΣΧΟΡΕΤΣΑΝΙΤΗ ΤΟ ΤΡΑΓΟΥΔΙ ΤΟΥ ΝΟΤΟΥ-ΕΝΑ ΠΟΙΗΜΑ ΤΗΣ ΜΑΡΓΚΑΡΕΤ ΓΟΥΩΚΕΡ-PRESS PUBLICA.10/12/2016
ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ: ΟΙ φωτογραφίες αντλήθηκαν από το διαδίκτυο και από το βιβλίο “ΤΟ ΠΙΟ ΔΙΑΣΗΜΟ ΠΡΟΣΩΠΟ ΠΟΥ ΚΑΝΕΝΑΣ ΔΕΝ ΗΞΕΡΕ” του Γ.Ν. ΣΧΟΡΕΤΣΑΝΙΤΗ ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΟΔΟΣ ΠΑΝΟΣ.

BIOΓΡΑΦΙΚΟ: Η Ανδρομάχη Εμμανουήλ Χουρδάκη είναι εκπαιδευτικός – φιλόλογος και Υπεύθυνη του Παραρτήματος Κισσάμου του Σχολείου Δεύτερης Ευκαιρίας Χανίων. Αρθρογραφεί για θέματα λογοτεχνίας και προωθεί με δράσεις τη φιλαναγνωσία. Το 2018 εκδόθηκε η ποιητική συλλογή της ‘’Τα σκουλαρίκια της Περσεφόνης” και το 2020 το θεατρικό έργο της ‘’Φεύγουσα”από τις εκδόσεις Ραδάμανθυς

Η στήλη “Πράξεις Ποιητών” κάθε πρώτη Δευτέρα του μήνα θα παρουσιάζει το έργο και τη ζωή δημιουργών, λιγότερο γνωστών στην ευρύτερη κοινή γνώμη.